Có thể nói ngụy trang là cách tốt nhất để tự vệ của các loài côn trùng. Khi mà tác động của môi trường ngày càng thu nhỏ kích thước của côn trùng trong quá trình tiến hoá thì mỗi động vật yếu ớt và bé nhỏ ấy phải tự trang bị cho mình một thứ vũ khí bí mật để tồn tại trước các loài săn mồi, tạo nên một thế giới sinh vật vô cùng phong phú về các phương pháp lẩn trốn, giấu thân và ngụy trang.
Cách ngụy trang phổ biến nhất là hòa lẫn màu cơ thể chúng giống với màu của môi trường xung quanh như thân cây, lá khô, đất đá,... Ngoài ra, một số loài côn trùng ngụy trang bằng ngoại hình của chúng. Trong tự nhiên để tồn tại và phát triển thì các loài côn trùng có những thuật giấu thân siêu hạng khác nhau tùy loài nhằm che giấu, ẩn núp kẻ thù và là lợi thế cho việc săn mồi. Cùng điểm qua một số loài có khả năng này:
Bọ que
Bọ que có kích thước không đồng đều, dạng hình que, màu xanh hoặc màu xám, màu cam (đổi màu theo lá luồng), có chiều dài từ 8 đến 10cm, không cánh, bò rất nhanh nhờ 3 cặp chân dài nhiều đốt, có 1 cặp râu đầu hình răng lược, mắt kép. Mặc dù không phải là loài côn trùng lạ nhưng bọ que xuất hiện và gây hại cho nhiều loại cây trồng. Một loài bọ que, tên khoa học là Phobaeticus chani, đã được các nhà khoa học nổi tiếng tại Anh, Mỹ xác định là loài côn trùng dài nhất thế giới còn sống sót, với vẻ bề ngoài như một đoạn tre mỏng, con bọ que có màu xanh lá cây đậm dài khoảng 55,88 cm tính luôn phần chân, chỉ tính riêng phần thân đã dài(35,56 cm).
 |
 |
Bọ que màu xám, màu cam ở Khánh Phú, Khánh Hòa, Ảnh:Viết Hiếu |
Bọ ngựa
Loài bọ ngựa “lá mục” Deroplatys trigonodera khác hẳn họ hàng màu xanh lá của nó. Bề ngoài tiến hóa của nó trông như một chiếc lá mục rữa lẫn vào đất rừng nhiệt đới. Với cặp mắt kép lồ lộ và khả năng ngụy trang của mình, bọ ngựa “lá mục” thật sự là một kẻ săn mồi chuyên nghiệp và có phần an nhàn. Chúng ẩn nấp, rồi sau một cú phóng nhanh như chớp, đôi chân trước đầy gai của bọ ngựa “lá mục” sẽ cắt toạc những con mồi thiếu cảnh giác.
 |
Ảnh trên là hình loài bọ ngựa ma, có chiều dài chỉ từ 45 đến 50mm thôi.
Loài bọ ngựa này có màu sắc phân bố từ nâu cho đến nâu đậm (gần như là đen),
có cả màu xanh xám nữa. |
 |
Phải cho chúng nằm lên lá màu xanh mới rõ được hình dáng |
Bọ Lá
Là loài côn trùng có dạng lá màu xanh. Thân dài khoảng 95 mm. Hai cánh trên dài và rộng, có màu xanh và hình cái lá. Hai cánh dưới hình quạt nan, có nhiều vân và trong suốt, Đốt ngực giữa dài hơn hai đốt ngực trước và sau. Bụng có dạng dẹt mỏng theo hướng lưng bụng. Đôi chân trước, đốt ống có riềm mỏng rộng hơn nhiều, càc riềm này cùng có màu xanh và trông giống như cây lá bị rách. Hai đôi chân tiếp theo cũng có viền như đôi chân trước nhưng nhỏ hơn. Bọ lá biến thái không hoàn toàn. Trứng nở ra ấu trùng có dạng như trưởng thành, chỉ khác cánh chưa phát triển và chưa thành thục về sinh học. Bọ lá thuộc về côn trùng hiếm và số lượng loài và ít về cá thể. Tuy nhiên bọ lá lại có hiện tượng bùng nổ về số lượng. Hiện tượng này đến nay vẫn chưa biết rõ cần phải nghiên cứu. Bọ lá chỉ sống ở vùng nhiệt đới, sống trên các cành cây trong rừng ẩm, ít thấy trên các cây cỏ ở mặt đất. Bọ lá thường bị bò sát, chim tấn công và một số ong ký sinh, ruồi ký sinh tấn công trứng của chúng. Tại Việt Nam bọ lá phân bố ở vùng rừng các tỉnh miền núi phía Bắc, đến nay mới có tài liệu công bố thấy ở Lào Cai, Hoà Bình, Ninh Bình (Cúc Phương). Trên thế giới bọ lá phân bố ở Ấn Độ, các nước Đông nam Á và Nam Trung Quốc. Bọ lá được dùng làm ví dụ và tính đa dạng của côn trùng trong các sách về sinh học, Được lưu trữ mẫu ở bảo tàng thế giới. Hiện nay Bọ lá thuộc vào loài hiếm. Đang bị đe doạ do rừng bị phá hủy và thu hẹp cùng với mục sưu tầm làm bộ mẫu của nhiều ngời. Mức đe dọa, Bậc V vì vậy cần có biện pháp bảo vệ như là bảo vệ rừng tự nhiên nơi có Bọ lá cư trú.
Bướm đuôi nhạn
Loài bướm đuôi nhạn ngụy trang Papilio dardanus là một loài động vật khác thường vì con nhộng khi phá kén đã có vô số các họa tiết và màu sắc cánh khác nhau. Điều này khiến chúng khác với những loài bướm khác vì những loài này được nhận dạng nhờ vào họa tiết cánh và màu sắc đặc trưng. Hơn nữa, một số họa tiết của loài bướm này giống như của những loài có độc khác, giúp chúng có một lớp ngụy trang quý giá để xua đuổi các loài thú săn mồi.
Bướm đuôi nhạn xua đuổi kẻ thù bằng các mẫu họa tiết và màu sắc cánh bướm giống như các loài có độc.Các nhà sinh vật học rất hào hứng tìm hiểu chính xác họa tiết cánh được quyết định như thế nào ở loài bướm đuôi nhạn, vì họ tin rằng tìm hiểu được những họa tiết mô phỏng tiến hóa như thế nào sẽ hé lộ những thay đổi mang tính tiến hóa xảy ra theo từng bước hay phát triển vượt bậc. Vào những năm 50, các nhà khoa học nhận thấy chắc hẳn phải có một cơ chế chuyển đổi gien quyết định nên vô số họa tiết khác nhau trên mỗi cá thể bướm đuôi nhạn nhưng cho đến nay người ta vẫn chưa nhận diện được gien này hoặc vị trí của nó. Công trình mới trình bày quá trình các nhà sinh học sử dụng các đuôi phân tử và chuỗi DNA để xác định đoạn mã di truyền xác định họa tiết và màu sắc. Nghiên cứu cho rằng một loại gien sinh trưởng, có liên quan đến quá trình phát triển phôi của bướm, là chìa khóa bí mật đằng sau những họa tiết khác nhau trên cánh bướm. Giáo sư Alfried Vogler, Khoa Khoa học cuộc sống của Đại học Hoàng gia London và Bảo tàng lịch sử tự nhiên và thuộc nhóm tác giả của công trình, giải thích cần phải nghiên cứu thêm để làm rõ cách thức hoạt động của gien này: “Chúng ta đã tiến được một bước quan trọng trong việc xác định chính xác làm cách nào loài côn trùng được thiên nhiên ưu ái cho bộ cánh cực kỳ hữu ích. Tuy nhiên, nhận diện được chuỗi gien liên quan đến quá trình này chỉ là bước đầu – chúng ta cần đi sâu vào chi tiết về sự khác biệt ở gien đó và một gien khác có vị trí ngay bên cạnh để tìm hiểu chính xác cách các gien hình thành nên họa tiết.” Giáo sư nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc nghiên cứu loài bướm đuôi nhạn: “Mọi người có thể cho rằng một loài tiến hóa dần dần để bắt chước các loài bướm độc qua nhiều các thế hệ là vô ích – lớp ngụy trang chỉ thực sự hữu ích khi phát triển hoàn chỉnh. Điều này có thể biểu hiện khả năng có những bước tiến đột ngột trong quá trình tiến hóa, một phát hiện vô cùng lý thú. Bằng cách nghiên cứu thay đổi trong chuỗi gien, chúng ta sẽ biết được điều này có xảy ra hay không.”
Bướm đuôi nhạn phổ biến ở khu vực cận sa mạc Sahara châu Phi có độ rộng cánh khoảng từ 8.8 đến 10.7 cm. Chỉ có những con cái mới sở hữu họa tiết cánh tương tự như những loài bướm khác. Tất cả những con đực có màu vàng với nhiều vệt đen và có đuôi điển hình của những loài bướm đuôi nhạn.
Bướm lá khô
Loài bướm này đã hoàn thiện khả năng ngụy trang của mình. Khi chúng đậu khép cánh lại, mặt dưới cánh giống hệt một chiếc lá khô, với phần đuôi cánh sau kéo dài như cuống lá, một đường màu nâu kéo dài đến chóp cánh trước tạo thành hình gân lá. Khi gặp động chúng bay lên rất cao, nhanh và sâu vào các bụi rậm, do cánh của chúng rất giống với một chiếc lá khô nên rất khó có thể quan sát được.
 |
Trông giống như một chiếc lá khô |
Sâu bướm
Sâu bướm rất dễ có nguy cơ bị ăn thịt vì chúng không thể bay; những loài có lông độc không sợ bị ăn thịt nhưng nhiều loài không có lông độc buộc phải ngụy trang hoặc có hình thù gây sợ hãi kẻ thù, hay hòa lẫn vào màu sắc của lá hay vỏ cây.
 |
Ngay đến cả con sâu bướm của loài này cũng có hình dáng giống một chiếc lá khô cuộn lại |
 |
Một loài sâu bướm (ở giữa chiếc lá) ngụy trang theo kiểu trong suốt. |
Châu chấu voi
Châu chấu voicó tên khoa học là Stilpnochlora couloniana; là một loài côn trùng cánh thẳng thuộc họ Muỗng được tìm thấy tại khu vực Trung Mỹ và Caribe. Đây là một loài châu chấu tuyệt đẹp màu xanh lá cây được con người nuôi làm sinh vật cảnh tại nhiều nơi, chúng thậm chí còn được nhân giống và chăn nuôi ở mức độ thương mại do nhu cầu khá lớn trên thị trường. Châu chấu voi có kích thước khá lớn, những con cái trưởng thành có chiều dài thân khoảng 4 cm nếu tính cả cánh lê tới 7 cm, trong khi những con đực nhỏ hơn một chút với chiều dài cả cánh khoảng 6 cm, những con đực cũng có cơ thể hơi dẹp hơn và đôi râu dài hơn. Toàn thân của chúng là một màu xanh lá cây đậm với đôi mắt lồi khá lớn màu nâu, khi những con châu chấu trưởng thành xòe rộng đôi cánh và ép sát thân vào cành cây, trông chúng không khác gì những chiếc lá cây bên cạnh. Cặp chân sau của chúng rất phát triển, mỗi chân có thể dài tới 7 cm và có sức bật tuyệt vời. Loài châu chấu này có nguồn gốc tại khu vực Trung Mỹ nhưng hiện được nuôi làm cảnh tại rất nhiều nơi.Thức ăn chủ yếu của chúng là các loại lá cây.
 |
Một chú châu chấu voi ngụy trang theo kiểu chiếc lá khô. |
|
Toàn thân là một màu xanh y như là chiếc lá |
 |
Chỉ nhìn thoáng qua thì các loài săn mồi rất dễ mắc sai lầm. |
Nhện Portia, sát thủ chuyên nghiệpTrong các khu rừng nhiệt đới, không có loài nào thông mình hơn loài nhện Portia, một chuyên gia về chiến lược và là bậc thầy về ngụy trang. Loài nhện Portia thực sự là một sát thủ chuyên nghiệp. Portia còn là một chuyên gia ám sát. Tám con mắt có thể có thể nhìn rõ mọi thứ trong bất cứ tình huống nào, làm cho Portia càng trở lên nguy hiểm hơn. Điều khá đặc biệt là loài nhện Portia rất thích ăn thịt các con nhện khác.
 |
| 
|
Ảnh( internet ) |
Nhện Portia là một chuyên gia ngụy trang với bộ lông màu nâu-trắng phủ khắp toàn thân. Ngoài ra, sáu cái chân cũng là công cụ giúp nó nguỵ trang tốt trên các cành cây. Đây là một sự ngụy trang hoàn hảo để săn mồi. Và khi đi săn, nó sẽ có tất cả những thứ mà một chuyên gia ám sát cần đến. Đó là bộ răng nanh tẩm chất độc, còn miệng thì có ống tiêm enzim tiêu hóa vào cơ thể con mồi để biến con mồi thành một bữa ăn ngon lành. Nhưng chưa hết, nhện Portia còn được trang bị một thứ vũ khí rất lợi hại khác mà bạn không thể nhìn thấy: nhện Portia là một bậc thầy về mánh khóe. Nó không chỉ trông giống như một chiếc lá, mà cả hành động cũng giống như chiếc lá. Bạn không nên gây hấn với cỗ máy giết người này, trừ khi bạn biết được điểm yếu của nó. Đây chính là điều mấu chốt mà nhện Portia phải tìm hiểu. Dù vậy, nhện Portia là một thợ săn tài ba, một chiến binh thực thụ.
Thuật ẩn thân của loài gián
Chúng ta thường thấy gián vụt biến mất khi gặp ánh sáng, nhưng thật ra chúng chỉ đang sử dụng một trong những kỹ thuật lẩn trốn thông minh nhất trong thế giới tự nhiên.
Phòng thí nghiệm robot tại Đại học California (Mỹ) sử dụng các máy quay phim tốc độ chậm để bí mật ghi lại mánh khoé lẩn trốn của gián. Họ nhận thấy, loài côn trùng này sử dụng hai chân sau để đu bám vào bên dưới rìa của một tấm ván nhanh đến mức mắt ngưới không thể thấy. Các nhà khoa học hi vọng có thể nghiên cứu để chế tạo loại robot có khả năng bắt chước kỹ năng ẩn thân kỳ diệu của gián. Jean-Michel Mongeau thuộc phòng thí nghiệm Berkeley cho biết: “Thật ngạc nhiên khi biết rằng chính nhờ 2 chiếc chân sau bám vào bề mặt tấm ván mà chúng có thể lộn vòng tròn khi tới rìa của tấm ván. Chúng chạy hết tốc lực về phía bờ rìa, lộn vòng tròn, dùng chân bám vào góc, đôi khi chỉ dùng một chân, đu đưa như quả lắc dưới bờ rìa, và duy trì 75% năng lượng khi chạy". Robert Hull, giáo sư môn sinh học tích hợp, người mà 15 năm trước đã phát hiện khi chạy nhanh, gián sẽ nhấc hai chân trước lên, và chỉ chạy 2 chân sau như con người, cho biết: “Hành vi này có lẽ rất phổ biến bởi nó là cách hữu hiệu để lẩn trốn của các loài vật nhỏ bé".
Theo Dailymail, gián có một hệ thống chuyển động rất nhanh cho phép chúng lao đi nhanh chóng khi gặp ánh sáng; hoặc tốc độ di chuyển của chúng gấp tới 50 lần chiều dài cơ thể mỗi giây, tương đương 200 dặm/giờ ở người nếu lấy kích thước cơ thể để tính toán. Khả năng này giúp loài gián trốn khỏi kẻ thù của chúng nhanh một cách kinh ngạc. Dù chạy thật nhanh nhưng kỹ năng này ở loài gián lại phụ thuộc vào những sợi lông tí hon trên chân chúng. Không có những sợi lông này, chúng sẽ ngã ngay. Ngạc nhiên hơn, các nhà khoa học cũng phát hiện thấy hành vi này trên loài thằn lằn, loài vật có móng chân như cái móc. Họ đã ghi hình được con tắc kè dùng kỹ thuật tương tự gián trốn thoát này ở khu rừng trong khu bảo tồn thiên nhiên gần Singapore. Mongeau cho biết: “Phát hiện này hỗ trợ việc phát triển những thế hệ robot tốt hơn. Ngày nay có rất nhiều robot giỏi việc chạy đua, leo trèo, nhưng rất ít robot có cả hai khả năng này hoặc chuyển từ khả năng này sang khả năng kia”.