|
Cuộc đua của các nhà khoa học đánh bại sự đề kháng của muỗi trong cuộc chiến chống sốt rét
Ngày 10/5/2015.LONDON (Thomson Reuters Foundation) - Cuộc đua của các nhà khoa học nhằm đánh bại sự đề kháng của muỗi trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét (Scientists race to beat mosquito resistance in fight against malaria). Theo các nhà khoa học muỗi đang nhanh chóng phát triển sự đề kháng với các loại thuốc trừ sâu được sử dụng trong tẩm màn mà hàng triệu người dựa vào đó để bảo vệ họ khỏi bị bệnh sốt rét. Các nhà khoa học đang chạy đua nhằm phát triển các loại thuốc trừ sâu mới, và cảnh báo rằng hàng chục ngàn người dân ở châu Phi có thể chết mỗi năm nếu muỗi phát triển khả năng kháng lại hóa chất trước khi các hóa chất thay thế được tìm thấy. Vấn đề này sẽ trở thành một mối quan tâm khi Đại Hội đồng y tế thế giới (WHA) họp tại Geneva vào tháng tới để xem xét các đề xuất nhằmloại trừ bệnh sốt rét tại 35 quốc gia vào năm 2030. Ước tính có khoảng 4,3 triệu ca tử vong đã được ngăn chặn kể từ năm 2000, nhiều người trong số đó vì sự phân bố hàng loạt màn tẩm hóa chất diệt ở châu Phi, theo Đối tác đẩy lùi sốt rét (Roll Back Malaria) một đối tác bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) và Ngân hàng thế giới (WB). "Chỉ có một lớp hóa chất được đăng ký và chỉ có tác động với màn ngủ, đó là một chất hóa học độc đáo và rất khó để thay thế" Nick Hamon, Giám đốc điều hành của IVCC, một tổ chức từ thiện có trụ sở tại Anh nghiên cứu với các công ty hoá chất nông nghiệp để phát triển các loại thuốc trừ sâu mới chống lại muỗi. Các hóa chất này hiện đang được sử dụng là cực kỳ an toàn cho con người và được hấp thụ qua chân của côn trùng và giết chết muỗi trong vòng vài phút, hóa chất này cũng có tác dụng kéo dài nhiều năm trên màn ngủ và có giá cả phải chăng. 
Các xét nghiệm sốt rét được nhìn thấy trên một chiếc bàn trong hội trường thôn Tà Gay Laung ở huyện Pa-an thuộc tiểu bang Kayin, phía đông nam Myanmar, ngày 28/11/2014.
Có rất nhiều hy vọng vào ba chất hóa học mới mà IVCC và các đối tác đang được đưa vào phát triển trong năm nay nhưng ngay cả khi những hóa chất này thành công thì cũng mất khoảng 8 đến 9 năm chúng mới xuất hiện trên thị trường. Các nhà khoa học cũng đang tìm kiếm các hóa chất diệt côn trùng đã được sử dụng trong nông nghiệp mà có thể được tái sử dụng trong y tế và các hóa chất này có thể trở nên có sẵn một cách nhanh chóng hơn. Trong khi đó, hàng chục ngàn người có thể chết mỗi năm nếu muỗi phát triển khả năng kháng lại các thuốc trừ sâu hiện nay, Hamon cho rằng đó là một sự tiến thoái lưỡng nan biết bao nhiêu khi cảnh báo cho người dân về sự nguy hiểm của kháng hóa chất diệt: "Bạn phải hét lên thật to đủ để cho mọi người biết: 'Phải, chúng tôi phải sửa chữa nó nhưng bạn không muốn có nguy cơ đối với mạng sống của con người (nếu cơ quan y tế) và nói rằng ' Điểm gì cần chú ý? chúng tôi sẽ không thực hiện các chương trình về màn ngủ", ông nói trong một cuộc phỏng vấn. Các nhà khoa học cho rằng thậm chí màn ngủ không được tẩm cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ con người khỏi bệnh sốt rét, căn bệnh giết chết hơn 580.000 người mỗi năm. Màn ngủ tẩm hóa chất diệt được phân phối trên quy mô lớn ở châu Phi vào giữa những năm 2000s, với mục tiêu vươn tớitất cả mọi người ở các quốc gia bị ảnh hưởng, nhưng vào cuối thập kỷ các nhà khoa học nhận ra sự đề kháng với hóa chất diệt đã trở thành một vấn đề. "Nếu sự đề kháng đó trở nên tồi tệ hơn thì sau đó chúng ta sẽ đến một thời điểm là màn ngủ được tẩm hóa chất diệt không thực sự có hiệu quả tốt hơn nhiều so với màn không được tẩm", Jo Lines, đồng chủ tịch của Nhóm nghiên cứu về phòng chống vector của RBMvà là một chuyên gia về bệnh sốt rét tại Trường Đại học Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London cho biết bổ sung thuốc trừ sâu tới màn ngủ giúp bảo vệ gấp đôi. Các hóa chất này sẽ được phát triển trong năm nay có thể tạo ra một thế hệ thuốc trừ sâu mới. Nếu hai hoặc cả ba hóa chất đều thành công và được sử dụng kết hợp thì chúng có thể trở thành một vũ khí mới mạnh mẽ, Lines cho biết thêm: "Nó sẽ làm cho côn trùng đề kháng khó khăn hơn nhiều. Không phải không thể, nhưng khó khăn hơn nhiều". Cuộc đua tìm ra vũ khí mới (Exiting the arms race) Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng các câu hỏi vẫn còn bao lâu nữa thì hóa chất mới này xuất hiện trước khi muỗi phát triển đề kháng với hóa chất diệt. "Chúng ta không thể thay thế thuốc trừ sâu mỗi (vài) năm mãi mãi", Lines cho biết: "Về lâu dài, chúng ta cần một lối ra từ cuộc chạy đua về loại vũ khí này hoặc là chúng ta cần phải giảm bớt độ bao phủ của thuốc trừ sâu". Trong nông nghiệp, thuốc trừ sâu chỉ được sử dụng ở một số khu vực nhất định và điều này làm chậm lại sự phát triển đề kháng nhưng điều đó là khó khăn hơn để làm trong trường hợp của y tế. Một khả năng có thể là sử dụng màn ngủ không tẩm hóa chất diệt ở những vùng có sốt rét tương đối ít và chỉ tẩm màn ở những nơi có sự lan truyền cao. Các cách khác để kiểm soát căn bệnh này bao gồm phóng thích muỗi biến đổi gen hay muỗi đã khử trùng để làm giảm khả năng sinh sản của muỗi. Điều này có thể giúp ổn định tình hình nhưng không phải là một giải pháp lâu dài. Vaccinelà một khả năng khác, và một trong những loại vaccine đầu tiên có thể được chấp thuận sử dụng tại châu Phi từ tháng 10 nhưng bất kỳ vaccine nào cũng phải có được hiệu quả cao để ngăn ngừa bệnh trong các vùng của châu Phi, nơi mà sự lan truyền bệnh sốt rét là rất mạnh mẽ, Lines cho biết. Theo Lines về lâu dài, các nhà khoa học muốn tìm ra các cách vừa loại trừ sốt rét ở châu Phi vừa ngăn ngừa nó quay trở lại. Các khu vực loại trừ sốt rét thành công đã làm như vậy bởi vì họ phát triển kinh tế. Tại châu Âu, Bắc Phi, Bắc Mỹ và gần đây nhất, Sri Lanka, có nhiều gia đình ngày càng giàu có hơn và các dịch vụ y tế được cải thiện, và những thay đổi trong nhà và cảnh quan đã đóng góp một phần lớn, Lines cho biết thêm. Ví dụ, có một số bằng chứng cho thấy có trần ở dưới mái nhà làm giảm nguy cơ mắc bệnh sốt rét "nhưng chúng ta có đưa ra điều đó không? Không, chúng tôi không biết", ông nói: "Những gì chúng tôi phải làm ... là tìm kiếm những thứ mà sẽ được lồng ghép vào cuộc sống (hàng ngày)".
|
TRANG CHỦ
