Đăk Lăk và Đăk Nông là hai tỉnh Tây Nguyên có nhiều đặc điểm dịch tễ sốt rét phức tạp, biến động dân cư lớn và khả năng nhiễm bệnh cao. Mặc dù trong 6 tháng đầu năm 2005, tình hình sốt rét ở hai tỉnh này có chiều hướng giảm, nhưng nguy cơ sốt rét vẫn còn rất cao, nhất là vào mùa truyền bệnh trong những tháng cuối năm. Để đánh giá đúng thực chất tình hình và có biện pháp chỉ đạo sát với các vùng trọng điểm sốt rét, Viện sốt rét KST-CT Quy Nhơn đã cử Đoàn điều tra giám sát tới làm việc với hai tỉnh trước thời điểm đỉnh cao mùa truyền bệnh.
Diễn biến tình hình sốt rét tại Đak Lak trong 6 tháng 2005 so với 2004, nhìn chung các chỉ số giảm, BNSR/1000 dân giảm 46,67%, tỷ lệ KSTSR/1000 dân cũng giảm 56,81%, tổng số SRAT từ 3 tăng 4 trường hợp và không có dịch sốt rét hay tử vong sốt rét trong 6 tháng năm 2005,tình hình bệnh nhân sốt rét và ký sinh trùng sốt rét giảm trên 13 huyện và kể cả bệnh viện tỉnh. Cán bộ dịch tễ của Trung tâm và các Đội vệ sinh phòng dịch huyện đã tăng cường công tác giám sát các huyện và xã trọng điểm theo dõi bệnh nhân sốt rét, sốt rét ác tính và các vùng có nguy cơ dịch sốt rét xảy ra. Công tác gởi lam, kiểm tra lam cũng tiến hành thường xuyên. Riêng hệ thống kính hiển vi cơ sở qua giám sát của Trung tâm chỉ có 34,88% hoạt động thường xuyên, 44,18%, hoạt động không thường xuyên và 20,93% không hoạt động là do một số nơi thiếu kỹ thuật viên, kính hiển vi đã hư hỏng, bên cạnh còn có một số Trung Tâm huyện chưa thật sự quan tâm công tác xét nghiệm ở tuyến xã.
 |
| Trạm Y tế xã Đăk Măng, huyện Đăk Nông, tỉnh Đăk Nông. |
Chiến dịch phòng chống vector đã triển khai theo đúng thời gian qui định, tiến hành biện pháp phun tẩm cho 562.775 dân sống trong vùng SRLH bằng hoá chất fendona10SC và Icon 2,5CS, kết quả giám sát 24 thôn buôn cho thấy tỷ lệ bình quân màn tẩm đạt 87% và số hộ tẩm đạt 92% cao hơn so với năm 2004.
Những thuận lợi và khó khăn trong công tác PCSR 6 tháng:
 |
| Sinh cảnh xã Đăk Măn, nơi dân di cư tự do từ ngoài Bắc đến sinh sống |
Tăng cường công tác giám sát dịch tễ, triển khai chiến dịch phun tẩm tốt đã góp phần làm giảm số lượng bệnh nhân sốt rét và ký sinh trùng sốt rét.
Hạn hán kéo dài cho đến tháng 4-5 mới mưa làm cho các sông suối khô cạn.
Những chương trình 135,139 của Trung ương đã đầu tư nâng cấp đường xá, điện, thuốc chữa bệnh đã góp phần làm giảm sốt rét.
Dự án Qũy toàn cầu PCSR đã hỗ trợ nâng cao năng lực cán bộ , nhất là tập huấn các kỹ thuật phun tẩm, góp phần nâng cao chất lượng phun tẩm .
Tuy nhiên, nguy cơ sốt rét còn cao là do chưa nắm được sự biến đổi về khí hậu thời tiết, mạng lưới XNV ở cơ sở chưa hoạt động tốt và thường xuyên. Nguy cơ mắc sốt rét trong thời gian tới là các công trình thuỷ lợi và thuỷ điện đang triển khai trên các vùng giáp ranh giữa Đak Lak và Đak Nông, với số lượng công nhân vào đây rất lớn, nhất là chưa kết hợp giữa y tế các công trường và tại địa phương. Dân di cư tự do cũng là vấn đề còn bức xúc.Trong 6 tháng vừa qua, đã có 1050 dân di cư tự do từ 11 tỉnh phía Bắc vào các huyện Krông Bông, MDrắc, Eakar, Krông Pak, Krông Năng và Easup.
Diễn biến tình hình sốt rét tại Đak Nông trong 6 tháng 2005 so với cùng kỳ 2004 các chỉ số đều giảm: bệnh nhân sốt rét giảm 49,2%, tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét/Lam giảm 0,4%, số lượng KSTSR giảm 70%, không có sốt rét ác tính và không có dịch sốt rét hay tử vong sốt rét trong 6 tháng năm 2005 trên cả 6 huyện. Tuy nhiên vào tháng 6 tại một số huyện như: Cưjút, Đak Nông, Đak Mil, Đak Rlấp số bệnh nhân sốt rét tăng hơn so với tháng 5 vì mùa mưa đã bắt đầu có thể gia tăng mật độ các vector truyền bệnh.
Triển khai chiến dịch phun tẩm đợt 1, đã bảo vệ 262.265 dân đạt tỷ lệ tẩm màn là 92,5% và phun tồn lưu: 76,7%
Công tác giám sát do cán bộ Trung tâm đã tiến hành giám sát xã Đak Will, huyện Cư jút, công trình thuỷ điện Đồng Nai 3 thuộc xã Quảng Khê, huyện Đak Nông, đã phát hiện 3 trường hợp nhiễm P.f. Tại trung đoàn 720 xác định tỷ lệ KSTSR/Lam: 0,16%. Tuy nhiên tại 3 điểm giám sát chưa bắt được các vector truyền bệnh chính.
 |
| Dân di cư tự do người Hơ Mông tại Trạm xá xã Đăk Măng, huyện Đăk Nông, tỉnh Đăk Nông. |
Những khó khăn trong công tác PCSR tại Đak Nông trong thời gian tới là do các công trình thuỷ điện, đang triển khai trên diện rộng do đó số lượng công nhân vào đây có lúc lên 5000, chưa có sự phối hợp giữa Trung tâm YTDP Tỉnh và các chủ công trình cho nên nguy cơ sốt rét là rất lớn. Dân di cư tự do vẫn vào Đak Nông mà địa phương rất khó quản lý như tại xã Đak Măng, huyện Dak Nông đã có trên 1000 dân di cư tự do và họ cư trú rất xa Trạm Y tế do đó nguy cơ tìm ẩn sốt rét rất cao.
Để duy trì thành quả sốt rét đã đạt được trong 6 tháng qua và giảm nguy cơ gia tăng mắc sốt rét vào đỉnh bệnh thứ hai trong năm. Đề nghị Trung tâm PCSR Đăk Lăk và trung tâm YTDP Đăk Nông cần tăng cường công tác giám sát dịch tễ sốt rét, tập trung các vùng nguy cơ, vùng có dân di cư tự do, nhất là thực hiện tốt các biện pháp bổ sung trong chiến dịch PCSR đợt hai có chất lượng và hiệu quả.