Trong tài liệu truyền thông giáo dục sức khỏe phòng, chống sốt xuất huyết; có một phần nội dung tuyên truyền và vận động quần chúng nhân dân thau vét bọ gậy, diệt bọ gậy hoặc lăng quăng... Vậy bọ gậy và lăng quăng có khác nhau không?
Muỗi có 4 giai đoạn rõ ràng trong vòng đời của chúng là trứng, bọ gậy, cung quăng và muỗi trưởng thành. Cung quăng còn được gọi là lăng quăng. Muỗi cái trưởng thành chỉ giao phối một lần nhưng đẻ trứng suốt đời theo từng đợt. Để thực hiện được chức năng sinh sản, hầu hết muỗi cái cần phải đốt máu. Muỗi đực không hút máu, nó tự nuôi dưỡng bằng nhựa cây. Thời gian để muỗi trú ẩn, tiêu máu và phát triển trứng cần khoảng 2-3 ngày ở vùng nhiệt đới và lâu hơn ở vùng khí hậu ôn hòa. Muỗi cái khi có trứng, bay tìm nơi thích hợp để đẻ. Sau đó lại hút máu và đẻ một lứa trứng khác. Chu trình cứ lặp đi lặp lại cho đến khi muỗi chết.
Ở vùng nhiệt đới, trứng thường nở thành bọ gậy sau 2-3 ngày. Sau khi nở, bọ gậy không phát triển liên tục mà trải qua 4 giai đoạn khác nhau. Ở tuổi I, bọ gậy có kích thước khoảng 1,5 mm; ở tuổi IV nó có kích thước khoảng 8-10 mm. Mặc dù bọ gậy không có chân nhưng có đầu phát triển, mình phủ nhiều lông, bơi được bằng các chuyển động của cơ thể. Bọ gậy ăn tảo, vi khuẩn và các vi sinh vật trong nước. Đa số bọ gậy có ống thở nằm ở đốt cuối bụng, qua đó không khí được đưa vào cơ thể và cũng qua ống thở, bọ gậy di chuyển lên mặt nước để thở. Bình thường, bọ gậy lặn sâu xuống đáy nước một thời gian ngắn để lấy thức ăn hoặc tránh nguy hiểm. Nơi khí hậu ấm áp, thời gian bọ gậy phát triển cần khoảng 4-7 ngày hoặc dài hơn nếu thiếu thức ăn. Sau đó, bọ gậy khi đã phát triển đến tuổi IV chuyển hóa thành cung quăng hoặc lăng quăng có hình dấu phẩy. Cung quăng hoặc lăng quăng không ăn và hầu như chỉ ở trên mặt nước. Nếu nước bị khuấy động, nó lặn nhanh xuống đáy nước. Khi quăng đã hết lớn, muỗi trưởng thành nở ra, chui qua vỏ quăng đã được tách ra ở một đầu. Ở vùng nhiệt đới, giai đoạn cung quăng hoặc lăng quăng có thời gian từ 1-3 ngày. Ở điều kiện thuận lợi, thích hợp, toàn bộ thời gian từ giai đoạn trứng đến giai đoạn muỗi trưởng thành cần khoảng 7-13 ngày.
 |
Vòng đời của muỗi |
 |  |
Lăng quăng của muỗi | Bọ gậy, ấu trùng của muỗi. |
Như vậy, bọ gậy và quăng là hai giai đoạn phát triển của muỗi. Nó khác nhau nhưng khi tuyên truyền, người dân thường biết đến thuật ngữ lăng quăng nhiều hơn là thuật ngữ bọ gậy. Do đó trong thông điệp truyền thông cho cộng đồng, nhân viên y tế thường sử dụng chữ “lăng quăng” thay cho chữ “bọ gậy”. Trong chu kỳ phát triển, thời gian của giai đoạn bọ gậy dài hơn giai đoạn lăng quăng hoặc cung quăng. Các biện pháp diệt ấu trùng muỗi gồm bọ gậy và quăng thường được đề cập đã chú ý đến bọ gậy nhiều hơn vì thời gian của giai đoạn bọ gậy dài hơn giai đoạn quăng nên biện pháp diệt bọ gậy có thể khả thi hơn. Cần hiểu rõ vấn đề này.
 |
Khảo sát tình hình lăng quăng muỗi Aedes Aegypti trong chai lọ ở hộ dân.
(Ảnh: VSN) |