Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Đề, Trường Đại học Y khoa Hà Nội, lần đầu tiên tại Việt Nam đã phát hiện một loại giun ký sinh ở mắt để gây bệnh. Giun có tên là Thelazia callipaeda, đây là một loại ký sinh trùng từ động vật truyền sang người và rất hiếm gặp. Vì vậy người dân và các cơ sở y tế cần chú ý để cảnh giác.
Bệnh nhân và giun ký sinh ở mắt được phát hiện
Tháng 7/2008, bệnh nhân nam Nguyễn Thế Đ. 26 tuổi, ở tại Cao Phong, Hợp Tiến, Đồng Hỷ, Thái Nguyên, tự nhiên thấy nổi cộm, vướng ở mắt trái và tự bắt được 5 con giun nhỏ. Sau đó người bệnh đến khám tại Khoa Mắt, Bệnh viện đa khoa Trung ương Thái Nguyên; tại đây bắt được 1 con giun còn sống ở mắt trái. Cả bệnh nhân và giun bắt được đã gửi đến Bộ môn Ký sinh trùng, Đại học Y khoa Thái Nguyên để theo dõi, nghiên cứu. Một con giun nữa cũng được phát hiện ở mắt trái và bắt được ở đây. Vì quá lo lắng nên bệnh nhân đã tự ý dùng thuốc nhỏ mắt và triệu chứng nổi cộm ở mắt giảm đi, chỉ còn cảm giác tức ở đuôi mắt trái. Cả 2 con giun bắt được đã chuyển về Trường Đại học Y khoa Hà Nội để thẩm định hình thái và sinh học phân tử tại Viện Công nghệ Sinh học. Sau khi thẩm định, kết quả xác định đó là loài giun tròn Thelazia callipaeda.
Đặc điểm loài giun Thelazia callipaeda
Thelazia callipaeda là loài giun tròn thuộc giống Thelazia, họ Thelaziidae, lớp giun tròn Nematoda. Đây là loài giun ký sinh ở mắt, một loại bệnh ký sinh trùng lây truyền từ động vật sang người được phát hiện lần đầu tiên trên chó tại Pakistan năm 1910, sau đó thấy phổ biến ở Ấn Độ, Myanmar, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản, Liên Xô cũ. Giun Thelazia callipaeda phát hiện ký sinh trên người đầu tiên vào năm 1917 tại Trung Quốc, sau đó được phát hiện tiếp tại Ấn Độ, Thái Lan, Triều Tiên, Liên Xô cũ. Năm 1981, Nhật Bản đã thông báo có 30 bệnh nhân bị nhiễm giun này.
 |
Giun Thelazia callipaeda |
Vật chủ cuối cùng của loài giun Thelazia callipaeda là chó, mèo, thỏ, khỉ, sóc và người. Giun trưởng thành ký sinh ở kết mạc mắt, nó đẻ ra ấu trùng và những ấu trùng này được ruồi là vật chủ trung gian truyền bệnh đậu bám ăn ấu trùng cùng với các chất dịch ở mắt. Ấu trùng xâm nhập vào ống tiêu hóa của ruồi, tiếp tục phát triển thành ấu trùng có khả năng lây nhiễm, di chuyển lên miệng để lây truyền cho người khi ruồi đậu vào mắt để tìm kiếm thức ăn và ăn. Ruồi nhà là trung gian truyền bệnh chủ yếu của loại giun này.
Cảnh giác với các bệnh từ động vật truyền sang người
Trong giai đoạn hiện nay, các bệnh từ động vật truyền sang người (zoonoses) trong đó có những bệnh ký sinh trùng đang có khả năng phát triển đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo cho tất cả các quốc gia trên toàn cầu để xây dựng biện pháp phòng chống. Giun tròn Thelazia callipaeda ký sinh ở mắt người để gây bệnh đã được phát hiện lần đầu tiên tại Việt Nam là một cơ sở để cộng đồng người dân và các cơ sở y tế cần chú ý cảnh giác. Mặc dù tình trạng ruồi bâu, bám đậu vào mắt để có thể lây nhiễm bệnh giun này biểu hiện điều kiện sinh hoạt mất vệ sinh và cũng là hiện tượng ít gặp nhưng trên thực tế đã xảy ra như trường hợp bệnh nhân được phát hiện. Vì vậy không những ở trẻ em mà cả ngưới lớn cũng cần chú ý đến các điều kiện ăn ở hợp vệ sinh trong sinh hoạt đơn giản hàng ngày để phòng tránh bệnh từ động vật truyền sang người.