Một cô gái trẻ đã tự hào cho thấy con chó của cô ta đã được tiêm vaccine, mang một dây thắt ở cổ màu đỏ-một biểu tượng của chương trình tiêm chủng dại tại Bali, Indonesia năm 2010. Đây cũng là sự hưởng ứng với ngày bệnh dại thế giới (World Rabies Day) của Tổ chức Y tế thế giới (28-9-2012) nhằm tăng thêm kiến thức về căn bệnh vốn dĩ có thể phòng bệnh được bằng việc tiêm phòng và đưa ra các biện pháp phòng tránh bệnh dại.
Bệnh dại là một bệnh do động vật truyền (zoonotic disease) từ động vật sang người, gây ra bởi virus. Người ta đã biết hiện bệnh đang hiện hữu tại hầu khắp các lục địa, ngoại trừ Nam cực (Antarctica) và nhiễm các động vật nuôi và hoang dại. Bệnh dại lan rộng khắp do tiếp xúc gần gũi với nước bọt đã bị nhiễm thông qua vết cắn hoặc vết cào xước. Con đường chính của lan truyền bệnh dại đến con người là bị chó dại cắn. Hầu hết các ca tử vong xảy ra với sự vắng mặt của chế độ hoặc ý thức tiêm phòng dại trước đó. Bệnh dại gần như dẫn đến cuối cùng là tử vong khi không điều trị.
Mặc dù đây là một căn bệnh do virus có thể phòng bệnh được bằng vaccine tiêm, song bệnh dại vẫn được xem là một vấn đề y tế công cộng tại nhiều quốc gia trong khu vực châu Á và châu Phi, nơi mà 95% ca tử vong ở người xảy ra thậm chí tử vong, vấn đề tiêm chủng vaccine hiệu quả cho cả người và động vật vẫn còn là vấn đề còn tồn tại.
Gần một nửa số người đó bị cắn bởi các con vật bị dại nghi ngờ là trẻ em dưới 15 tuổi. Mặc dù hiệu lực và tính an toàn của các vaccine do nuôi cấy tế bào hiện đại với công nghệ cao (modern cell culture vaccines) đã được công nhận, song một số quốc gia vẫn sản xuất và sử dụng các vaccine lấy từ mô thần kinh (nervous tissue vaccines) ít hiệu quả hơn.
Theo tin ngày 24 tháng 9 năm 2012 tại Geneva, tổ chức y tế thế giới (World Health Organization_WHO) Hội đồng tư vấn bệnh dại quốc tế (International Expert Consultation) đã kêu gọi các quốc gia có bệnh dại lưu hành từ chó dại nên khởi động và đẩy mạnh tiêm phòng bệnh dại và triển khai các hoạt động phòng chống và tăng cường kiến thức về căn bệnh này, đặc biệt trên các trẻ em.
Bệnh dại là một căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Neglected disease) của các quần thể dân nghèo và dễ tổn thương. Một khi cá nhân nào đó bị nhiễm virus thường do chó cắn và triệu chứng phát ra thì bệnh dại hầu như dẫn đến tử vong.
Ngày bệnh dại thế giới _ World Rabies Day
Theo tin từ Tổ chức Y tế thế giới (28 September 2012) là ngày bệnh dại thế giới (World Rabies Day). Giới quan sát toàn cầu giúp đỡ tăng thêm kiến thức về căn bệnh vốn dĩ có thể phòng bệnh được bằng việc tiêm phòng và đưa ra các biện pháp phòng tránh bệnh dại. Con đường hiệu quả nhất để phòng chống bệnh dại là tiêm vaccine phòng bệnh dại cho động vật nuôi, như chó và mèo. Các biện pháp khác bao gồm truyền thông giáo dục sức khỏe cho các gia đình và cộng đồng về sự hỗ trợ các chủ nuôi vật nuôi như thế cũng như hỗ trợ việc quản lý con người nuôi vật nuôi và chủ yếu là chó.
Đã 3 thập niên vào, WHO đã thúc đẩy công tác phòng bệnh và phòng chống các bệnh dại ở người qua chó (human dog-mediated rabies), đặc biệt tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thông qua các nghiên cứu về việc sử dụng các công cụ mới và thông qua khuyến cáo phòng bệnh khi phơi nhiễm của WHO nhờ vào vaccine.
Tại Việt Nam: Bệnh dại “nóng” ở các tỉnh phía Bắc?
Ngày 13/9/2012, tại thị xã Nghĩa Lộ, Bộ Y tế phối hợp với UBND tỉnh Yên Bái tổ chức mít-tinh hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống bệnh dại. Tham dự mít-tinh có PGS. TS. Nguyễn Thanh Long - Thứ trưởng Bộ Y tế; đồng chí Hoàng Xuân Nguyên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái; đại diện lãnh đạo một số bộ, sở, ngành TW, tỉnh Yên Bái và hơn 1.000 người dân trên địa bàn thị xã tới dự. Theo số liệu thống kê của Bộ NN&PTNT, từ đầu hè tới nay, trên địa bàn các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Yên Bái đã bùng lên dịch chó dại và có nguy cơ lan rộng. Theo thống kê của các tỉnh, số tử vong do bệnh dại là 62 người, chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc. Năm 2011, số người tử vong do bị động vật nghi dại cắn toàn quốc là 110 ca, trong đó miền Bắc là 78 ca. 8 tháng đầu năm 2012, số tử vong do dại là 62 người, chủ yếu xảy ra ở các tỉnh phía Bắc.
Số bệnh nhân bị động vật nghi dại cắn xảy ra chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như: Sơn La, Phú Thọ, Yên Bái, Cao Bằng... Nguyên nhân của việc gia tăng bệnh dại ở nước ta là nhiều địa phương chưa quan tâm, đầu tư cho công tác phòng chống dại, tiêm phòng dại cho chó, mèo, vật nuôi; ý thức của người dân về bệnh dại chưa cao, không đi tiêm phòng sau khi bị động vật nghi dại cắn.
Phát biểu tại lễ mít-tinh, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long yêu cầu các địa phương khu vực phía Bắc nâng cao công tác phòng chống bệnh dại trong động vật và ở người. UBND các tỉnh cần thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra, giám sát hoạt động phòng chống bệnh dại; Sở Y tế cần đảm bảo đủ nhân lực, vắc-xin tiêm phòng bệnh dại; ban, ngành, đoàn thể tuyến tỉnh, tuyến huyện đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục người dân nâng cao nhận thức về bệnh dại, chủ động đi tiêm phòng cho chó, mèo theo định kỳ, đi đến các cơ sở y tế khi bị động vật nghi dại cắn...
Còn nhớ, năm 2010, Bộ NN&PTNT đã có quy định người dân phải kiểm soát đàn vật nuôi, đặc biệt là chó, phải có trách nhiệm tiêm phòng theo đúng quy định để đảm bảo không gây hậu quả do dịch phát sinh. Tuy nhiên, quy định này ngay từ khi ra đời đã “chết yểu” vì không có sự vào cuộc, đồng hành của các cấp chính quyền cũng như các cơ quan chức năng.
Thông tin từ Chi cục Thú y tỉnh Yên Bái cho thấy, nguy cơ dịch bệnh dại trên đàn chó đang lây lan ra diện rộng, trong khi việc tiêm phòng vắc-xin gặp khó khăn vì địa bàn rộng. Còn ở tỉnh Sơn La, bệnh dại đã bùng phát từ mùa hè năm trước và kéo dài tới nay. Ít nhất đã có 7 trường hợp bị tử vong. Theo Chi cục Thú y tỉnh Sơn La, sở dĩ bệnh dại lây lan và kéo dài do nhiều đàn chó nuôi của người dân bị chó hoang ở các địa phương khác đến cắn, truyền virut dại dẫn đến nguy cơ lây lan nhanh. Trong khi người dân vùng cao vẫn có tập quán nuôi chó thả rông, không tiêm phòng theo quy định.
Theo Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế, bệnh dại vẫn đang đứng thứ 2 trong số các bệnh truyền nhiễm gây tử vong ở nước ta. Điều đó cho thấy, chúng ta cần phải hành động thích đáng để tìm ra những tồn tại, thực tế và giải pháp cho vấn đề này. Bệnh dại có thể chủ động phòng chống được bằng tiêm vắc-xin, cần phải quản lý chặt chẽ đàn chó, song song với đó, phải tuyên truyền cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số về ý thức và trách nhiệm cần phải tiêm phòng vắc-xin phòng chống bệnh dại khi bị chó mèo cắn.
Bệnh dại: Trong một phần tin quan trọng từ WHO
- Bệnh dại là một bệnh do virus có thể phòng bệnh được bằng vaccine;
- Chó là nguồn lớn nhất của lan truyền bệnh dại của người hiện nay và gây tử vong;
- 40% người bị cắn bởi các động vật nghi dại là trẻ em, tuổi từ 15 trở xuống;
- Hơn 50.000 người chết vì bệnh dại mỗi năm, phần lớn tại châu Á và châu Phi.