Theo thông báo từ Geneva, Thụy Sĩ cho biết 3 cơ quan của tổ chức Liên Hiệp Quốc vào ngày 6 tháng 5 năm 2009 cho biết với nỗ lực của toàn cầu không còn dùng hóa chất diệt loại DDT-một loại thuốc đã thường dùng trong phòng chống vector sốt rét nhiều năm qua, 40 quốc gia đã tiến hành thử nghiệm các biện pháp chống vector nhưng không dùng đến hóa chất để khống chế căn bệnh chết người này.
Các kỹ thuật không dùng đến hóa chất (non-chemical techniques) xếp theo thứ tự là loại trừ ổ muỗi đẻ và bảo đảm tất cả các hộ gia đình đều có lưới chắn và nằm màn khi ngủ (màn có chất xua muỗi) và nuôi cá để ăn ấu trùng. Mục tiêu của chiến lược này sẽ đạt 30% trong phần cắt giảm sử dụng DDT trên toàn thế giới vào năm 2014 và toàn cầu vào đầu năm 2020 nếu không sớm hơn., theo đà thực hiện mục tiêu giảm sốt rét của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
Tổng giám đốc WHO-tiến sĩ Margaret Chan cho biết WHO đang đối mặt với 2 thử thách- một cam kết mạnh mẽ và duy trì các yếu tố bền vững trong việc làm giảm gánh nặng các bệnh do vector truyền, đặc biệt là sốt rét; đồng thời với mục tiêu làm giảm sự sử dụng DDT trong phòng chống vector.
2 người ngủ trong màn tẩm hóa chất (ảnh của Andy Crump courtesy TDR/WHO) |
Những dự án mới đã lên kế hoạch cho châu Phi, Trung Đông và Trung Á theo sau mọt chương trình đã thành công trong vòng 5 năm thay hóa chất DDT ở Mexico và Trung Mỹ-ở những nơi đó nay chỉ còn áp dụng các kỹ thuật không có hóa chất diệt (pesticide-free techniques) và biện pháp quản lý tốt đã giúp các vùng này giảm đến 60% số ca sốt rét. Các dự án này thông báo tại Geneva trong suốt thời gian diễn ra hội nghị về các chất gây ô nhiễm hữu có còn tồn tại và hội nghị cũng được xem là Hội nghị Stockholm, các chính phủ đồng ý cấm một loạt các chất ô nhiễm hữu cơ đang tồn tại bền vững gồm có DDT, đang ảnh hưởng đến mô trường và sức khỏe, đặc biệt sử dụng DDT để phòng chống sốt rét vì người ta nhận ra rằng trong một số tình huống thì các biện pháp phòng chống khác để thay thế cho DDT thì không có sẵn.
Một nồng độ DDT cao có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh của con người, gây ra tình trạng dễ kíhc động, dấu hiệu rung rũ cánh và động kinh. Các nghiêncứu trên chuột đã chỉ ra rằng DDT có thể tác động như các hormone tự nhiên và vì vậy có ảnh hưởng đến sự phát triển hệ sinh sản và hệ thần kinh. Các nhân viên y tế đã trình bày tác hại về lâu dài qua thời gian sử dụng DDT và bằng chứng ở nhiều quốc gia có sự gia tăng kháng với hóa chất này do muỗi. Liên quan đến dùng DDT cũng cần xem xét gánh nặng sốt rét toàn cầu, đó là 250 triệu ca sốt rét mỗi năm với hơn 880.000 ca tử vong. Vì vậy, bất kỳ kỹ thuật nào áp dụng mà giảm sử dụng hóa chất DDT cũng phải bảo đảm rằng có hiệu quả với sốt rét.
Cơ quan Quỹ hỗ trợ cho môi trường toàn cầu sẽ góp phần gần 40 triệu USD cho các dự án không dùng DDT (DDT-free projects) dẫn đầu của WHO và Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc. Quỹ Môi trường toàn cầu đang đầu tư vào các dự án này để lên chương trình hành động loại bỏ loại hóa chất độc hại này ngay từ bây giờ và mãi mãi trên toàn thế giới. Monique Barbut-trưởng ban điều hành và chủ tịch của Quỹ Môi trường quốc tế, cho biết sẽ hỗ trợ ban đầu hơn một nửa kinh phí. Cổ tức từ các đầu tư này sẽ làm cho môi trường an toàn hơn, sạch hơn và duy trì các yếu tố bền vững cho các thế hệ tương lai. Các dự án giờ đang tiến hành trên quy mô toàn cầu, giai đoạn 5 năm để thay thế dần DDT bằng các hóa chất khác nhưng phải bền vững hoặc khởi đầu trong năm đến. Một liên quan đến Eritrea, Ethiopia và Madagascar và một liên quan đến vùng lớn hơn ở Djibouti; Egypt; Jordan, Morocco; Iran, Sudan, Syria và Yemen. Một dự án thứ 3 liên quan đến Georgia, Tajikistan và Kyrgyzstan ở phía nam của Caucasus và Trung Á với khả năng có thể bổ sung thêm các nước láng giềng. Một dự án khác đang tập trung ở Kenya, Tanzania và Uganda để đưa ra quyết định cho các chính phủ, cho phép họ đánh giá về các tác động đến xã hội, môi trường, sức khỏe và cân đối các yếu tố khác để đạt được thỏa thuận về chính sách (policy tradeoffs).
Việc đầu tiên của các dự án bắt đầu năm 2003, phối hợp bởi Tổ chức (PAHO_Pan American Health Organization) của WHO trong việc đồng thuận với các đối tác là bộ trưởng y tế của Belize, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico, Nicaragua, Panama-đó là những nơi mà hóa chất DDT được phun trong nhà và trên các vật thể chứa nước để phòng chống sốt rét từ những năm 1950. Hơn 89 triệu người ở Trung Mỹ sống trong các vùng có sự lan truyền sốt rét; trong đó 23.5 triệu người ở vùng sốt rét lưu hành nặng. Những chiến lược và kỹ thuật phòng chống sốt rét khác nhau đã được thử nghiệm và đánh giá có sự tham gia của cộng đồng. chẩn đoán và điều trị sốt rét nhanh có sự giám sát của nhân viên y tế.
Giảm tiếp xúc với muỗi và người bằng cách dùng màn có tẩm hóa chất, lưới che cửa ra vào và cửa sổ, trồng các cây có hương vị xua muỗi như cây neem, cây sồi hạn chế tối đa nơi muỗi đẻ bằng cách làm sạch các lọ chứa nước trồng cây, các đĩa lõm chứa nước để đọng lâu ngày và áp dụng các biện pháp phòng chống sinh học (biological controls) như cá và vi khuẩn tại một số quốc gia. Những nơi gần nhà mà hấp dẫn hoặc thích nghi với muỗi phải được loại bỏ bằng các biện pháp giữ vệ sinh. Dự án làm giảm được 63% số ca sốt rét và hơn 86% số ca do Plasmodium falciparum.
|
Sản phẩm của cây neem có tác dụng chống lại ký sinh trùng và xua đuổi nhiều loại côn trùng |
Các nhà nghiên cứu chỉ ra các lợi điểm khác bao gồm việc đẩy mạnh các hoạt động khác trong phòng chống sốt rét từ trung ương đến địa phương, gồm nâng cao về quản lý các số liệu khoa học liên quan đến nhiễm DDT trong cộng đồng và hành động dự trữ các chất hữu cơ gây ô nhiễm Trong dự án ở Trung Mỹ, hơn 136 tấn DDT và hơn 64 tấn hóa chất như toxapehene và chlordane được xuất khẩu và tiêu hủy theo luật an toàn và nguy hại môi trường của Hội nghị Basel đề ra.