Khi sử dụng các loại hóa chất diệt côn trùng bằng kỹ thuật phun, ta thường sử dụng các loại bình bơm điều khiển bằng tay khác nhau. Hầu hết các loại bình bơm được sử dụng để phòng chống côn trùng trong nông nghiệp. Các bình bơm này nếu được sửa chữa, thay đổi một số chi tiết về tính năng kỹ thuật cũng có thể dùng được để phòng chống côn trùng truyền bệnh trú đậu trong nhà thuộc lĩnh vực y tế. Để bảo đảm yêu cầu kỹ thuật và chất lượng phun, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã quy định tiêu chuẩn về tính năng chi tiết của các loại bình phun thích hợp cho việc phun tồn lưu hóa chất trên tường vách mà các cơ sở y tế cần quan tâm.
Các loại bình bơm điều khiển bằng tay
Bình bơm điều khiển bằng tay có nhiều loại khác nhau như bình bơm nén khí, bình bơm đeo, bình bơm bàn đạp. Bình bơm nén khí thường được xem là loại bình bơm đạt tiêu chuẩn để phun tồn lưu hóa chất diệt côn trùng. Tuy vậy, loại bình này có nhiều kiểu khác nhau nhưng chỉ có một số kiểu đạt được tính năng kỹ thuật theo quy định của Tổ chức Y tế Thế giới. Về cơ bản, một bình bơm nén khí bao giờ cũng gồm một thùng chứa dung dịch hóa chất phun, thùng này được nén hơi do một cái bơm được nối liền với nó. Khi bơm, không khí nén sẽ đẩy dung dịch hóa chất phun qua ống dẫn đến van điều khiển, sau đó tới vòi và miệng vòi. Đầu vòi phun là bộ phận quan trọng nhất của bình phun vì nó cần phải phun được một lượng chính xác dung dịch phun ở một áp lực nhất định và duy trì chiều rộng của vệt phun đồng nhất. Việc chọn miệng phun phụ thuộc vào kỹ thuật cần phun loại hóa chất diệt côn trùng. Loại bình bơm đeo thường được sử dụng trong nông nghiệp và dùng để đeo trên lưng. Bình bơm này có một cái khung hoặc một cái khiên để tránh tiếp xúc giữa bình bơm với lưng người mang bình. Nó có tính năng phun liên tục và lượng hóa chất được phun ra tương đối ổn định. Người phun duy trì áp lực trong bình bằng cách dùng một tay điều khiển cần bơm khí để bơm nén không khí; tay còn lại điều khiển vòi phun. Nếu bình bơm có lắp van điều khiển phun thì không cần phải bơm nén khí liên tục. Loại bình bơm đeo có thể sử dụng để phun hóa chất diệt bọ gậy xuống các thủy vực nhưng không nên dùng để phun tồn lưu hóa chất trên tường vách. Loại bơm bàn đạp cũng được một số ít nơi sử dụng trong công tác phòng chống trung gian truyền bệnh vì nó rẻ tiền hơn các loại bình bơm nén khí. Bơm được lắp trên một cái bàn đạp, ống bơm được cho vào trong một cái xô đựng dung dịch hóa chất phun; ống dẫn có một đầu nối với bơm và đầu kia nối với vòi phun. Khi thực hành kỹ thuật, cần có hai người để sử dụng loại bơm này, một người bơm và một người điều khiển vòi phun. Áp lực nén khí thay đổi theo tốc độ bơm nên rất khó để phun dung dịch hóa chất một cách đồng đều. Với nhược điểm phun không chính xác và rất dễ bị đổ hóa chất ra nền nhà do xô đựng hóa chất không được đậy kín, vì vậy không nên dùng loại bơm bàn đạp này nhất là khi sử dụng các loại hóa chất diệt côn trùng có độc tính cao.
Các loại miệng phun ở đầu vói phun của bình bơm tay
 |
Phun tồn lưu hóa chất trên tường vách |
Miệng phun ở đầu vòi phun của bình bơm tay là bộ phận quan trọng quyết định chất lượng kỹ thuật phun. Việc chọn miệng phun phụ thuộc vào kỹ thuật cần phun hóa chất diệt. Nếu cần phun hóa chất vào các khe hở, khe nứt để chống loại côn trùng rệp giường, ve, gián, kiến ... dùng miệng phun đặc hoặc bắn ra tia nước. Nếu phun tồn lưu hóa chất trên tường vách cần dùng miệng phun dẹt để phun hóa chất ra thành hình quạt. Khi phun ở các thủy vực là nơi muỗi đẻ trứng, nơi trú đậu của loài ve, mạt ... ở cây cỏ thì dùng miệng phun hình nón rỗng. Loại miệng phun hình nón đặc cũng được sử dụng để phun ở các thủy vực là nơi muỗi đẻ trứng.
Loại miệng phun dẹt thường được sử dụng để phun tồn lưu hóa chất diệt côn trùng trên tường vách khá phổ biến hiện nay. Dung dịch hóa chất được phun ra với một góc 80o và phun được 757 ml trong một phút ở áp lực tiêu chuẩn trung bình là 280 kPa. Miệng phun dẹt này được làm bằng thép không rỉ đặc biệt, đầu vòi phun được thiết kế có bề mặt phẳng ở cả hai phía nên có thể được tháo ra một cách dễ dàng.
Bảo dưỡng bình bơm để bảo đảm tính năng hoạt động
Khi mua bình bơm để trang bị cho các đơn vị y tế cơ sở thực hành nhiệm vụ kỹ thuật phun hóa chất diệt các loại côn trùng truyền bệnh, cơ quan cung cấp cần phải mua kèm theo một số phụ tùng cần thiết thay thế. Đối với đầu vòi phun thì cứ khoảng sau 200 giờ phun phải thay cái mới. Giá mua các phần phụ tùng khoảng bằng 10% giá thành của bình bơm. Để bảo đảm chất lượng phun hóa chất khi triển khai chiến dịch phòng chống muỗi truyền bệnh trước mùa bệnh phát triển, nhân viên y tế phải thường xuyên kiểm tra bình bơm, thay các bộ phận đã hỏng hoặc đã bị mòn. Các phần thường bị hỏng là vết nứt nẻ ở ống xy lanh bơm, các điểm mòn trên ống dẫn hóa chất phun ... cần tìm cách khắc phục. Nhỏ vài giọt dầu nhờn sạch lên miếng da bơm ở mâm pít tông của xy lanh làm cho da bơm nở ra để khi bơm tạo ra áp lực tốt, cần thay tấm da bơm nếu đã bị rách hỏng. Bộ phận quan trọng nhất là đầu vòi phun cũng sẽ bị mòn qua quá trình sử dụng nên cũng phải thay thế. Khi khe ở chóp miệng phun bị mòn thì lượng hóa chất phun ra sẽ tăng lên, tốc độ hóa chất phun ra cần có một nhân viên y tế hiểu biết về kỹ thuật kiểm tra để xác định. Phương pháp đơn giản nhất để kiểm tra là tiến hành phun hóa chất lên trên một bề mặt có màu tối, nếu vệt hóa chất phun lên tường có hình thù không bình thường thì khả năng đầu vòi phun đã bị mòn cần phải được thay thế. Để bảo đảm tính năng hoạt động của bình bơm tay giúp cho việc thực hiện phun hóa chất đạt tiêu chuẩn chất lượng, vấn đề bảo dưỡng trang thiết bị này rất cần thiết mà các nhân viên y tế cần phải quan tâm kiểm tra trước khi triển khai chiến dịch phòng chống trung gian truyền bệnh.