Ở Việt Nam, tôi chưa nghe nói phát hiện được bệnh sốt vàng. Tuy vậy, khi nhận quyết định cử đi làm chuyên gia tại một nước thuộc châu Phi; tôi được các nhân viên y tế khuyến cáo nên tiêm chủng vaccin phòng bệnh sốt vàng vì nó lưu hành khá phổ biến tại đây. Nếu không phòng bệnh tốt thì dễ có nguy cơ mắc bệnh và có thể bị tử vong. Tôi muốn biết khái quát về căn bệnh này và cách phòng bệnh để tự bảo vệ sức khỏe của mình trong thời gian đi làm chuyên gia ở xa.
Hoàng Trung Dũng (Tây Nguyên)
Khái quát về bệnh sốt vàng
Bệnh sốt vàng không lưu hành ở các nước thuộc châu Á mà nó chỉ có khả năng lưu hành ở một số nước thuộc châu Phi và Nam Mỹ. Sốt vàng là một bệnh cấp tính bị mắc phải do muỗi truyền loại virus gây bệnh. Đây là một bệnh cần thiết phải được thông qua các thủ tục kiểm dịch y tế quốc tế theo quy ước của các quốc gia. Khi bị muỗi mang mầm bệnh virus sốt vàng đốt, thời gian ủ bệnh khoảng từ 2 đến 5 ngày. Sau đó bệnh thường khởi phát đột ngột với cơn sốt cao, nôn mửa và mệt mỏi; tiếp theo có biểu hiện triệu chứng xuất huyết, vàng da, vàng mắt. Tỷ lệ tử vong ở vùng có dịch bệnh lưu hành khoảng 5% nhưng tỷ lệ này có thể chiếm tới 50% đối với những người mới bị phơi nhiễm lần đầu tiên.
 |
Aedes aegypti -Loài muỗi trung gian
truyền bệnh sốt vàng |
Sốt vàng có hai hình thái gây nên dịch bệnh rất rõ được căn cứ vào yếu tố lâm sàng và nguyên nhân gây bệnh, đó là hình thái bệnh sốt vàng ở thành phố và hình thái bệnh sốt vàng tại vùng rừng núi. Bệnh sốt vàng ở thành phố do trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes aegypti (cũng là loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết) truyền bệnh từ người này sang người khác. Trong khi đó, bệnh sốt vàng tại vùng rừng núi có ổ chứa virus ở động vật, chủ yếu là khỉ và do nhiều loài muỗi rừng hoang dại khác nhau truyền bệnh. Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là diệt muỗi truyền bệnh Aedes aegypti, ngủ màn chống muỗi đốt và tiêm chủng vaccin phòng bệnh.
Sử dụng vaccin phòng bệnh sốt vàng như thế nào ?
Vacccin phòng bệnh sốt vàng được chỉ định sử dụng cho trẻ em trên 6tháng tuổi và người già ở vùng có dịch lưu hành, người đi du lịch hay đi công tác đến vùng có dịch bệnh kể cả trẻ em dưới 6 tháng tuổi và phụ nữ có thai. Ngoài ra, các nhân viên y tế làm công tác ở phòng xét nghiệm có nguy cơ bị phơi nhiễm virus gây bệnh cũng cần được tiêm chủng. Vaccin này cần thận trọng khi sử dụng tiêm cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi, những người bị suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV, mắc các bệnh ác tính như ung thư máu (Leucemia), u lympho, những người có tiền sử dị ứng quá mẫn ... Một điều chú ý là không tiêm vaccin phòng bệnh sốt vàng đồng thời với vaccin phòng bệnh sởi, bệnh tả. Nếu muốn tiêm các loại vaccin này thì phải tiêm sau khi tiêm vaccin phòng bệnh sốt vàng khoảng 4 tuần.
Bệnh sốt vàng được phòng vệ bằng vaccin sốt vàng đông khô. Vaccin này được bảo quản ở chỗ tối với nhiệt độ âm 5oC. Sau khi hồi chỉnh, vaccin phải được bảo quản ở 0oC và sử dụng trong vòng 1 giờ sau khi pha. Tiêm dưới da sâu liều duy nhất 0,5 ml. Thời gian bảo vệ khoảng 10 năm. Phản ứng phụ sau khi tiêm vaccin phòng bệnh sốt vàng xảy ra không đáng kể, thường thấy có khoảng 2-5% có thể bị nhức đầu, sốt nhẹ, đau cơ và các triệu chứng này sẽ biến mất sau 5-10 ngày; rất hiếm gặp các phản ứng quá mẫn nặng.