Tuyên bốcủa Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vềcuộc họp củaỦy ban khẩn cấpvề Điều lệ kiểm dịch Y tếquốc tế (International Health Regulations Emergency Committee)liên quan đếnsự lây lanquốc tếcủavirus bại liệt hoang dã.
Tuyên bốcủa WHO tạicuộc họp củaỦy ban khẩn cấpvề Điều lệ kiểm dịch y tếquốc tế
Tháng 5/2014. WHO - Ủy bankhẩn cấp đượctriệu tập bởi Tổng Giám đốc Tổ chức y tế thế giới theo Điều lệ kiểm dịch y tế quốc tế(2005) [IHR (2005)] thông qua hội nghị trực tuyến (teleconference) vào hôm thứ haingày 28/4/2014từ 13:30h-17:30h giờGeneva(CET) vàngày thứ ba ngày29/4/2014từ 13:30h-19:00h giờGeneva (CET).Các thành viên củaỦy ban khẩn cấpvàcác chuyên gia cố vấncho Ủy banđã gặpnhauvào cuộc họp cả haingày. Cácquốc gia thành viênbị ảnh hưởngsau đâytham giaphiênthông tincủa cuộc họpvào hôm thứ haingày 28/4/2014 làAfghanistan,Cameroon, Guinea Xích Đạo, Ethiopia, Israel, Nigeria, Pakistan,Somalia vàCộng hòa Ả RậpSyria.
Trong phiên họpthông tin,Ban thư kýcủa WHOcung cấpmột bản tin cập nhậtvàđánh giásự tiến bộ gần đâytrong việc ngăn chặnvirus bại liệt lưu hành vànhập khẩuvàsự lây lanmang tính quốc tếcủavirus bại liệt hoang dãvào năm 2014tính đến ngày 26/4,các quốc giabị ảnh hưởngtrênđược trình bày về các diễn biến gần đâyở nước họ.Sau khi thảo luậnvàcân nhắc kỹ về các thông tinđược cung cấpvàtrong bối cảnhcủa sáng kiếnthanh toán bệnh bại liệttrên toàn cầu (global polio eradication initiative), Ủy ban thông báo rằngsự lây lanquốc tếcủabệnh bại liệtcho đến naytrong năm 2014tạo thành một"sự kiện bất thường” (extraordinary event)và là một nguy cơ vềy tế công cộngcho các quốc giakhácđòi hỏi mộtsự phối hợpphản ứng quốc tếlà cần thiết.Tình hình hiện nayhoàn toàn trái ngượcvớiviệc tiến gần đên sự chấm dứtlây lancủa virus bại liệt hoang dãtừ tháng 1/2012 cho đếnsuốt mùatruyềnthấpcủa căn bệnh này trong năm 2013 (tức là từ tháng một đến tháng tư). Nếukhông được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đếnthất bại trong việctiêu diệt trên toàn cầumột căn bệnh nguy hiểm nhất có thể chủng ngừa bằng vaccine ởtrên thế giới. Quan điểm thống nhất của Ủy ban là các điều kiện này là sự đáp ứng đầy đủ của một vấn đề khẩn cấp trong y tế công cộng cần sự quan tâmquốc tế(Public Health Emergency of International Concern_PHEIC).
Vào cuối năm 2013, 60% các trường hợp bệnh bại liệt là kết quả của sự lây lan quốc tế của virus bại liệt hoang dã (wild poliovirus) và có bằng chứng ngày càng tăng rằng du khách người lớn góp phần vào sự lây lan này.Trongmùa truyền thấp năm 2014 có sự lan truyền quốc tế của virus bại liệt hoang dã từ 3 trong số 10 quốc gia đang bị nhiễm bệnh: Trung Á (từ Pakistan đến Afghanistan), Trung Đông(Cộng hòa Ả rập Syria tới Iraq) và miền Trung Châu Phi (Cameroon đến Guinea Xích đạo). Một phản ứng quốc tế phối hợp được coi là cần thiết để ngăn chặn sự lây lan quốc tế này của virus bại liệt hoang dã và ngăn chặn lây lan mới với sự khởi đầu của mùa lây truyền cao trong tháng 5 - 6/2014; các biện pháp đơn phương có thể được chứng minh là ít có hiệu quả ngăn chặn sự lây lan quốc tế hơn là một phản ứng phối hợp. Hậu quả của sự lây lan quốc tế là đặc biệt nghiêm trọng với số lượng lớn ở các quốc gia không còn bại liệt nhưng ở tại các quốc gia đang có xung đột tàn phá và làm tổn hại nghiêm trọng đến dịch vụ tiêm chủng thường xuyên và có nguy cơ cao tái nhiễm. Các quốc gia như vậy sẽ cực kỳ khó khăn trong việc gắn kết một phản ứng hiệu quả là virus bại liệt hoang dã là bị tái xâm nhập từ bên ngoài vào. Bởi vì có nhiều sự lây lan xảy ra trên biên giới đất liền vì vậy WHO sẽ tiếp tục thúc đẩy một cách tiếp cận phối hợp khu vực nhằm đẩy mạnh việc làm gián đoạn lây truyền virus trong từng khu vực dịch tễ học. Ưu tiên cao độ chotất cả các nước bị nhiễm bại liệt làphảilàm gián đoạn sự lan truyền virus bại liệt hoang dã bên trong biên giớicủa họcàng nhanh càng tốtthông qua cácáp dụngngay lập tứcvàđầy đủở tất cả cáckhu vực địa lýcủachiến lược thanh toán bệnh bại liệt, cụ thể là bổ sung các chiến dịch tiêm chủngbằng vaccin sống giảm độc lực (OPV), giám sátvirus bại liệt hoang dãvàtiêm chủng định kỳ. Ủy bancung cấpcáckhuyến cáo sau đâyđểTổng giám đốccân nhắc trong việc làm giảm sự lây lanquốc tếcủa virus bại liệt hoang dã, dựa trên mộtsự phân tầng về nguy cơcủa 10 nước với sự lâytruyền mạnh (tức làtrong vòng 6tháng trước đó) cho đến ngày 29/4/2014.
Các khuyến cáo của WHO
Các quốc gia hiện đang xuất khẩu virus bại liệt hoang dã(States currently exporting wild poliovirus)
Pakistan,CameroonvàCộng hòa Ả RậpSyriagây ranguy cơ lớn nhấtcho việc xuất khẩuthêm virus bại liệt hoang dãvào năm 2014.Những quốc gia nàynên tuyên bố chính thức, nếuchưa thực hiệnở cấp độ củangười đứng đầunhà nướchoặcchính phủrằngviệc làm gián đoạn sự lantruyềnvirus bại liệt là một vấn đề khẩn cấp của y tế công cộngquốc gia; đảm bảo rằngtất cả cáccư dânvà du kháchdài hạn(tức là >4 tuần)nhận được mộtliềuOPVhoặcvaccine bại liệt bất hoạt (IPV)từ 4tuần đến 12tháng trước khidu lịch quốc tế; đảm bảo rằngnhững ngườithực hiện các chuyếnđikhẩn cấp(tức là trong vòng 4 tuần) mà khôngnhận được mộtliềuOPVhoặcIPVtrong 4 tuầntrước đóđến 12 tháng thì nhận được mộtliều vắc-xinbại liệtít nhấtvào thời điểmkhởi hànhbởi vì điều nàysẽ cung cấplợi ích, đặc biệt đối vớidu khách thường xuyên; đảm bảo rằng các du kháchnhư thế cần được cung cấp mộtGiấy chứng nhậnquốc tế vềtiêm chủnghoặcdự phòngtrongcác hình thứcquy định tạiPhụ lục 6của Điều lệ kiểm dịch y tế quốc tế(2005) nhằm ghi lại việc tiêm phòngbệnh bại liệtcủa họvàphục vụ như làbằng chứng vềtiêm chủng; duy trìcác biện pháp nàycho đến khicác tiêu chí sau đây được đáp ứng: (i) ít nhất là 6tháng đã trôi quamà không cóviệc xuất khẩu ca bệnh mớivà(ii)cótài liệu hướng dẫncủaáp dụng đầy đủcác hoạt động thanh toán chất lượng caoở tất cả cácvùng có nguy cơbị nhiễm bệnhcao; trongtrường hợp không cótài liệunhư vậy thì các biện pháp nàycần được duy trìcho đến khiít nhất là 12tháng đã trôi quamà không cóviệc xuất khẩu ca bệnh mới.
Một khimột quốc gia đã đáp ứng đượccác tiêu chí đểđược đánh giá làkhông cònxuất khẩuvirusbại liệt hoang dãthì cần tiếp tục đượccoi làmột quốc giabị nhiễmcho đến khinóđã đáp ứng đượccác tiêu chí đểđược gỡ bỏ từsự phân loại đó.
Các quốc giabị nhiễmvirusbại liệt hoang dãnhưng hiện tạikhôngxuất khẩu(States infected with wild poliovirus but not currently exporting)
Afghanistan, Guinea Xích Đạo, Ethiopia, Iraq, Israel, Somalia và đặc biệt làNigeria tạo ra sự lây lanquốc tếtừ lâu ở quốc gia này,gây ra mộtnguy cơ tiếp diễn choviệc xuất khẩuvirus bại liệt hoang dãmớitrong năm 2014.Những quốc gia này nên tuyên bố chính thức,nếuchưa thực hiện, ở cấp độ củangười đứng đầunhà nướchoặcchính phủ,rằng việc làm gián đoạn sự lây truyềnvirus bại liệt là một vấn đề khẩn cấp của y tế công cộngquốc gia; khuyến khích người dânvà du khách dài ngày nhận được mộtliềuOPVhoặcIPV trong khoảng thời gian 4 tuầnđến 12 thángtrước khidu lịch quốc tế; những người thực hiện các chuyến đi khẩn cấp (tức làtrong vòng 4 tuần) nên được khuyến cáo nhận mộtliềuít nhất làvào thời điểmkhởi hành; đảm bảo rằng các du khách nhận được sự chủng ngừa như vậycó thể tiếp cận vớimột tài liệuthích hợpđể ghi lạitình trạngtiêm chủngbại liệtcủa họ; duy trìcác biện pháp nàycho đến khicác tiêu chí sauđây được đáp ứng: (i) ít nhất là 6tháng đã trôi quamà không có sựphát hiệncủa việc lây truyền virus bại liệt hoang dãtrong nướctừbất kỳ nguồn nào, và(ii)cótài liệu hướng dẫnáp dụngđầy đủ cáchoạt động thanh toán có chất lượng cao trong tất cả cácvùng có nguy cơbị nhiễm bệnhcao; trongtrường hợp không cótài liệunhư vậy thì các biện pháp nàycần được duy trìcho đến khiít nhất là 12tháng trôi quamà không cóviệc xuất khẩu camới.
Bất kỳ quốc gianào không còn bại liệtmà trở nênbị nhiễmvirusbại liệt hoang dãcần thực hiện ngay lập tứcnhững khuyến cáo theo “Các nướcbị nhiễmvirusbại liệt hoang dãnhưng hiện tạikhôngxuất khẩu” (States infected with wild poliovirus but not currently exporting).Tổng giám đốc WHOphải đảm bảomộtđánh giá quốc tếcủa các đáp ứngvề dịch bệnh bại liệt trong vòng 1 thángnhằm xác nhậnchỉ sốca bệnh trongbất kỳquốc gia nào trở thànhcó ca bị nhiễm mới. Trong trường hợplây lanquốc tếmới từ mộtnướcbị nhiễm bệnh thì quốc gia đó cầnthực hiện ngaycác yêu cầutiêm chủng theo“Các quốc gia hiện đang xuất khẩuvirus bại liệt hoang dã” (States currently exporting wild poliovirus).
WHO và các đối tác phải hỗ trợ các nước thực hiện những khuyến cáo này (WHO and its partners should support States in implementing these recommendations).
Dựa trênkhuyến cáo này,các báo cáođược thực hiện bởicác quốc gia bị ảnh hưởngvàcácthông tin hiện có, Tổng giám đốcchấp nhậnđánh giácủa Ủy banvàvào ngày 5/5/2014tuyên bốsự lây lanquốc tếcủa virus bại liệt hoang dã vào năm 2014là mộtvấn đề khẩn cấp củay tế công cộngcần quan tâmquốc tế(PHEIC).Tổng giám đốcchấp nhận sự khuyến cáo của Uỷ bancho “Các quốc giahiện đang xuất khẩuvirus bại liệt hoang dã” và“Các quốc gia bị nhiễm virus bại liệt hoang dãnhưng hiện tạikhôngxuất khẩu”vàban hành cho các nước này các khuyến nghịtạm thờitheo Điều lệ kiểm dịch y tế quốc tế (IHR-2005)nhằm làm giảmsự lây lanquốc tếcủavirus bại liệt hoang dã và có hiệu lực từ ngày 5/5/2014. Tổng Giám đốccảm ơncác thành viênỦy ban và các chuyên gia cố vấnvề các khuyến cáo của họvàyêu cầuđánh giá lạicủa họ vềtình trạng nàytrong3 tháng, đặc biệt khi các tiêu chí không tiếp tục các biện pháp nàycó thểchomột số nướcmở rộng ra thêm 3 thánghiệu lực củacác khuyến cáotạm thời này.
WHO tuyên bố sự lây lan bệnh bại liệt một vấn đề khẩn cấp về y tế công cộng (WHO Declares Spread of Polio a Public Health Emergency)
Ngày 5/5/2014. WHO cho biết sự lây lan bệnh bại liệt hiện tại là một vấn đề khẩn cấp về y tế công cộng quốc tế có thể gia tăng trong những tháng tới.Vào hôm thứ hai, Tổ chức này cho biết hiện nay có dịch bệnh bại liệt tại 10 quốc gia ở châu Á, châu Phi và Trung Đông. Đây là lần đầu tiên WHO ban hành một cảnh báo quốc tế về bệnh bại liệt.
Bệnh bại liệt thường tấn công trẻ em dưới 5 tuổi và thường lây lan qua nước bị ô nhiễm, không có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh bại liệt nhưng một số loại vắc-xin hiện có có thể phòng ngừa cho con người tránh bị nhiễm bệnh bại liệt.
Kể từ khi WHO bắt đầu chiến dịch thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu vào năm 1988 thì có 350.000 ca bị bệnh bại liệt. Năm ngoái (2013), có 417 người bị nhiễm bệnh. Các chuyên gia đặc biệt lo ngại rằng bệnh bại liệt được tái xuất hiện ở các quốc gia trước đây không còn bại liệt bao gồm Cameroon, Guinea Xích Đạo, Ethiopia, Iraq, Israel, Somalia và Syria. Phần lớn các ca bại liệt mới ở Pakistan, WHO cho biết 59 trong số 74 ca mới trong năm nay là từ Pakistan.