Phân vùng dịch tễ sốt rét là một trong những yêu cầu quan trọng trong Chương trình phòng chống sốt rét ở mỗi quốc gia để đề xuất biện pháp phòng chống sốt rét phù hợp với từng vùng, từng gia đoạn.
Những năm qua ở nước ta các hoạt động phòng chống sốt rét vẫn dựa vào phân vùng từ năm 2003, tuy nhiên hiện nay tình hình sốt rét đã có nhiều thay đổi, bệnh sốt rét có xu hướng giảm thấp ở những vùng dân cư ổn định nhưng lại gia tăng và khó kiểm soát ở các vùng dân cư không ổn định, có biến động dân cư lớn như dân di cư tự do, dân đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biên giới… nên công tác phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp sẽ góp phần tích cực cho công tác phòng chống sốt rét có hiệu quả trong các năm tiếp theo.
Trên cơ sở phân vùng dịch tễ sốt rét trên thế giới và Việt Nam qua các giai đoạn, phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp năm 2009 vẫn dựa vào các điều kiện sinh cảnh, các chỉ số mắc sốt rét, muỗi truyền bệnh sốt rét chính và mức độ lưu hành sốt rét ở từng địa phương. Đặc biệt là từ năm 2005, Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra chiến lược Loại trừ sốt rét (Malaria Elimination) với tiêu chí cho một đơn vị hành chính huyện khoảng 100.000 dân khi tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét ≥ 5% tổng số ca lâm sàng thì tiến hành Phòng chống sốt rét tích cực; khi tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét < 5% tổng số ca lâm sàng thì chuyển sang giai đoạn Tiền loại trừ sốt rét, đến khi nào đạt tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét <1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành hàng tháng trong năm thì chuyển sang giai đoạn Loại trừ sốt rét. Giai đoạn Loại trừ sốt rét sẽ tiếp tục thực hiện đến khi nào đạt tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét bằng 0 hàng tháng trong năm thì chuyển sang giai đoạn Đề phòng sốt rét quay trở lại.  |
Khu Vực miền Trung-Tây Nguyên |
Căn cứ vào tình hình sốt rét ở nước ta hiện nay cùng các tiêu chí phân vùng đã thực hiện qua các giai đoạn tiêu diệt sốt rét (1955-1975), thanh toán sốt rét (1976-1990), phòng chống sốt rét (1991 đến nay) trong giai đoạn tới (từ năm 2010) thì chiến lược phòng chống sốt rét ở Việt Nam có thể song song tồn tại hai hình thái Phòng chống sốt rét tích cực ở các vùng trọng điểm sốt rét (miền Trung, Tây Nguyên, miền Đông Nam bộ, Khu IV cũ, một số tỉnh miền núi phía Bắc) và Tiền loại trừ sốt rét ở những vùng sốt rét đã ổn định và giảm thấp tương đối nhiều năm (các vùng còn lại như các tỉnh miền Tây Nam bộ, Đồng bằng Bắc Bộ, một số tỉnh trung du và miền núi phía Bắc cùng các khu vực đô thị không có lưu hành sốt rét).
Để thực hiện phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp, ngày 30/9/2009 Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương đã có Công văn số 900/VSR-KH về Kế hoạch điều tra phân vùng dịch tễ sốt rét năm 2009 và ngày 1/10/2009 Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã có Công văn thông báo kế hoạch phân vùng dịch tễ sốt rét số 351/VSR-DT gửi các Trung tâm Phòng chống sốt rét-KST-CT và Trung tâm Y tế dự phòng 15 tỉnh miền Trung-Tây Nguyên. Theo nội dung các công văn này Dự án Quốc gia phòng chống sốt rét phối hợp với Dự án Quỹ toàn cầu PCSR Việt Nam và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tổ chức điều tra phân vùng dịch tễ sốt rét trên phạm vi cả nước với kế hoạch và nội dung cụ thể như sau.
Kế hoạch tổ chức tập huấn trước điều tra
Thành phần tham dự tập huấn
Là các cán bộ tham gia triển khai phân vùng dịch tễ sốt rét của 15 tỉnh/thành phố thuộc khu vực miền Trung-Tây Nguyên.
- Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn: 20 cán bộ (thuộc Khoa Dịch tễ, Côn trùng và 1 kế toán);
- Trung tâm PCSR/Trung tâm YTDP tuyến tỉnh: mỗi tỉnh 03 cán bộ gồm 01 Lãnh đạo Trung tâm, 01 Lãnh đạo và 01 cán bộ Khoa Dịch tễ (Trung tâm PCSR) hoặc Khoa Sốt rét (Trung tâm YTDP).
Nội dung tập huấn
- Phương pháp thu thập số liệu, điều tra phân vùng dịch tễ sốt rét;
- Kế hoạch kinh phí và tổ chức thực hiện phân vùng.
 |
Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn là địa điểm tập huấn |
Địa điểm tập huấn: Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn.
Thời gian tập huấn: 1 ngày (16/10/2009).
Giảng viên: Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương.
Kinh phí:
- Kinh phí ăn, ở của đại biểu do WHO tài trợ;
- Kinh phí đi lại của đại biểu: WHO chỉ hỗ trợ một phần (1.000đ/người/1 km), do đó công tác phí cho lái xe và tiền xăng xe sẽ do cơ quan cử cán bộ dự tập huấn chi trả theo quy định hiện hành của Nhà nước.
Kế hoạch điều tra phân vùng
Thời gian điều tra phân vùng: từ tháng 10-12/2009.
Kế hoạch thực hiện cụ thể:
- Ngày 16/10/2009: ngay sau lớp tập huấn Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn sẽ xây dựng và thống nhất kế hoạch tổ chức điều tra phân vùng tại 15 tỉnh/thành phố thuộc khu vực miền Trung-Tây Nguyên.
- Từ 20/10/2009 đến 5/11/2009: các Trung tâm PCSR/YTDP hoàn thành thu thập và tập trung số liệu trong toàn tỉnh.
- Từ 6/11/2009 đến 10/12/2009, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn phối hợp với các Trung tâm PCSR/YTDP tuyến tỉnh thực hiện phân vùng và tiến hành điều tra cắt ngang (dịch tễ và côn trùng).
- Từ 11/12/2009 đến 30/12/2009, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn hoàn thành số liệu phân vùng dịch tễ sốt rét và đề xuất các biện pháp can thiệp thích hợp với từng vùng gửi ra Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương.
Trong những năm qua Dự án phòng chống sốt rét ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu trong việc thực hiện các mục tiêu đề ra, nhất là giảm thấp được tỷ lệ tử vong sốt rét và khống chế dịch sốt rét xảy ra trong nhiều năm liền được Đảng, Chính phủ, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới đánh giá cao.Kế hoạch phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp 2009 sẽ tập trung các đầu tư phòng chống sốt trọng điểm trong nhằm hạ thấp tỷ lệ bệnh một cách bền vững, từng bước tiến tới loại trừ sốt rét góp phần tích cực trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.