Ngày 16/8/2007 tại Geneva, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát hành cẩm nang hướng dẫn mới về sử dụng màn tẩm hóa chất trên toàn cầu để phòng chống bệnh sốt rét. Đây là lần đầu tiên WHO thừa nhận màn tẩm có tác dụng lâu dài, cần được phân phát miễn phí và được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng.
Trước đây, những hướng dẫn của WHO chỉ tập trung vào việc cấp màn tẩm hóa chất để sử dụng cho trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ có thai. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây cho thấy rằng nếu diện sử dụng màn được tiến hành rộng rãi trong dân thì độ bao phủ và bảo vệ khỏi sốt rét không những được gia tăng ở những đối tượng nguy cơ trên mà còn ở các đối tượng khác nữa. Ở những khu vực có lan truyền sốt rét cao, nơi trẻ em và phu nữ có thai chịu ảnh hưởng nhiều nhất, WHO đặt vấn đề bảo vệ cho những đối tượng này lên ưu tiên hàng đầu trong khi vẫn đạt được độ bao phủ màn tẩm hóa chất sang các đối tượng khác.
Tại Kenya, những số liệu ban đầu của chính phủ nước này cho biết, từ 2004-2006 số trẻ em ở Kenya được ngủ trong màn tẩm hóa chất tại những khu vực can thiệp đã tăng lên gần 10 lần, và điều này đồng nghĩa với số ca tử vong do sốt rét đã giảm tới 44% so với những nơi chưa sử dụng màn tẩm. Kết quả này cho thấy hiệu quả của chương trình cấp phát rộng rãi màn tẩm hóa chất ở mức độ chương trình - khác với mức độ nghiên cứu - ở những khu vực khác nhau của Châu Phi khi tỷ lệ tử vong do SR đã giảm từ 16%-60%.
Góp phần vào những thành công trên là những cam kết chặt chẽ của chính phủ, những hỗ trợ về mặt kỹ thuật của TCYTTG (WHO) và những tài trợ kịp thời từ các đối tác song phương, đa phương cho chương trình PCSR quốc gia.  |
| Ảnh: WHO |
Cẩm nang hướng dẫn này, theo TS.Margaret Chan, Tổng Giám đốc WHO, cung cấp những hướng dẫn cụ thể, giúp cho việc cấp màn phòng chống SR có tác dụng tồn lưu lâu dài trong cộng đồng được đầy đủ và hữu hiệu, đặc biệt để bảo vệ phụ nữ và trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Ông cho biết, sự hợp tác trong dự án giữa Chính phủ Kenya, WHO và những nhà tài trợ đã được xem là kiểu mẫu, có thể áp dụng cho những nước châu Phi khác có tình hình SR trầm trọng.
Năm 2001, Bộ Y tế nước Cộng hòa Kenya đã triển khai chiến dịch PCSR mới trên toàn quốc nhằm mục đích gia tăng diện bao phủ màn tẩm hóa chất diệt muỗi. Đến năm 2006, bằng nguồn vốn hỗ trợ lên dến 17 triệu USD từ Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, lao và sốt rét, đích thân tổng thống Mwai Kibaki đã chỉ đạo 2 đợt chiến dịch cung cấp 3,4 triệu màn tẩm hóa chất miễn phí cho trẻ em ở 45/70 huyện ở Kenya. Ban PCSR nước này cùng phối hợp với đoàn chuyên gia quốc tế đã và đang giám sát độ bao phủ màn và hiệu quả của chiến dịch này.
Trong giai đoạn từ 2002-2006, với khoản tài trợ 6 triệu Bảng Anh từ Cơ quan phát triển Quốc tế Anh quốc, WHO đã giúp đỡ Chính phủ Kenya thực hiện việc phân phát màn tẩm miễn phí, hỗ trợ về kỹ thuật trong chuẩn bị đề cương dự án Quỹ Toàn cầu, và cung cấp các dịch vụ hậu cần cho việc lập kế hoạch và thực hiện dự án cấp phát màn tẩm hóa chất miễn phí. Sự đóng góp đáng kể của WHO cũng được thể hiện bằng việc phát thảo các chiến lược về phân phối và giá cả để đạt được các mục tiêu chương trình, chia sẽ kinh nghiệm, và nâng cao vai trò của các bên tham gia. WHO đã cử hai chuyên gia đến làm việc để hỗ trợ cho chương trình PCSR Kenya.
Ông Charity Ngilu, Bộ trưởng Bộ Y tế Kenya cho biết, “Chính phủ Kenya đã mạnh dạn cam kết thực hiện và đạt được các mục tiêu cải thiện sức khỏe cho tất cả người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Những thành quả đáng khích lệ này đã làm cho các nhà tài trợ càng tin tưởng hơn vào chương trình, giúp chúng tôi có càng nhiều nguồn quỹ để mua màn, càng nhiều hỗ trợ kỹ thuật từ WHO, và càng nhiều người dân được đảm bảo cung cấp màn.”
Màn tẩm là loại màn chống muỗi, được tẩm bằng các loại hóa chất dùng để xua, phòng trừ hoặc tiêu diệt muỗi truyền SR. Những màn tẩm thông thường cần được tẩm lại sau một thời gian nhất định, trong khi màn tẩm hóa chất có tác dụng tồn lưu dài (LLINs) được xử lý sao cho không cần tẩm lại trong suốt quá trình sử dụng.
Với chỉ bằng khoảng 5USD 1 màn, màn tẩm hóa chất tồn lưu dài là biện pháp can thiệp đơn giản và hiệu quả trong PCSR. Cho đến nay, việc ứng dụng màn tẩm hóa chất diệt muỗi ở nhiều nơi trên thế giới đã không có dấu hiệu tiến triển nào, một phần là do sự thiếu cam kết của cộng đồng quốc tế trong việc thực hiện mục tiêu và duy trì độ bao phủ màn trong dân. Màn tẩm đến tay người dùng thông qua các hoạt động mua bán, phân phát miễn phí hoặc trợ giá trong các đợt chiến dịch chăm sóc sức khỏe định kỳ.  |
| Ảnh: WHO |
Nói về thành quả về tác dụng của màn tẩm hóa chất tồn lưu dài ở Kenya, ông Arata Kochi, giám đốc Chương trình PCSR toàn cầu của WHO cho biết, “Những kết quả của dự án tại Kenya đã chấm dứt những tranh cãi bấy lâu nay về việc phân phát màn tẩm hóa chất tồn lưu dài như thế nào. Sẽ không còn chuyện sự an toàn và mạnh khỏe của gia đình của người dân có phụ thuộc vào họ có giàu hay nghèo. Khi tất cả người dân được cấp màn tẩm hóa chất diệt muỗi, SR sẽ không còn là mối đe dọa chính về sức khỏe của họ nữa.”
Trẻ em dưới 5 tuổi ở châu Phi vẫn chiếm tỷ lệ tử vong cao trong số hơn một triệu người chết hàng năm beenhjh SR, căn bệnh vốn có thể phòng ngừa và chữa trị được.