Dengue là một bệnh nhiễm trùng do vector truyền, cụ thể là do muỗi (mosquito-borne infection), một vài thập niên gần đây bệnh trở thành vấn đề y tế công cộng đáng quan tâm của toàn thế giới. Dengue tìm thấy ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên khắp thế giới, nổi trội tại các vùng đô thị và bán đô thị (semi-urban). Sốt xuất huyết Dengue (Dengue haemorrhagic fever_ DHF), là một biến chứng có thể gây tử vong nghiêm trọng cho bênh, nhận ra lần đầu tiên vào những năm 1950 trong suốt các vụ dịch tại Philippines và Thái Lan. Ngày nay, DHF ảnh hưởng hầu khắp các quốc gia châu Á và trở thành nguyên nhân hàng đầu cho bệnh nhân nhập viện và tử vong trong số các trẻ em tại các vùng nói trên.
Về mặt virus, hiện có 4 loại nhưng có liên quan chặt chẽ với nhau. Sự phục hồi của một lần nhiễm cho người đó một miễn dịch lâu dài chống lại virus nhưng chỉ có cho một phần và bảo vệ thoáng qua với các nhiễm trùng sau đó bởi 3 loại virus còn lại. Có một bằng chứng rất tuyệt vời rằng các lần nhiễm trùng xảy ra liên tiếp hoặc sau đó làm tăng nguy cơ bệnh chuyển sang DHF. Tỷ lệ dengue tăng lên đáng kể khắp thế giới trong một vài thập niên gần đây. Khoảng 2.5 tỷ người - 2/5 dân số thế giới đang có nguy cơ mắc Dengue. Hiện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có khoảng 50 triệu trường hợp nhiễm dengue trên thế giới mỗi năm. Dengue là bệnh do muỗi truyền và khi có triệu chứng giống như cúm nặng và đôi khi có biến chứng tiềm tàng dãn đến tử vong như DHF. Hiện nay, việc nghiên cứu vaccine phòng bệnh vẫn đang tiếp tục và gần đây nhất là thử nghiệm vaccine tại Úc (2010) và đặc biệt chúng ta chưa có một biện pháp điều trị đặc hiệu, nhưng chăm sóc y tế thích hợp sẽ cứu sống nhiều bệnh nhân bị DHF và con đường duy nhất phòng lan truyền virus dengue là chống lại muỗi mang mầm bệnh.
Việt Nam cũng là một quốc gia có bệnh sốt Dengue lưu hành cao về tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong, gần đây một số ca tử vong với nhiều biến chứng mới, song với tiến bộ y học, các thầy thuốc truyền nhiễm và nhi khoa đã cứu sống hàng nghìn bệnh nhân, nhất là các bệnh nhi tưởng chừng vô vọng, song điều đó đã mang lại sự sống cho các em lần nữa. Nhân đây, chúng tôi xin trình bày một số ca bệnh nhi được cứu sống như thế được tổng hợp thông qua thông tin internet và một số hình ảnh mang tính minh họa nhằm chia sẻ quý đồng nghiệp một số ca bệnh nhi vừa được cứu sống tại các bệnh viện tại Việt Nam.
1. Cấp cứu thành công ca ngưng thở do sốt xuất huyết
Tuần qua em L.T.K.D., 6 tuổi (nhà ở huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang), vào khoa nhi Bệnh viện Đa khoa trung tâm Tiền Giang trong tình trạng mạch nhanh, nhẹ, huyết áp tụt. Em được chẩn đoán sốt xuất huyết độ III ngày thứ 4.
Các bác sĩ và điều dưỡng của khoa nhi đã truyền nước biển chống sốc theo chuyên môn. Hôm sau em D. thở mệt, khó chịu, bứt rứt. Chụp hình phổi thấy bị tổn thương lan tỏa hai lá, siêu âm có dịch trong khoang màng phổi và màng bụng. Em D. được xử trí chống suy hô hấp bằng cách thở ôxy áp lực dương, đồng thời cho thuốc trợ tim, vận mạch.
Đến tối hôm đó và rạng sáng hôm sau em đột ngột trở nặng, tím môi, hôn mê rồi ngưng thở. Kíp trực đã tiến hành đặt nội khí quản giúp thở và cài đặt máy giúp thở cho em D. Sau hai ngày cấp cứu, em D. qua cơn nguy hiểm, tỉnh táo, tự thở được dù vẫn còn ho rất nhiều. Mẹ em cho biết em D. sốt ở nhà liên tục, mua thuốc uống không giảm. Đến ngày thứ 4 em bị ói, đau bụng nhiều nên gia đình vội đưa vào bệnh viện. Em có người anh cũng bị sốt xuất huyết trước đó vài ngày nhưng nhẹ hơn, đã khỏi bệnh. Đây là một trường hợp sốt xuất huyết nặng, có biến chứng suy hô hấp cấp tính.
2. Cứu sống 1 trẻ 4,5 tháng tuổi bị sốt xuất huyết ngưng thở
Tin từ BV Nhi đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh cho biết, các y bác sĩ vừa cấp cứu và điều trị thành công cho cháu D.Ng.D.B. (4,5 tháng tuổi, ngụ Bình Chánh) bị sốc sốt xuất huyết (SXH), suy hô hấp nặng. Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng bệnh diễn tiến phức tạp, SXH độ III, dù được cấp cứu tích cực nhưng vẫn tái sốc nhiều lần, rối loạn đông máu nặng, xuất huyết tiêu hóa, được chọc dò dịch ổ bụng giải áp, nhưng sau đó bệnh nhân ngưng thở, bác sĩ phải can thiệp mở khí quản cho thở máy.
Bằng nhiều biện pháp điều trị tích cực, sau 5 ngày sức khỏe của cháu D.B. đã qua cơn nguy kịch, tự thở được. Theo khuyến cáo của các bác sĩ, bệnh SXH ở trẻ nhũ nhi ngoài biểu hiện sốt cao, có thể kèm theo triệu chứng ho, sổ mũi hoặc tiêu chảy-dễ nhầm lẫn với những bệnh lý khác, nên cần đưa trẻ đến bác sĩ khám kịp thời.
3. Cứu sống bệnh nhi bị sốt xuất huyết cấp độ 4, suy đa cơ quan
Bệnh nhân V.T.Th.D (9 tuổi) nhập viện Nhi Đồng 1 trong tình trạng mạch huyết áp không đo được, tay chân lạnh ngắt, nổi nốt tím, cháu bé nặng 40kg này đã được các bác sĩ chẩn đoán sốc sốt suất huyết cấp độ 4, ngày thứ 5 trong tình trạng rất nguy kịch. Bệnh viện Nhi Đồng 1, TPHCM cho biết Khoa Hồi sức của bệnh viện vừa tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân là cháu V. T. Th. D. 9 tuổi, ngụ tại Trảng bàng, Tây Ninh. Cháu bé nhập viện trong tình trạng mạch huyết áp không đo được, tay chân lạnh ngắt, nổi nốt tím. Gia đình cháu cho biết Th. D đã bị sốt cao liên tục 4 ngày, đến ngày thứ 5 cháu đau bụng, ói ra máu lợn cợn nâu, tay chân lạnh nên bố mẹ đưa đi nhập viện.
Tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, cháu được các bác sĩ chẩn đoán bị sốc sốt xuất huyết độ 4, ngày 5 thuộc trường hợp của trẻ dư cân (cân nặng thực tế của cháu là 40 kg, trong khi ở lứa tuổi này khoảng 26-28kg). Bé Th. D đã được điều trị chống sốc tích cực theo cân nặng điều chỉnh.
Do Th. D nhập viện trong tình trạng sốc sâu, nặng nên xuất hiện nhiều biến chứng như sốc kéo dài, suy hô hấp, tổn thương gan, thận, rối loạn đông máu, xuất huyết tiêu hóa. Cháu đã được điều trị với sự hỗ trợ của các phương tiện hiện đại như đo huyết áp động mạch xâm lấn, đo áp lực tĩnh mạch trung ương, hỗ trợ hô hấp với thở áp lực dương liên tục, chọc dò màng bụng, màng phổi giải áp, sau đó được đặt nội khí quản thở máy. Tình trạng rối loạn đông máu, xuất huyết tiêu hoá nặng được hỗ trợ bằng truyền máu, truyền huyết tương tươi đông lạnh, kết tủa lạnh, tiểu cầu đậm đặc. Đặc biệt Th. D có biểu hiện suy đa cơ quan, nên được lọc máu liên tục. Qua gần 3 tuần điều trị, đến nay sức khỏe Th. D đang dần bình phục.
Đây là một trong các trường hợp rất nặng đã được Bệnh viện Nhi Đồng 1 cứu sống. Qua trường hợp của cháu Th.D các bác sĩ khuyến cáo đến quí phụ huynh cần theo dõi phát hiện các dấu hiệu sớm để đưa con em mình đến cơ sở y tế kịp thời, không nên chủ quan vì nghĩ đã hết mùa dịch sốt xuất huyết. Nếu thấy trẻ sốt cao trên 2 ngày, có biểu hiện một trong các dấu hiệu sau cần phải đưa trẻ ngay vào bệnh viện: Quấy khóc, bứt rứt, lăn trở khó chịu hoặc li bì; Đau bụng; Chảy máu cam, máu răng hoặc ói ra máu, tiêu phân đen; Tay chân lạnh, nằm một chỗ không chơi, bỏ bú, bỏ ăn uống.