 |
| Xử lý dụng cụ chứa nước để làm giảm nguồn sinh sản của muỗi là biện pháp đơn giản có hiệu quả |
Để diệt bọ gậy muỗi Aedes có hiệu quả
Muỗi Aedes có vai trò truyền dịch bệnh “kép” sốt xuất huyết và zika phổ biến ở hầu khắp mọi nơi trong nước, để diệt trừ tận gốc loài muỗi nguy hiểm này khẩu hiệu hành động của ngành y tế “không có bọ gậy, không có sốt xuất huyết” nhằm huy động người dân chủ động diệt bọ gậy có hiệu quả ngăn chặn dịch bệnh ngay tại cộng đồng.
Muỗi Aedes bao gồm 2 loài có khả năng truyền bệnh sốt xuất huyết và zika bao gồm Aedes aegypti, Aedes albopictus; mặc dù ngành y tế đã chủ động ngăn chặn ngay từ cộng đồng nhưng hàng năm các địa phương trong nước vẫn phải đối mặt với thực trạng sốt xuất huyết bùng phát cùng dịch bệnh do virus zia ngày càng lan rộng. Để diệt bọ gậy muỗi truyền bệnh có hiệu quả, phải thực hiện thường xuyên, liên tục các biện pháp tổ chức và chuyên môn kỹ thuật theo quy định. Vấn đề chủ yếu của biện pháp Hoạt động diệt bọ gậy và lăng quăng muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết muốn có hiệu quả phải xuất phát từ việc truyền thông giáo dục sức khỏe, nâng cao nhận thức về bệnh sốt xuất huyết và huy động sự tham gia của cộng đồng trong việc phát hiện, loại bỏ ổ bọ gậy và lăng quăng muỗi; loại bỏ các vật dụng phế thải, sử dụng tác nhân sinh học diệt bọ gậy và lăng quăng muỗi như thả cá, thả loài giáp xác mesocyclops. Đồng thời tập huấn cho lãnh đạo chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, mạng lưới y tế, cộng tác viên, giáo viên, học sinh nhà trường về bệnh sốt xuất huyết và các hoạt động cụ thể để loại trừ nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh. Phải tổ chức điều tra xác định ổ bọ gậy, lăng quăng muỗi truyền bệnh nguồn tại địa phương và biện pháp xử lý thích hợp cho từng loại ổ bọ gậy, lăng quăng. Cần tổ chức các hoạt động diệt bọ gậy, lăng quăng muỗi thường xuyên đến từng hộ gia đình thông qua hoạt động của cộng tác viên y tế, học sinh và các tổ chức quần chúng về cách dùng hóa chất diệt ấu trùng muỗi, thả cá, thả loài giáp xác mesocyclops; đậy nắp, loại bỏ vật dụng phế thải... liên tục hàng tuần tại khu vực có ổ dịch bùng phát; tiếp tục duy trì mỗi 2 tuần một lần vào những tháng cao điểm từ tháng 4 đến tháng 11 hàng năm. Ngoài ra, chủ động phun hóa chất diệt muỗi tại những nơi có nguy cơ cao; vùng nguy cơ cao là vùng nhiều năm liên tục có ca bệnh sốt xuất huyết và có chỉ số mật độ muỗi cao từ 0,5 con/nhà trở lên hoặc chỉ số bọ gậy BI (Breteau index) từ 30 trở lên; riêng khu vực miền Bắc chỉ số bọ gậy BI được quy định từ 20 trở lên. Một vấn đề cũng cần lưu ý là phải tổng hợp kết quả thực hiện và báo cáo cho tuyến trên theo quy định. Việc huy động tham gia của cộng đồng tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh của mỗi địa phương. Khi thực hành lựa chọn các hoạt động phòng chống muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết tại địa phương, cần tập trung những vấn đề chủ yếu như: giảm nguồn sinh sản của muỗi truyền bệnh bằng xử lý dụng cụ chứa nước, loại trừ ổ bọ gậy; tuyên truyền, hướng dẫn cộng động đồng tham gia hưởng ứng theo từng tuyến; huy động cộng đồng tích cực vào cuộc đối với cá nhân và tập thể. Giảm nguồn sinh sản của muỗi truyền bệnh Thực tế bọ gậy, lăng quăng muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết và zika có thể phát triển tại các dụng cụ chứa nước ở trong nhà và chung quanh nhà. Vì vậy xử lý dụng cụ chứa nước để làm giảm nguồn sinh sản là biện pháp đơn giản và rất có hiệu quả trong phòng chống muỗi truyền bệnh bằng cách xử lý dụng cụ chứa nước, loại trừ ổ bọ gậy và lăng quăng muỗi. Dụng cụ chứa nước sinh hoạt như chum, vại, bể nước mưa, cây cảnh... nên dùng các biện pháp ngăn ngừa muỗi sinh đẻ bằng cách sử dụng nắp đậy thật kín, thả cá...; lật úp các dụng cụ gia đình như xô, chậu, bát, máng nước gia cầm... Loại trừ ổ bọ gậy, lăng quăng ở các bẫy kiến, lọ hoa, chậu cây cảnh, khay nước tủ lạnh hoặc điều hòa nhiệt độ... bằng cách dùng dầu hoặc cho muối vào, thay nước mỗi tuần 1 lần, cọ rửa thành dụng cụ chứa nước để diệt trứng muỗi truyền bệnh; thu dọn, phá hủy các ổ chứa nước tự nhiên hoặc nhân tạo như chai, lọ, lu, vại vỡ, vỏ đồ hộp, lốp xe hỏng, vỏ dừa... bằng cách cho vào túi rồi chuyển tới nơi thu gom rác phế thải của địa phương hoặc hủy bỏ bằng cách chôn, đốt; đối với các hốc nước tự nhiên như hốc cây, kẽ lá, gốc tre nứa... phải loại bỏ, lấp kín, chọc thủng hoặc làm biến đổi; có thể sử dụng hóa chất diệt ấu trùng muỗi tại các ổ nước đọng như những hố ga ngăn mùi, bể cây cảnh, lọ hoa... Tuyên truyền, hướng dẫn cộng đồng Hoạt động này được thực hiện tùy theo các tuyến. Ở tuyến tỉnh, quận, huyện, thị xã, thành phố; cần phối hợp với các cơ quan thông tin tại địa phương bao gồm đài truyền hình, đài phát thanh, báo chí và các phương tiện thông tin khác. Tại tuyến xã, phường, thị trấn; phải tổ chức các buổi phổ biến kiến thức phòng chống sốt xuất huyết trong các trường học, các buổi họp dân; sử dụng khẩu hiệu, tờ tranh, cuốn sách nhỏ; đến thăm hỏi của các cộng tác viên y tế, truyền thanh, chiếu video... bằng những thông tin đơn giản, dễ hiểu, minh họa rõ ràng. Trên thực tế, tùy theo đối tượng nghe mà phổ biến các thông tin như: tình hỉnh sốt xuất huyết trong nước, tại tỉnh, quận, huyện, thị xã, thành phố hoặc xã, phường, thị trấn về số mắc và tử vong do sốt xuất huyết trong một vài năm gần đây; triệu chứng của bệnh, sự cần thiết của việc điều trị kịp thời để giảm tử vong; nhận biết vòng đời, nơi sinh sản, trú đậu, hoạt động hút máu của muỗi truyền bệnh; những biện pháp cụ thể, đơn giản mà mỗi người dân có thể tự áp dụng để loại bỏ ổ bọ gậy của muỗi truyền bệnh; định ngày và thời gian thực hiện chiến dịch diệt bọ gậy, lăng quăng muỗi để phòng chống sốt xuất huyết. Huy động cộng đồng Việc huy động cộng đồng tham gia phòng chống sốt huyết được thực hiện cụ thể đối với cá nhân và tập thể. Đối với cá nhân, phải vận động từng thành viên trong gia đình thực hiện các biện pháp thông thường để phòng chống sốt xuất huyết bao gồm loại bỏ các ổ bọ gậy, lăng quăng muỗi; diệt muỗi, bảo vệ cá nhân không để muỗi đốt; phòng muỗi đốt bằng cách làm lưới chăn muỗi vào nhà, thường xuyên ngủ màn kể cả ban ngày, mặc áo quần dài nhất là đối với trẻ nhỏ; xua, diệt muỗi bằng cách sử dụng hương xua muỗi, bình xịt xua diệt muỗi cầm tay, hun khói với vỏ cau, vỏ dừa hoặc lá cây, treo mành tre và rèm tẩm hóa chất diệt muỗi ở cửa ra vào, cửa sổ hoặc sử dụng vợt điện... Đối với tập thể, thực hiện hoạt động diệt bọ gậy, lăng quăng muỗi cần sự tham gia tích cực của mỗi hộ gia đình với trách nhiệm đôn đốc, nhắc nhở của chính quyền địa phương, sự tham gia hưởng ứng của tất cả các tổ chức chính trị, chính trị xã hội; tổ chức hoạt động diệt bọ gậy, lăng quăng muỗi hàng tuần tại các khu vực có ổ dịch đang bùng phát, tiếp tục duy trì mỗi2 tuần một lần ở những tháng cao điểm để loại trừ nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh nơi công cộng cũng như tư nhân; tuyên truyền rộng rãi thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, sử dụng áp phích và tranh tuyên truyền, các cuốn sách nhỏ, mạng lưới cộng tác viên y tế, hoạt động của nhà trường; cần đánh giá tình hình dịch bệnh và những kết quả tham gia của cộng đồng; truyền thông đến các hộ gia đình và học sinh trong trường học các biện pháp đơn giản loại trừ nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh ở nhà cũng như tại trường học, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về sốt xuất huyết, các biện pháp phòng chống, động viên và khen thưởng kịp thời những cá nhân, tập thể có nhiều đóng góp thiết thực; nên khuyến khích các công ty thương mại, du lịch với tư cách là nhà tài trợ tham gia vào việc nâng cao cảnh quan và cải thiện môi sinh trong cộng đồng, làm giảm nguồn sinh sản của muỗi truyền bệnh và cần cho họ biết rằng kết quả phòng chống sốt xuất huyết sẽ có tác động tốt đến việc kinh doanh và lợi nhuận của công ty; chú ý kết hợp các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết với những lĩnh vực phát triển dịch vụ công cộng khác như thu gom rác, cung cấp nước sinh hoạt... nhằm làm giảm nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh. Điều cần quan tâm Khẩu hiệu hành động của ngành y tế dự phòng “không có bọ gậy, không có sốt xuất huyết” thì đã có. Những giải pháp cụ thể để diệt bọ gậy và lăng quăng muỗi truyền bệnh cũng đã được xác định, chỉ đạo rõ ràng nhưng sốt xuất huyết hàng năm vẫn không thể chủ động khống chế tại một số địa phương cùng dịch bệnh do virus zika có nguy cơ bùng phát. Việc xã hội hóa công tác phòng chống sốt xuất huyết và zika đã được phát động, đề cập đến nhiều nhưng trên thực tế một số bộ phận người dân trong cộng đồng vẫn còn đứng ngoài cuộc. Muốn giảm nguồn sinh sản của muỗi truyền bệnh, phải xử lý dụng cụ chứa nước ở trong nhà và chung quanh nhà, loại trừ ổ bọ gậy và lăng quăng muỗi một cách tích cực, triệt để mới có hy vọng chủ động khống chế bệnh phát triển thành dịch. Việc làm này không phải chỉ riêng ngành y tế mà còn là trách nhiệm của cả cộng đồng người dân và toàn xã hội. Nếu không làm được thì đừng mong chờ kết quả tốt đẹp đem đến mà phải chịu cảnh sống chung với bệnh lưu hành, “còn bọ gậy, còn sốt xuất huyết”. Khống chế được sốt xuất huyết sẽ khống chế được sốt do virút Zika đang có khả năng bùng phát hiện nay.
|
TRANG CHỦ
