Ngày 07/01/2015. BBC News. Thuốc kháng sinh: Khám phá của Hoa Kỳ là “bước đột phá” cho y học (Antibiotics: US discovery labelled 'game-changer' for medicine). Sự khan hiếm dài hàng thập kỷ trong khám phá ra thuốc kháng sinh sẽ chấm dứt nhờ bước đột phá mới của các nhà khoa học Hoa Kỳ.

Phương pháp mới của họ là nuôi vi khuẩn đã sản sinh ra 25 loại kháng sinh mới, với một trong số đó được coi là “rất hứa hẹn” (very promising), loại kháng sinh mới nhất này sẽ được đưa đến cơ sở điều trị đã được khám phá cách đây gần ba thập kỷ. Nghiên cứu trên tạp chí Nature, được miêu tả là một “yếu tố đột phá” (game-changer) và các chuyên gia mong rằng loạt thuốc kháng sinh này mới chỉ là “bề nổi của tảng băng trôi” (tip of the iceberg). Thời hoàng kim của khám phá thuốc kháng sinh là những năm 1950 và 1960 nhưng từ năm 1987 chưa có phát hiện nào mới để có thể đưa vào áp dụng thực tế, từ đó vi khuẩn dần trở nên có tính kháng đáng kinh ngạc, bệnh lao siêu kháng thuốc kháng với hầu như mọi thứ thuốc có thể tiêu diệt nó.

James Gallagher, BBC News

Phía dưới mặt đất (Back to soil)

Các nhà nghiên cứu tại trường Đại Học Đông Bắc ở thành phố Boston, bang Massachusetts đã hướng tới nguồn gốc của hầu như tất các các thuốc kháng sinh-trong đất. Trong đất có đầy rẫy các vi khuẩn nhưng chỉ có 1% có thể được nuôi trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã tạo ra một “khách sạn trong lòng đất” (subterranean hotel) cho vi khuẩn, một vi khuẩn được đặt vào trong mỗi “phòng” (room) và toàn bộ thiết bị được chôn dưới mặt đất, nó cho phép đặc tính hóa học duy nhất của đất thấm vào phòng nhưng giữ cho vi khuẩn ở nguyên vị trí để nghiên cứu.

Các nhà khoa học tham gia nghiên cứu tin rằng họ có thể nuôi gần như một nửa tất cả các loại vi khuẩn có trong đất, các chất hóa học được sản sinh ra bởi các vi khuẩn được đào lên từ mặt sau, sau đó được kiểm tra các thuộc tính kháng vi sinh vật. Nhà khoa học dẫn đầu nghiên cứu, Gs Kim Lewis cho biết: “Cho đến nay 25 loại kháng sinh mới đã được khám phá bằng cách sử dụng biện pháp này và teixobactin là loại kháng sinh mới nhất và hứa hẹn nhất, nghiên cứu cho thấy những vi khuẩn không được nuôi cấy có chứa hóa chất mới còn ấn náu mà chúng tôi chưa phát hiện ra trước đây-ddó là một nguồn đầy hứa hẹn cho các loại thuốc kháng vi-rút mới và hy vọng sẽ giúp hồi sinh lĩnh vực khám phá thuốc kháng sinh”.

1.Hàng tỷ vi khuẩn sống trong đất, nhưng nhiều trong số chúng không thể nuôi trong phòng thí nghiệm.

2.Một vi khuẩn dưới mặt đất được đặt trong mỗi ô được bịt kín.

3.Toàn bộ miếng thiết bị này được chôn dưới mặt đất.

Nguồn: Nature

Vi khuẩn (Bacteria)

Các thử nghiệm trên teixobactin cho thấy nó có hại đối với vi khuẩn nhưng không làm ảnh hưởng tới các mô ở động vật có vú và có thể tiêu diệt một liều MRSA gây tử vong trong các thử nghiệm trên chuột, hiện đang cần các thử nghiệm trên người. Các nhà nghiên cứu cũng tin rằng vi khuẩn dường như không phát triển khả năng kháng với teixobactin, nó nhắm vào các chất béo cần thiết cho việc hình thành nên thành tế bào vi khuẩn và các nhà khoa học tranh luận rằng nó sẽ rất khó để phát triển khả năng kháng. GS. Lewis cho biết: “Đây là một loại kháng sinh về cơ bản đã tiến hóa để không bị kháng lại, chúng tôi chưa từng ghi nhận điều này trước đây, nó có một vài bí quyết khác biệt độc lập mà làm tối thiểu hóa khả năng phát triển kháng”.

Phân tích (Analysis) bởi James Gallagher, biên tập viên y tế, BBC News

Việc khám phá thuốc kháng sinh teixobactin có những điều hạn chế và nó vẫn cần phải được thử nghiệm trên người, nó có tác dụng chỉ ở vi khuẩn Gam dương (Gram-positive) bao gồm MRSA và vi khuẩn bệnh lao mycobacterium, nó không thể xâm nhập vào lớp bảo vệ bên ngoài trong vi khuẩn Gam âm (Gram-negative) như là vi khuẩn E. coli. Mặc dù phương pháp của họ đánh dấu một kỷ nguyên mới trong khám phá thuốc kháng sinh nhưng vẫn còn những câu hỏi lớn, ông Alexander Fleming, người đã khám phá ra penicillin, đã cảnh báo sự nguy hiểm của việc kháng thuốc trở lại trong bài phát biểu nhận giải Nobel vào năm 1945. Tuy nhiên thậm chí việc kê đơn thuốc ở Anh đang gia tăng với một nửa được cho là “không phù hợp” (inappropriate) góp phần thêm vào vấn đề này nhưng chúng ta có thể tin tưởng vào những loại kháng sinh mới hay không? Hoặc chúng ta sẽ lại gây ra lầm lỗi tương tự?

Giáo sư Laura Piddock của trường Đại Học Birmingham cho biết đây là một nghiên cứu “ngạc nhiên” (amazing) và “thú vị” (exciting) và phương pháp này sẽ là một yếu tố đột phá: “Khám phá thuốc kháng sinh mới này từ một loại mới với một phương thức hoạt động mới rất là thú vị, tôi hy vọng rằng teixobactin hiện nay sẽ bước vào quá trình phát triển lâm sàng như là nền tảng cho một loại thuốc mới điều trị các bệnh nhiễm trùng”. Có một mối lo ngại lớn đó là thế giới đang đi vào một kỷ nguyên “hậu kháng sinh” (post-antibiotic), nó có thể để lại nhiều căn bệnh phổ biến không thể chữa trị được và khiến nhiều phương pháp y học hiện đại bao gồm phẫu thuật, hóa trị và cấy ghép bộ phận cơ thể trở nên không thể thực hiện. Giáo sư Mark Woolhouse của trường Đại Học Edinburgh cho biết thêm: “Điều làm tôi phấn khích nhất đó là viễn cảnh mồi nhử rằng khám phá này chỉ là bề nổi của tảng băng trôi”, ông cho rằng thật cần thiết nguồn cung cấp thuốc kháng sinh được mở ra lại “nếu chúng ta muốn ngăn chặn một thảm họa y tế công cộng” (if we are to avert a public-health disaster).

“Công việc chưa kết thúc” ('Unfinished business')

TS. James Mason từ Đại Học King’s College London cho biết nguồn cung cấp thuốc kháng sinh “có tất cả nhưng đang cạn kiệt” (all but dried up), thật ấn tượng những gì họ đã làm từ một mẫu đất họ phát hiện ra một loại kháng sinh mới và biện pháp tiếp cận của họ mở ra một con đường mới tới vô số các sản phẩm tiềm năng, họ đã cho thấy rằng sàng lọc các vi sinh vật trong đất để tìm kháng sinh là một việc làm chưa kết thúc”. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng mặc dù kháng sinh mới có những thuộc tính thú vị nhưng vẫn còn quá sớm để kết luận nó sẽ hoàn toàn tránh được sự phát triển của kháng thuốc. Các nhà nghiên cứu cho biết khám phá của họ tương tự với vancomycin được khám phá vào thập niên 1950 nhưng cho đến cuối thập niên 1980 mới bị kháng. TS. Mason cho biết: “Họ tranh luận rằng sự trì hoãn trong kháng thuốc là do một thuộc tính vốn có nhưng vancomycin đã được kìm hãm lại và không được sử dụng quá mức”.

Các nội dung khác »

---