Trong mười năm qua các tiến bộ không ngờ đã đạt được trong công tác phòng chống bệnh sốt rét. Điều này chủ yếu do sử dụng diện rộng các biện pháp phòng chống vector trên thế giới, đặc biệt ở vùng cận Saharan-Châu Phi. Tuy nhiên sự đề kháng xuất hiện trong số các ký sinh trùng Plasmodium tới các thuốc kháng sốt rét và muỗi Anopheles kháng tới các hóa chất diệt đang bắt đầu đe dọa các thành quả mong manh này.
Các nỗ lực kiểm soát kháng hóa chất
Theo báo cáo sốt rét thế giới năm 2012, sự đề kháng với các hóa chất diệt trong số các loài muỗi Anopheles đã được phát hiện ở 64 quốc gia trên thế giới, tác động tất cả các loài vector sốt rét và tất cả bốn nhóm thuốc diệt hiện có. Hầu hết các quốc gia bị ảnh hưởng đã không tiến hành giám sát thường quy đầy đủ ( ví dụ thử nghiệm hiệu quả các thuốc diệt chống lại các vector địa phương), điều này nghĩa là sự hiểu biết của chúng ta về mức độ đề kháng hóa chất diệt là không đầy đủ. Các quốc gia lưu hành đang được thúc giục phát triển và thực hiện các chiến lươc quản lý sự đề kháng hóa chất và đảm bảo giám sát kháng hóa chất và côn trùng kịp thời. Ban hành vào tháng 5 năm 2012, Kế hoạch toàn cầu về quản lý kháng hóa chất diệt trong vector sốt rét (GPIRM) bao gồm một kế hoạch hành động toàn cầu cho tât cả các bên tham gia trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Nó cũng bao hàm các khuyến cáo toàn diện về mặt kỹ thuật tới việc quản lý sự đề kháng hóa chất diệt ở các tình huống khác nhau- bao gồm sử dụng luân phiên các hóa chất diệt trong phun tồn lưu. Nếu không kiểm soát, sự đề kháng với hóa chất diệt có thể dẫn đến một sự gia tăng hằng định tỷ lệ mắc mới sốt rét và tử vong. Cộng đồng sốt rét trên toàn cầu cần thực hiện các hành động khẩn cấp để ngăn ngừa sự đề kháng hóa chất diệt từ sự xuất hiện ở các vị trí mới, và để duy trì tính hiệu quả của các biện pháp phòng chống vector hiện có. WHO đang làm việc với chính phủ các quốc gia lưu hành, các tổ chức tài trợ, các cơ quan của Liên hiệp quốc, các đối tác nghiên cứu và công nghiệp nhằm thực hiện chiến lược 5 trụ cột được bao hàm trong GPIRM, và kêu gọi cho sự phát triển các công cụ và chiến lược phòng chống vector mới và đổi mới.
GPIRM đang kêu gọi các hành động trong 5 lĩnh vực dưới đây;
- Xây dựng và thực hiện các chiến lược quản lý sự đề kháng hóa chất diệt ở các quốc gia lưu hành sốt rét.
- Đảm bảo giám sát sự đề kháng và côn trùng kịp thời, thích hợp và xử lý dữ liệu hiệu quả;
- Phát triển các công cụ phòng chống vector mới, đổi mới.
- Bổ sung đầy đủ kiến thức về các cơ chế kháng hóa chất diệt, tác động của các cách tiếp cận quản lý kháng hóa chất diệt hiện nay.
- Đảm bảo rằng các cơ chế quyền lực mới ( sự ủng hộ, nhân lực và nguồn lực tài chính) là đặt đúng chỗ.
Các thử nghiệm tính nhạy cảm của WHO
WHO có một truyền thống lâu đời trong việc cung cấp sự hỗ trợ đến các quốc gia trong giám sát và quản lý sự đề kháng hóa chất diệt và đây còn là một trong những chức năng chủ yếu của chương trình sốt rét toàn cầu (GMP). Với mục đích chuẩn hóa, tât cả các sự cung cấp các thử nghiệm tính nhạy cảm của WHO phải được đề nghị từ Đại học Sains Malaysia (USM) Penang, Malaysia, một trung tâm hợp tác của WHO. Các câu hỏi có thể gửi tới Dr Zairi Jaal : Zairi@úm.my.