Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Sốt rét tiếp tục là gánh nặng đối với sức khỏe và sự phát triển kinh tế ở hơn 100 quốc gia trên khắp thế giới, cứ 30 giây một đứa trẻ lại chết vì sốt rét, ước tính bệnh sốt rét không những giết chết 1 triệu người mỗi năm mà còn gây ra 300 ngàn ca bị nhiễm bệnh cấp tính. Ngoài ra, tổ chức này cũng cho biết bệnh sốt rét đã gây trở ngại cho công tác phát triển tại những nước nghèo nhất thế giới, làm cho châu Phi bi mất 12 tỷ đô-la mỗi năm, và làm giảm 1,3% tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm của Châu Phi.
Hiện nay các biện pháp kỹ thuật được áp dụng đều nhằm: cắt đứt khả năng lan truyền bệnh của véc tơ và làm hết nguồn mầm bệnh trong cộng đồng. Theo Russell, các nguyên tắc kỹ thuật có thể được tóm tắt trong 5 điểm sau:
1-Các phương pháp ngăn cản muỗi đốt ngườI;
2-Các phương pháp ngăn cản hoặc làm giảm khả năng sinh sản của muỗI;
3-Các phương pháp diệt bọ gậy;
4-Các phương pháp diệt muỗi trưởng thành;
5-Các phương pháp làm hết nguồn ký sinh trùng sốt rét.
Hiện nay, ở nhiều nước trên thế giới đang sử dụng màn tẩm hóa chất diệt côn trùng để ngăn cản muỗi đốt người; Và biện pháp này đã mang lại những hiệu quả to lớn trong công tác phòng chống sốt rét.
Tác động của màn tẩm Pyrethroid lên muỗi Anopheles:
Sử dụng màn tẩm Pyrethroid có thể có một số tác động lên các quần thể muỗi. Nó có thể làm giảm số lượng muỗi sống sót và do đó hạ thấp tỷ lệ thoa trùng sốt rét trong muỗi Anopheles. Sự ức chế đốt mồi ở những con muỗi tiếp xúc với màn tẩm hóa chất Pyrethroid đã được theo dõi cả ở phòng thí nghiệm và cả ở các nghiên cứu nhà bẫy thực nghiệm. Chẳng hạn, không có con muỗi nào đốt vào cánh tay đặt tựa vào màn nhuộm Permethrin (Hassain và Curtis, 1989). Màn tẩm hóa chất Pyrethroid cũng có thể cũng có tác động quan trọng lên tập tính muỗi: Làm giảm tỷ lệ muỗi đốt ở trong nhà; Cản trở và làm giảm về số lượng muỗi vào phòng; Làm tăng về số lượng muỗi rời khỏi nhà có dùng màn tẩm Permethrin.
 |
Muỗi Anopheles |
Những thay đổi tập tính khác của muỗi cái Anopheles khi sử dụng màn tẩm hóa chất cũng được ghi nhận ở nhiều nơi: So sánh giữa trước và sau khi sử dụng màn tẩm Permethrin trong một thôn ở Papua New Guinea đã chỉ ra sự giảm về chỉ số máu người ở những con muỗi bắt được khi chúng trú đậu trong nhà, điều này nói lên muỗi đã chuyển hướng sang đốt súc vật. Hơn nữa, đỉnh họat động đốt mồi sau nửa đêm chuyển thành đỉnh đốt mồi trước nửa đêm ở các lòai véc tơ.
Đồng thời có sự phá vỡ tính họat động đều đặn bình thường và có sự gia tăng khoảng thời gian của chu kỳ tiêu máu phát triển trứng và đẻ trứng ở muỗi Anopheles. Hiện tượng kéo dài chu kỳ sinh thực có thể giải thích là những con muỗi đã bị đẩy ra ngoài bởi sự có mặt của màn tẩm trong nhà, ngăn cản không cho chúng đốt máu ngay trong trong đêm mà chúng đẻ trứng. Những con muỗi này phải quay lại vào đêm hôm sau và đốt mồi vào lúc trời vừa tối, do đó khỏang thời gian của chu kỳ sinh thực kéo dài ra.
Khi được toàn bộ cộng đồng sử dụng, màn tẩm hóa chất Pyrethroid có thể làm giảm mật độ và tuổi thọ của các quần thể véc tơ, và như vậy cho lợi ích tốt hơn so với bảo vệ cá nhân khi màn được dùng bởi từng cá nhân.
Khám phá mới về hóa chất chống KSTSR trong cơ thể muỗi:
Khi chích, muỗi truyền các ký sinh trùng này sang cho người, ký sinh trùng sốt rét phải mất 3 tuần để phát triển trong cơ thể của muỗi cái Anopheles, chúng di chuyển từ dạ dày muỗi sang các tuyến nước bọt, đợi ở đó để sẵn sàng để truyền sang người. Tuy nhiên, không phải bất cứ loài muỗi Anopheles nào cũng truyền được ký sinh trùng sốt rét, mà một số loài muỗi không truyền các ký sinh trùng cho người, mặc dù chúng có mang các ký sinh trùng này trong cơ thể.
Gần đây, các nhà khoa học Châu Âu đã phát hiện được một số gen trong giống muỗi có khả năng quyết định sự sống chết của những ký sinh trùng sốt rét mà chúng mang trong cơ thể chúng. Họ cho biết đã xác định được một gen đã khiến cho hệ miễn dịch của muỗi tiêu diệt ký sinh trùng. Khi vô hiệu hóa gen này, thì muỗi sản xuất một số lượng ký sinh trùng nhiều hơn so với các những con muỗi khác có gen nguyên vẹn. Đồng thời, các nhà khoa học cũng đã phát hiện được 2 gen khác có chức năng bảo vệ các ký sinh trùng đang phát triển chống lại hệ miễn dịch của muỗi. Khi vô hiệu hóa các gen này, thì hầu hết ký sinh trùng đang tăng trưởng trong cơ thể muỗi bị tiêu diệt.
 |
Phun hóa chất diệt muỗi |
Các nhà khoa học cho rằng có thể tạo ra một giống muỗi không có loại gen có khả năng bảo vệ được các ký sinh trùng; Đồng thời cũng có thể tăng thêm số gen có khả năng tiêu diệt kí sinh trùng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng việc thay thế tất các con muỗi có mang kí sinh trùng bệnh sốt rét trong thiên nhiên bằng các con muỗi bị biến đổi gen có thể là một công việc quá lớn, không dễ gì thực hiện được. Một chiến thuật đơn giản hơn có thể là việc sử dụng các hóa chất chống lại số gen bảo vệ kí sinh trùng trong một vùng có muỗi sinh sống.
Kiểm soát bệnh sốt rét bằng cách sử dụng một hóa chất để thay đổi gen của muỗi có thể là một biện pháp tốt hơn về mặt bảo vệ môi trường, so với việc tạo ra một giống muỗi có khả năng miễn dịch đối với ký sinh trùng. Hóa chất này sẽ không thực sự biến đổi các gen của muỗi, mà chỉ trấn áp, không số gen này hoạt động. Vì vậy, kỹ thuật này sẽ không có tác động đối với các thế hệ muỗi trong tương lai.
Các nhà khoa học thuộc Phòng thí nghiệm sinh học phân tử Châu Âu đã khám phá ra các gen bảo vệ kí sinh trùng của muỗi gợi ý rằng một ngày nào đó, người ta cũng có thể tẩm màn với hóa chất thay đổi gen để chống ký sinh trùng sốt rét như một phương cách trực tiếp để diệt trừ chứng bệnh hiểm nghèo này.