Thực hiện hoạt động santinel tại điểm nghiên cứu côn trùng truyền bệnh sốt rét, từ 1/7-11/7/2006 Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn tiến hành khảo sát 3 thôn Canh Lãnh, Hà Văn và Cà Te thuộc huyện Vân Canh (tỉnh Bình Định) với các nội dung:
-Điều tra thành phần và mật độ Anopheline.
-Xác định tỉ lệ nhiễm ký sinh trùng sốt rét của các vector chính và phụ.
-Thử nhạy cảm các vec tơ truyền bệnh chính và phụ với các giấy thử hoá chất lambda-cyhalothrine 0,05%, và alpha permerthrine 30mg/m2.
1.Đặc điểm liên quan đến sốt rét của huyện Vân canh:
Vân Canh là huyện miền núi phía namtỉnh Bình Định, có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho bệnh sốt rét phát triển và lan truyền quang năm. Ba điểm được lựa chọn Santinel là làng Cà Te, làng Hà Văn vàlàng Canh Lãnh .
-Làng Cà Te nằm sâu trong rừng, xung quanh làng có suối nước chảy quanh năm; dân số 292 người gồm 54 hộ đồng bào Ba Na, có mức sống thấp, nhiều nhà còn thiếu ăn, người dân chưa có nhận thức về chăm sóc sức khoẻ ban đầu, sống định canh, định cư, làm nương rẫy… cấu trúc nhà cửa đơn giản (70% là nhà sàn và 30% nhà xây), 70% số hộ có sử dụng màn chống muỗi đốt.
-Làng Hà Văn cũng nằm trong rừng, xung quanh làng có suối nước chảy quanh năm; dân số 294 người gồm 63 hộ đồng bào Ba Na, đời sống kinh tế khó khăn; nhưng ý thức chăm sóc sức khoẻ, bảo vệ bằng màn tương đối tốt, 80 % số hộ dùng màn chống muỗi đốt ban đêm. Cấu trúc nhà cửa cũng tương tự như Cà te (60% nhà sàn và 40% nhà xây).
-Làng Canh Lãnhnằm ở bìa rừng, xung quanh làng là cây tái sinh,suối nước ở xa làng chỉ có nước vào mùa mưa. Đa số dân trong làng là người Ba Na sống định canh,định cư, dân số 205 người thuộc 45 hộ. Cấu nhà cửa gồm 60% nhà xây và 40 % nhà sàn. Người dân có ý thức nằm màn bảo vệ sức khỏe, 60 % số hộ dùng màn chống muỗi đốt ban đêm.
2. Kết quả điều tra:
1.1 Điều tra các yếu tố sinh thái môi trường
Các yếu tố sinh thái môi trường được đo đạc tại 3 thôn khảo sát có nhiệt độ trung bình ngày cao (> 30 °C) và độ ẩmthấp (< 70%). Nhiệt độ và ẩm độ này không thích hợp cho sự phát triển của Anopheles. Trong suốt thời gian điều tra trời không mưa, các suối nước quanh làng khô hạn. Buổi sáng sớm và buổi chiều tối thường có gió hướng tây thổi về tốc độ lớn (> 1m/s), đây là gió Lào làm tăng thêm độ nóng và khô tại các điểm nghiên cứu.
1.2 Thành phần và mật độ các loài Anopheles:
Các phương pháp mồi người trong nhà, mồi người ngoài nhà, bẩy đèn trong nhà, bẩy đèn ngoài nhà, soi trong nhà ngày, soi trong nhà đêm, soi chuồng gia súc và điều tra bọ gậy được sử dụng để xác định thành phần và mật độ các loài Anopheles tại 3 thôn Canh Lãnh (xã Canh Hoà ), Hà Văn Trên, Cà Te (xã Canh Thuận ), huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.
Kết quả điều tra cho thấy tại làng Cà Te có 8 loài Anopheles tại thời điểm nghiên cứu, trong đó có vec tơ chính là An. minimus và 3 vec tơ phụ là An. maculatus, An. aconitus và An. jeyporiensis, có mật độthấp , ngoại trừ An. minimus thu thập bằng phương pháp mồi người ngoài nhà có mật độ cao (0,46 c/g/n). Làng Hà Văn có 10 loài Anopheles tại thời điểm nghiên cứu, trong đó có vec tơ chính là An. minimus An. dirus và 2 vec tơ phụ là An. maculatus, An. aconitus, mật độthấp (0,04 - 0,75c/g/n). Làng Canh Lãnh có 6 loài Anopheles tại thời điểm nghiên cứu, trong đó có vec tơ phụ là An. maculatus mật độ thấp.  |
| Sinh cảnh làng Hà Văn, xã Canh Thuận, huyện Vân Canh |
Phương pháp mồi người ngoài nhà thu được số lượng muỗi tìm người đốt máu cao, có thể theo dõi suốt đêm nên có thể sử dụng để theo dõi hoạt động của muỗi trong đêm. Mật độ các vec tơ tìm mồi đốt máu trong đêm tập trung từ 20-23 giờ, sau 23 giờ mật độ vec tơ giảm; 67% muỗi thu thập được là muỗi chưa đẻ. Bằng 2 phương pháp mổ và ELISA không phát hiện cá thểAnopheles nào mang KSTSR.
3. Kết luận:
-Tại thời điểm khảo sát (tháng 7/2006) là mùa khô của khu vực Miền Trung thành phần và mật độ các loài Anophelesthấp tại các điểm điều tra . Có mặt 2 vec tơ chính là An. minimus và An. dirus tại Cà Te và Hà Văn.
-An. minimus chiếm tỉ lệ cao ( 34%)tại 2 điểm nghiên cứuCà Te và Hà Văn.
-Bằng 2 phương pháp mổ và test ELISA xác định không có cá thể nào nhiễm KSTSR.