Ngày 5/3/2015. VOA News - Tiến bộ đang đạt được trong cuộc chiến chống sốt rét nhưng có nhiều việc cần phải làm (Progress Being Made Against Malaria; More Needs to Be Done). Sốt rét là một căn bệnh do muỗi gây ra hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị được, ít nhất đó là những gì mà Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố.
Thống kê của WHO cho thấy căn bệnh này đe dọa đến 50% dân số thế giới và nó giết chết hơn nửa triệu người mỗi năm, hầu hết trong số đó là trẻ nhỏ nhưng bất chấp những thống kê ảm đạm, tiến bộ đang được thực hiện và nhiều mạng sống đang được cứu sống.
 |
| San Petchrod, 47 tuổi, nằm trên giường, nơi ông đang được điều trị sốt rét tại bệnh viện Sai Yoke, tỉnh Kanchanaburi, Thái Lan, ngày 26/10/2012 |
Tài trợ công và tư trong 10 năm qua đã cắt giảm tử vong do sốt rét gần 50% trên toàn thế giới. Tại tiểu vùng cận Saharan châu Phi, tử vong sốt rét đã được cắt giảm đến 54%. Điều đó có nghĩa là hơn 4 triệu người đã được cứu, nhất là trẻ em châu Phi dưới năm tuổi. Các ngân quỹ to lớn đầu tiên bắt đầu chảy vào một chương trình gọi là Sáng kiến sốt rétcủa Tổng thống (The President's Malaria Initiative) dưới thời Tổng thống George W. Bush vào năm 2005 nhằm làm giảm số tử vong lên 50% trong 15 quốc gia ở vùng cậnSaharan châu Phi. Kế hoạch kêu gọi gia tăng điều trị và nhân rộng các chương trình phòng chống bao gồm cung cấp 40 triệu màn chống muỗi được tẩm bằng thuốc trừ sâu để giảm muỗi đốt, phun 5 triệu ngôi nhà với thuốc trừ sâu, cung cấp điều trị dự phòng cho 40 triệu phụ nữ mang thai, đào tạo 16 triệu nhân viên y tế và phân phối gần 50 triệu test chẩn đoán nhanh và số liều điều trị bằng liệu pháp artemisinin tương ứng. Artemisinin là thuốc có hiệu quả nhất sẵn có để điều trị bệnh sốt rét.
Mục tiêu mới (New goal)
Tổng thống Obama hiện nay đang tài trợ cho chương trình sáu năm khác, mục tiêu mới là cắt giảm số ca tử vong do sốt rét bằng một phần ba và thanh toán hoàn toàn bệnh sốt rét vào năm 2050. Các nước và các tổ chức khác cũng đã mở rộng quy mô kinh phí cho các chương trình chống sốt rét. Từ năm 2000, mức tài trợ cho bệnh sốt rét đã tăng gấp mười lần từ 200 triệu đến 2 tỷ đô la. Tuy nhiên, Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất thế giới trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét tạo ra một sự khác biệt, theo Tiến sĩ Fatoumata Nafo-Traore-người đứng đầu đối tác đẩy lùi sốt rét (Roll Back Malaria Partnership), tổ chức này phối hợp nỗ lực phòng chống sốt rét quốc tế từ trụ sở của Tổ chức Y tế thế giới tại Geneva. Bà cho biết trong một chuyến thăm tới đài VOA, Nafo thì tác động của các nguồn tài trợ của Mỹ, ngoài chế tạo thuốc và màn ngủ có sẵn là đầu tư vào vốn con người-tăng cường các hệ thống y tế quốc gia và đào tạo nhân viên y tế địa phương: “Kết quả là trong bất kỳ ngôi làng nào, bạn có thể sử dụng test [nhanh] và cho biết kết quả trong vòng 10-15 phút". Tuy nhiên thậm chí số lượng lớn tiền dành cho việc kiểm soát bệnh sốt rét là không đủ, Nafo cho rằng các chương trình chống sốt rét vẫn còn thiếu 50% nguồn lực cần thiết để chống lại bệnh sốt rét trên toàn cầu.
Các thách thức (Challenges)
Sự thiếu hụt làm tăng thách thức thanh toán bệnh sốt rét. Ở châu Á, ký sinh trùng gây bệnh sốt rét đang phát triển sự đề kháng artemisinin. Tại châu Phi, muỗi đang phát triển sự đề kháng với các loại thuốc trừ sâu thường được sử dụng nhất. Các thuốc trừ sâu khác có thể được sử dụng để diệt muỗi, nhưng chi phí cao hơn. Cả hai sự phát triển này là mối đe dọa nghiêm trọng, Tiến sĩ William Moss của Viện Nghiên cứu bệnh sốt rét Johns Hopkins, người đã nói với đài VOA từ Lubumbashi, tại Cộng hòa Dân chủ Congo, gần biên giới với Zambia. Artemisinin thường được sử dụng kết hợp với các loại thuốc khác để điều trị bệnh nhân sốt rét, Moss giải thích rằng kháng với artemisinin không giống như bệnh lao kháng thuốc, trong đó điều trị bằng thuốc không có hiệu quả. Thay vào đó, ông cho biết đây là "làm sạch ký sinh trùng chậm, do đó, ký sinh trùng cuối cùng sạch trong [máu] nhưng chúng có thể đòi hỏi một thời gian điều trị dài hơn". Đó là một mối quan tâm vì "có lẽ, [đó] là một bước đầu tiên để phát triển kháng hoàn toàn hơn, nơi mà ký sinh trùng không đáp ứng gì cả", Moss nói.
Kháng Artemisinine (Artemisinin resistance)
WHO báo cáo kháng artemisinin đang phát triển ở Đông Nam Á tại các khu vực có một số lượng lớn người di cư. WHO đang thực hiện một kế hoạch ứng phó khẩn cấp để mở rộng quy mô các nỗ lực ngăn chặn ở đó. Các chuyên gia nói rằng họ đặc biệt lo ngại về kháng thuốc phát triển dọc theo biên giới giữa Myanmar và Ấn Độ. Moss cho biết nếu sự đề kháng với artemisinin phát triển ở Ấn Độ, và điều đó chỉ là một vấn đề thời gian trước khi nó phát triển ở vùng cận Saharan châu Phi: "Có rất nhiều người di cư và có lẽ là ký sinh trùng sẽ di chuyển từ Ấn Độ đến vùng cận Saharan châu Phi, đó là những tuyến đường đi du lịch tốt nhất". Moss cho rằng bằng chứng đang gia tăng là việc kiểm soát bệnh sốt rét cần phải trở thành nỗ lực trong khu vực. Ví dụ, nước Cộng hòa Dân chủ Congo có biên giới với chín quốc gia khác. "Và nếu nó không được thực hiện cùng nhau", ông nói: “sự thành công và thành tựu trong một quốc gia cụ thể có thể bị suy yếu do các ca sốt rét nhập khẩu từ các nước láng giềng". Đối với các mục tiêu mới của Sáng kiến sốt rét của Tổng thống, Moss nói ông nghĩ rằng họ có thể đạt được với các công cụ hiện có sẵn để chống lại bệnh. Tuy nhiên, ông cho biết những công cụ này sẽ ngày càng gia tăng thách thức bởi cả kháng thuốc và kháng hóa chất diệt.