Tiểu đường là một bệnh mãn tính do rối loạn chuyển hóa đường trong cơ thể. Nguyên nhân là do tuyến tụy không sản xuất đủ insulin, hoặc khi cơ thể sử dụng insulin không hiệu quả. Điều này làm gia tăng hàm lượng đường glucose trong máu (tăng đường huyết), làm cho cơ thể không kiểm soát được và theo thời gian gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ thống của cơ thể, đặc biệt là các dây thần kinh và mạch máu.
Gánh nặng bệnh tiểu đường đối với kinh tế xã hội
Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2011), hiện có 346 triệu người mắc bệnh tiểu đường, hơn 80% số ca mắc tập trung ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Bệnh tiểu đường diễn biến ngày càng nghiêm trọng và tác động rất lớn đối với kinh tế của thế giới. Theo ước tính của Tổ chức Đái tháo đường quốc tế căn bệnh này đã cướp đi sinh mạng của 4,6 triệu người và tiêu tốn 465 tỷ đô la mỗi năm cho việc điều trị bệnh đái tháo đường, bao gồm cả týp 1 và týp 2. Tình hình càng nghiêm trọng hơn khi mỗi giây lại có một người tử vong vì bệnh tiểu đường. Do vậy, việc nghiên cứu tìm kiếm các cơ chế để ngăn ngừa, kiểm soát bệnh làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong là một việc làm vô cùng cần thiết khiến cho giới khoa học đâu đầu trong thời gian qua.
Mặc dù trong nhiều năm qua các nhà khoa học trên thế giới đã cố gắng nghiên cứu giải thích nguyên nhân tại sao con người mắc bệnh tiểu đường và cũng đã đạt được nhiều tiến bộ, nhưng kết quả vẫn chưa làm các nhà khoa học thỏa mãn.
Theo ScienceDaily (20/9/2012) cho biết,kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học tại Trường Đại học Copenhagen và Novo Nordisk A/S đã chỉ ra rằng sự gia tăng hoạt động của một protein đặc hiệu vận chuyển sắt để phá hủy tế bào beta sản xuất insulin. Ngoài ra, nghiên cứu mới cho thấy rằng những con chuột không có cơ chế vận chuyển sắt này sẽ được bảo vệ chống lại bệnh tiểu đường phát triển. Kết quả nghiên cứu chi tiết này vừa được công bố trên tạp chí Cell Metabolism.
Hiện có khoảng 300.000 người Đan Mạch mắc bệnh tiểu đường, trong đó 80% mắc bệnh bệnh tiểu đường týp 2. Số lượng người mắc bệnh tiểu đường gia tăng gấp đôi trong mỗi thập kỷ và chi phí bệnh xã hội cho bệnh tiểu đường ở Đan Mạch khoảng 86 triệu DKK mỗi ngày. Khi con người phát triển bệnh tiểu đường thì lúc đó các tế bào beta trong tuyến tụy của bệnh nhân không sản xuất đủ insulin để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, lúc đó quá trình trao đổi chất bị rối loạn làm cho lượng đường trong cơ thể không chuyển hóa được. Nghiên cứu mới từ Đại học Copenhagen và Novo Nordisk A/S kết luận rằng có sự liên quan giữa rối loạn quá trình sản xuất insuline với cơ chế vận chuyển sắt đặc biệt.
Giáo sư Thomas Mandrup-Poulsen, chuyên gia y sinh cho biết: "Sắt là một khoáng chất quan trọng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể và là thành phần quan trọng ở rất nhiều enzym và protein. Ví dụ, sắt cần thiết để tạo ra hồng cầu với chức năng vận chuyển oxy đi nuôi cơ thể, nhưng sắt cũng có thể thúc đẩy việc tạo ra các gốc oxy độc hại. Khi hàm lượng sắt trong các tế bào gia tăng có thể gây bệnh và làm tổn hại đến các mô. Chúng tôi nhận thấy rằng, việc gia tăng hoạt động vận chuyển sắt ở một mức độ nhất định có thể gây hại cho các tế bào beta và là điều kiện tốt để bệnh tiểu đường phát triển. Và nếu chúng ta loại bỏ hoàn toàn cơ chế vận chuyển sắt trong các tế bào beta ở chuột bằng kỹ thuật gen, thì cơ thể của chúng sẽ tự bảo vệ chống lại bệnh tiểu đường.
Thừa sắt làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Cùng với Christina Ellervik, Phó Giáo sư và giáo sư Børge Nordestgaard và Henrik Birgens từ Trường Đại học Copenhagen, Thomas Mandrup-Poulsen trước đây cũng đã ghi nhận một sự liên quan giữa lượng sắt thừa với nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, dựa trên nghiên cứu với quy mô quần thể lớn. Nhưng đây là lần đầu tiên mà các nhà khoa học đã tìm thấy mối liên hệ giữa viêm và vận chuyển sắt, mà điều này dường như là nguyên nhân với nguy cơ cao.
Thomas Mandrup-Poulsen nói rằng: "Chúng tôi cần phải tiến hành kiểm soát các thử nghiệm lâm sàng cho thấy rằng những thay đổi lượng sắt bên trong cơ thể có thể làm giảm nguy cơ bệnh tiểu đường. Thì khi đó chúng ta sẽ có thể tư vấn cho những người có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường không uống bổ sung sắt hoặc khuyên bạn nên điều trị bằng thuốc để giảm lượng sắt trong cơ thể".
Phát hiện có nhiều tiến bộ
Các nhà khoa học cho biết, các chất tín hiệu viêm tạo ra xung quanh các tế bào beta trong cả hai týp (týp 1 và týp 2) gây bệnh bệnh tiểu đường đều có sự gia tăng tốc hoạt động của các cơ chế vận chuyển sắt.
Thomas Mandrup-Poulsen cho biết: "Kết quả nghiên cứuđược cho là có nhiều tiến bộ, giải thích vì sao mà các tế bào beta chuyên hóa cao lại bị ảnh hưởng bởi các chất tín hiệu gây viêm và chứa các protein sắt vận chuyển có khả năng gây nguy hiểm cho cơ thể. Đồng thời sự gia tăng trong ngắn hạn các gốc oxy là rất quan trọng để điều chỉnh sản xuất insulin trong thời gian cơ thể mệt mỏi và sốt".
Công trình nghiên cứu mới này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nhiều nhà khoa học, chứ không chỉ với những người đang tiến hành nghiên cứu bệnh tiểu đường. Các tế bào beta có thể được sử dụng như một mô hình cho các tế bào khác đặc biệt nhạy cảm với sắt như các tế bào gan và các tế bào cơ tim.