Thử nghiệm VecTest là gì? Thử nghiệm chẩn đoán nhanh VecTest là một thử nghiệm dựa vào kháng nguyên được thiết kế đầu tiên bởi hệ thống phân tích y khoa (Medical Analysis Systems, Inc) ở Mỹ để phát hiện và chẩn đoán đặc hiệu cho bệnh do virus West Nile (WNV_West Nile Virus), bệnh viêm não do virus St. Louis Encephalitis (SLE) và viêm não EE (EEE_Eastern Equine Encephalitis). Đó là các test chẩn đoán nhanh, phát hiện sự có mặt kháng nguyên trong các dịch của con muỗi nhiễm các loại virus, ký sinh trùng. Nếu WNV, SLE, hoặc EEE có mặt kháng nguyên của virus nhiễm vào sẽ gắn với những kháng thể đặc hiệu trên que thử, sinh ra một phản ứng có màu đỏ trên que. Thử nghiệm lưu ý rằng nếu có kháng nguyên thì thử nghiệm mới dương tính, nên nó không có giá trị định lượng virus trong mẫu máu. Mặc dù, qua thực hành và nghiên cứu cho thấy dường như cường độ màu của phản ứng có liên quan tương đối đến lượng virus của mẫu thử, nhưng số lượng virus nhiễm bao nhiêu thì không thể xác định hoặc lượng virus do một hay nhiều con muỗi nhiễm sinh ra trong cùng một mẫu cũng không thể biết.
VecTest® _ Từ phát hiện virus trong muỗi đến phát hiện thoi trùng trong muỗi sốt rét
Một xét nghiệm nhanh chẩn đoán miễn dịch để phát hiện sự có mặt của thoi trùng sốt rét trong muỗi nhiễm có các đặc tính: cho kết quả nhanh trong vòng 15 phút, dể phiên giải kết quả, ổn định với nhiệt độ phòng, rất đặc hiệu và không có dương tính giả. Test này được công nhận là một test đặc hiệu trong sàng lọc muỗi nhiễm do Trung tâm phòng chống bệnh tật của Mỹ (Center for Disease Control_CDC).
Trong suốt mùa phát triển của muỗi, các nhà khoa học đã thu thập các mẫu (khoảng 50 con) muỗi trưởng thành để kiểm trasự có mặt của virus WNV/SLE/EEE hay không. Một lô muỗi được bắt khoảng 50 con với bất kỳ chủng loại nào có thể lan truyền virus và mang virus. Vì muỗi Culex ở vùng ao tù, nước đọng là loại muỗi đầu tiên được kiểm tra với virus WNV và SLE. Ưu điểm của việc dùng các bẫy muỗi đặc biệt là nhằm vào đích các con muỗi cái Culex. Cái chậu của bẫy này được làm đầy với nước ao tù, nước có nhiều thực vật thủy sinh để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình nhân lên của ấu trùng và nơi ở của muỗi Culex diễn ra một cách bình thường. Các muỗi Culex cái sẽ ăn máu và sẽ tự chúng di chuyển sang chỗ khác thích hợp để đẻ trứng. Rồi thì các muỗi đó lại bị bắt vào bẫy muỗi, nếu hút máu từ các vật chủ nhiễm các loại virus WNV, SLE hoặc EEE thì chúng sẽ sinh ra phản ứng dương tính với que thử VecTest.
Bằng cách ghi nhận số liệu các ca dương tính, chúng ta có thể giám sát sự phân bố và tỷ lệ của các loại virus này trong một vùng nào đó. Một mẫu Vectest muỗi dương tính có nghĩa là muỗi tại chỗ đó nhiễm virus và có khả năng lan truyền đến các vật chủ khác, trong đó có con người. Độ nhạy của VecTest sẽ giúp cho chúng ta an tâm sử dụng để phát hiện các muỗi nhiễm lây truyền bệnh cho người. Xét nghiệm một loạt que thử VecTest với các muỗi nhiễm từ các vùng địa lý giống nhau dương tính chỉ ra có sự gia tăng nguy cơ mắc virus West Nile (đặc biệt vào khoảng tháng 7 đến tháng chín hàng năm ở bang Illinois). Thông qua tổng hợp số liệu kết quả của VecTest và toàn bộ số muỗi thu thập được qua hồ sơ giám sát các con chim và ngựa cũng như dữ liệu nhiễm virus ở người, chúng ta có thể nắm bắt được vấn đề và tăng khả năng phòng chống, giảm nguy cơ lây truyền bệnh cho người. Để xác định các chủng loại và quần thể muỗi Anopheles truyền sốt rét ở bất kỳ tình huống nào, thử nghiệm miễn dịch để phát hiện kháng nguyên thoi trùng (sporozoite antigen) sốt rét có thể thay thế cho phương pháp soi mổ muỗi cổ điển. Người ta cũng phát minh ra một bấc dùng muỗi để xác định sự có mặt hay vắng mặt các proteine kết cụm có tiếp thể đặc hiệu (specific peptide epitopes of circumsporozoite protein) của loài ký sinh trùng Plasmodium falciparum và 2 dòng ký sinh trùng Plasmodium vivax (biến thể là 210 và 247). Hiệu quả của thử nghiệm VecTest Malaria là nhanh, quy trình đơn giản, sử dụng que nhúng có khả năng phát hiện và phân biệt giữa nhiễm chủng loạiP. falciparum và P. vivax qua thoi trùng trong muỗi. Các nghiên cứu cũng đã đánh giá độ nhạy, độ đặc hiệu, tính ổn định, và tính dễ chấp nhận của người sử dụng loại công nghệ que nhúng này.
Độ nhạy của thử nghiệm phát hiện kháng nguyên VecTest cho phép xác định có mặt virus EEE và WEE, đó chính là nghiên cứu của Trung tâm phòng chống bệnh tật, Đơn vị Phòng chống bệnh truyền nhiễm do vector truyền (CDC, Division of Vector-Borne Infectious Diseases, PO 2087, Fort Collins, CO 80522, USA) của Mỹ. Que thử VecTest phát hiện kháng nguyên virus EEE và WEE trong muỗi, được đánh giá và xác định độ nhạy và độ đặc hiệu khi so sánh với test chuẩn với độ tin cậy cao. Cả hai thử nghiệm phát hiện kháng nguyên virus trong muỗi và cho kết quả (+) và (-) giống nhau. Không có bằng chứng cho thấy có phản ứng chéo gây dương tính giả ở bất kỳ các test.
Một nghiên cứu khác tiến hành tại 16 trung tâm thử nghiệm trên thế giới, đánh giá hơn 40.000 đơn vị của test này, so sánh chúng với test ELISA chuẩn cho proteine kết cụm (CS). Kết quả cho biết VecTest Malaria có độ nhạy 92%, đặc hiệu 98.1%, độ chính xác 97.8%. Trong điều kiện bảo quản, tính ổn định của test đều hơn 15 tuần ở điều kiện khô đến 450C và độ ẩm tương đối. Bằng chứng cho thấy que thử dễ sử dụng và kết quả nhanh, đạt độ tin cậy và cho ra các lợi điểm về thực hành áp dụng các test này trên thực địa để giám sát và điều tra vector sốt rét.
Que thử VecTest thích hợp cho việc phát hiện muỗi sốt rét Anopheles trên thực địa
Thử nghiệm que nhúng Vectest phù hợp cho xét nghiệm điều tra tại thực địa để xác định muỗi mang thoi trùng sốt rét. Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học thuộc trường đại học quốc gia Ghana đã so sánh Vectest với ELISA chuẩn (standard circumsporozoite microplate ELISA) trong việc xác định thoi trùng Plasmodium trong muỗi sốt rét Anopheles. Những con muỗi thu thập được từ các vùng sốt rét lưu hành ở quận Kassena Nankana, bắc Ghana, kết quả cho thấy trong 2.620 mẫu muỗi thu thập ngẫu nhiên được làm CS-ELISA chuẩn cho kết quả và độ chính xác >98% so với Vectest.
Sử dụng kỹ thuật PCR để xác định lại kết quả sàng lọc của Vectest trong nghiên cứu phát hiện Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax biến thể VK 210 trong muỗi Anopheles nhiễm. Họ cũng đã so sánh phối hợp VecTest, ELISA, PCR để phát hiện Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax biến thể VK 210. Mỗi muỗi được làm 3 test. Kết quả VecTest và ELISA phù hợp nhau. DNA từ các mẫu để làm kỹ thuật PCR, tất cả mẫu P. vivax đều dương tính PCR nhưng một số đòi hỏi quy trình bổ sung loại bỏ các chất ức chế tạp trước khi cho kết quả (+). Một trong số các mẫu (-) với P. falciparum qua kỹ thuật PCR, có lẽ do nhiễm tạp DNA tách chiết. Nói chung, thử nghiệm VecTest, ELISA và PCR có tính khả thi, trong đó PCR có ích trong việc xác định lại cho các test miễn dịch, nhất là trường hợp dương tính giả, song cũng chú ý loại bỏ tạp nhiễm trước khi thực hiện PCR.
Một nghiên cứu được thực hiện ở Trung tâm bệnh truyền nhiễm mới nỗi và an toàn sinh học, đại học y khoa Texas, USA. Nghiên cứu này nhằm so sánh về độ nhạy của que nhúng phát hiện kháng nguyên VecTest với RT_PCR ( Reverse transcriptase-PCR) và nuôi cấy tế bào để phát hiện virus West Nile ở những con chim bị chết ở phía tây Texas. Trong đó, nuôi cấy tế bào được xem là chuẩn vàng để so sánh vì nó đặc hiệu nhất và tỷ lệ dương tính cao nhất. Nuôi cấy trực tiếp các mô não của chim và thử nghiệm que nhúng với virus WNV, thông qua ngoáy họng lấy chất tiết, so sánh kết quả cho biết là dương tính lần lượt của 2 thử nghiệm là 46% và 40%. Ngược lại, kỹ thuật RT-PCR làm trên các não cho độ nhạy thấp hơn phương pháp nuôi cấy mô trực tiếp (33% so với 46%). Kết quả trên chỉ ra rằng RT-PCR không thể để thực hiện làm trên các chim chết như vậy và thử nghiệmVecTest có một số ưu điểm để chọn làm thử nghiệm thường quy giám sát bệnh do virus này hơn 2 loại thử nghiệm còn lại.
Dưới đây là một số kết quả do các nhà khoa học thuộc Chương trình côn trùng y học, đã so sánh các test với nhau trong giám sát vector nhiễm bệnh, với số mẫu rất lớn là 857 mẫu muỗi trong các mùa truyền bệnh khác nhau trong năm 2007.
| MÃ MẪU | THỜI GIAN | NƠI THỰC HIỆN | THỬ NGHIỆM | KẾT QUẢ | MUỖI |
1 | 141 | 6/13-14/2007 | Wheeling | PCR* | WNV | Culex |
2 | 209 | 6/22-25/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
3 | 232 | 6/26-28/2007 | Glenview | PCR* | WNV | Culex |
4 | 293 | 7/6-8/2007 | Prospect Heights | PCR* | WNV | Culex |
5 | 308 | 7/6-8/2007 | Des Plaines | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
6 | 316 | 7/9/2007 | Elk Grove | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
7 | 323 | 7/6-10/2007 | Northbrook | PCR* | WNV | Culex |
8 | 331 | 7/10/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
9 | 333 | 7/11/2007 | Streamwood | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
10 | 366 | 7/13-15/2007 | Glenview | PCR* | WNV | Culex |
11 | 367 | 7/13-15/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
12 | 372 | 7/16/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
13 | 376 | 7/16-17/2007 | Wheeling | PCR* | WNV | Culex |
14 | 381 | 7/16-17/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
15 | 387 | 7/17/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
16 | 396 | 7/13-19/2007 | Northbrook | PCR* | WNV | Culex |
17 | 410 | 7/19/2007 | Northbrook | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
18 | 411 | 7/18-19/2007 | Glenview | PCR* | WNV | Culex |
19 | 412 | 7/19/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
20 | 413 | 7/18/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
21 | 414 | 7/18-19/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
22 | 420 | 7/20-22/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
23 | 435 | 7/23/2007 | Glenview | PCR* | WNV | Culex |
24 | 440 | 7/23/2007 | Northbrook | PCR* | WNV | Culex |
25 | 444 | 7/24/2007 | Buffalo Grove | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
26 | 446 | 7/23/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
27 | 449 | 7/23-24/2007 | Park Ridge | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
28 | 453 | 7/24/2007 | Hoffman Est. | PCR* | WNV | Culex |
29 | 454 | 7/24/2007 | Arl. Heights | PCR* | WNV | Culex |
30 | 469 | 7/25/2007 | Wheeling | PCR* | WNV | Culex |
31 | 472 | 7/24-25/2007 | Elk Grove | PCR* | WNV | Culex |
32 | 473 | 7/25-26/2007 | Elk Grove | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
33 | 474 | 7/26/2007 | Glenview | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
34 | 475 | 7/25/2007 | Elgin | PCR* | WNV | Culex |
35 | 477 | 7/19-7/25/2007 | Schaumburg | PCR* | WNV | Culex |
36 | 483 | 7/25/2007 | Hoffman Est. | PCR* | WNV | Culex |
37 | 484 | 7/27-29/2007 | Northbrook | VecTest/PCR* | WNV | Culex |
38 | 485 | 7/26-7/28/2007 | Glenview | PCR* | WNV | Culex |
39 | 486 | 7/26-7/28/2007 | Park Ridge | PCR* | WNV | Culex |
40 | 492 | 7/30/2007 | Prospect Heights | VecTest | WNV | Culex |
41 | 506 | 7/31/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
42 | 509 | 7/31/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
43 | 517 | 7/31/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
44 | 522 | 8/1/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
45 | 524 | 8/1/2007 | Des Plaines | VecTest | WNV | Culex |
46 | 528 | 7/31-8/2/2007 | Bartlett | VecTest | WNV | Culex |
47 | 533 | 8/2/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
48 | 535 | 7/31-8/2/2007 | Prospect Heights | VecTest | WNV | Culex |
49 | 536 | 8/2/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
50 | 542 | 8/2/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
51 | 546 | 8/1-8/2/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
52 | 551 | 8/3-8/5/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
53 | 553 | 8/3-8/5/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
54 | 554 | 8/3-8/5/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
55 | 562 | 8/6-8/7/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
56 | 565 | 8/6-8/7/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
57 | 567 | 8/6-8/7/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
58 | 571 | 8/8-8/9/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
59 | 573 | 8/8-8/9/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
60 | 576 | 8/8-8/9/2007 | Glenview | VecTest | WNV | Culex |
61 | 582 | 8/3-8/9/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
62 | 585 | 8/8-8/9/2007 | Park Ridge | VecTest | WNV | Culex |
63 | 586 | 8/8-8/9/2007 | Hoffman Estates | VecTest | WNV | Culex |
64 | 590 | 8/10-8/12/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
65 | 592 | 8/10-8/12/2007 | Glenview | VecTest | WNV | Culex |
66 | 594 | 8/13/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
67 | 596 | 8/14/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
68 | 598 | 8/10-8/14/2007 | Elgin | VecTest | WNV | Culex |
69 | 602 | 8/13-8/16/2007 | Palatine | VecTest | WNV | Culex |
70 | 603 | 8/13-8/16/2007 | Hoffman Estates | VecTest | WNV | Culex |
71 | 604 | 8/10-8/16/2007 | Prospect Heights | VecTest | WNV | Culex |
72 | 607 | 8/15-8/16/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
73 | 609 | 8/10-8/16/2007 | Des Plaines | VecTest | WNV | Culex |
74 | 612 | 8/13-8/16/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
75 | 613 | 8/10-8/16/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
76 | 616 | 8/10-8/16/2007 | Park Ridge | VecTest | WNV | Culex |
77 | 617 | 8/15-8/16/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
78 | 618 | 8/10-8/16/2007 | Wheeling | VecTest | WNV | Culex |
79 | 621 | 8/17-8/19/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
80 | 622 | 8/17-8/19/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
81 | 625 | 8/20/2007 | Arl. Heights | VecTest | WNV | Culex |
82 | 626 | 8/17-8/20/2007 | Park Ridge | VecTest | WNV | Culex |
83 | 627 | 8/17-8/20/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
84 | 628 | 8/17-8/21/2007 | Glenview | VecTest | WNV | Culex |
85 | 629 | 8/20-8/21/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
86 | 630 | 8/17-8/21/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
87 | 633 | 8/21/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
88 | 636 | 8/22/2007 | Streamwood | VecTest | WNV | Culex |
89 | 639 | 8/21-8/22/2007 | Park Ridge | VecTest | WNV | Culex |
90 | 640 | 8/21-8/22/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
91 | 642 | 8/20-8/23/2007 | Prospect Heights | VecTest | WNV | Culex |
92 | 650 | 8/17-8/23/2007 | Des Plaines | VecTest | WNV | Culex |
93 | 659 | 8/22-8/23/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
94 | 660 | 8/22-8/23/2007 | Glenview | VecTest | WNV | Culex |
95 | 675 | 8/24-8/30/2007 | Schaumburg | VecTest | WNV | Culex |
96 | 674 | 8/24-8/30/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
97 | 679 | 8/24-8/30/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
98 | 680 | 8/24-8/30/2007 | Glenview | VecTest | WNV | Culex |
99 | 681 | 8/24-8/27/2007 | Des Plaines | VecTest | WNV | Culex |
100 | 690 | 8/29-8/30/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
101 | 691 | 8/27-8/30/2007 | Wheeling | VecTest | WNV | Culex |
102 | 693 | 8/27-8/30/2007 | Hoffman Estates | VecTest | WNV | Culex |
103 | 694 | 8/29/2007 | Hoffman Estates | VecTest | WNV | Culex |
104 | 707 | 8/31-9/5/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
105 | 713 | 9/6/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
106 | 725 | 8/31-9/6/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
107 | 737 | 9/7-9/13/2007 | Northbrook | VecTest | WNV | Culex |
108 | 740 | 9/7-9/13/2007 | Elk Grove | VecTest | WNV | Culex |
109 | 768 | 9/17-9/18/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
110 | 795 | 9/21-9/23/2007 | Barrington | VecTest | WNV | Culex |
111 | 805 | 9/24-9/25/2007 | Buffalo Grove | VecTest | WNV | Culex |
112 | 808 | 9/21-9/25/2007 | Rolling Meadows | VecTest | WNV | Culex |
113 | 813 | 9/25-9/27/2007 | Wheeling | VecTest | WNV | Culex |
114 | 814 | 9/24-9/27/2007 | Palatine | VecTest | WNV | Culex |
Với những kết quả trên của Vectest, hy vọng rằng trong thời gian đến test này sẽ được áp dụng rộng rãi để giám sát và đánh giá sự phân bố của vector sốt rét nhiễm mầm bệnh và thường quy như test chẩn đoán nhanh (RDTs) trong chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét ở người hiện nay.
Một số tài liệu tài liệu tham khảo về Vectest
1.Extensive multiple test centre evaluation of the Vectest malaria antigen panel assay.