Người cao huyết áp có thể tự theo dõi vả chăm sóc tình trạng tăng huyết áp của mình bằng cách sử dụng máy đo huyết áp đơn giản dùng ống nghe và máy đo huyết áp điện tử. Nhân viên y tế và nhân viên nhà thuốc có thể hướng dẫn cụ thể cách đo huyết áp cho người bệnh để thực hành sử dụng một cách dễ dàng.
Để đo huyết áp, có thể đo bằng phương pháp trực tiếp bằng cách đưa đầu đo áp lực vào trong động mạch hoặc phương pháp gián tiếp đo bằng băng quấn. Phương pháp đo trực tiếp bằng đầu dò trong lòng động mạch chính xác hơn, nhưng chảy máu và do đó chỉ dùng trong nghiên cứu hoặc trong những hoàn cảnh đặc biệt. Phương pháp đo gián tiếp bằng băng quấn cho tới nay vẫn được coi là tương đối chính xác, tiện lợi và do đó được dùng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.
Các máy đo huyết áp thường sử dụng
Có hai loại máy đo huyết áp đơn giản thường được sử dụng là máy đo huyết áp dùng ống nghe và máy đo huyết áp điện tử.
- Máy đo huyết áp dùng ống nghe
Khi dùng ống nghe, có thể dùng máy đo huyết áp thủy ngân hoặc máy đo huyết áp đồng hồ. Máy đo huyết áp thủy ngân chính xác hơn nhưng cồng kềnh và không tiện dụng nên thường được dùng để chuẩn hóa các máy đo đồng hồ. Các máy đo dùng đồng hồ được dùng phổ biến nhưng cần được kiểm tra lại độ chính xác bằng cách so sánh với máy đo thủy ngân sau mỗi năm sử dụng.
 |
Máy đo huyết áp thủy ngân Máy đo huyết áp đồng hồ |
- Máy đo huyết áp điện tử
Máy đo huyết áp điện tử dễ dùng hơn và độ chính xác cũng gần tương đương máy đo bằng ống nghe, do đó ngày nay được dùng rộng rãi. Có nhiều loại máy đo huyết áp điện tử, tùy theo:
. Vị trí băng quấn: máy đo ở cánh tay, máy đo ở cổ tay, máy đo ở ngón tay
. Mức độ tự động: máy tự động hoàn toàn, máy bán tự động
Hướng dẫn cách đo huyết áp
+ Đo bằng máy đo điện tử
- Chuẩn bị trước khi đo:
·Trước khi đo hai giờ phải tránh làm việc nặng, ăn, hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc ra ngoài trời lạnh. Phòng đo không nóng quá, không lạnh quá.
·Nên ở vị trí ngồi trên ghế có dựa lưng, nếp khuỷu ngang mức với tim, hai chân để trên đất, nghỉ từ 5 đến 10 phút trong phòng ấm. Nếu không ngồi được, có thể đo ở tư thế nằm ngửa, tay dang ra khoảng 45 độ so với thân.
·Bề dài bao đo nằm trong băng quấn tối thiểu bằng 80% chu vi cánh tay, bề rộng tối thiểu bằng 40% chu vi cánh tay.
·Quấn băng đo vào cánh tay, mép dưới của băng đo cách nếp khuỷu 2 cm. Chú ý xoay mép băng có dây bơm hơi về phía nếp khuỷu tay.
- Nếu dùng máy bán tự động, bơm hơi cho đến khi không còn sờ thấy mạch quay, sau đó máy sẽ xả hơi tự động.
·Đọc con số huyết áp trên màn hình, thường kèm theo số mạch đập/phút.
·Nghỉ ngơi khoảng 2 phút rồi đo lại lần thứ 2.
·Kết quả đo được sẽ là con số trung bình của 2 lần đo trên.
Nếu dùng máy tự động, sau khi quấn băng xong, ấn nút “start” và máy sẽ tự động hoàn thành quá trình đo. Người đo chỉ việc đọc con số kết quả hiện lên trên màn hình.
+ Đo bằng máy đo dùng ống nghe
- Chuẩn bị trước khi đo: như khi đo bằng máy đo điện tử.
- Tiến hành đo:
·Đeo ống nghe và đặt loa nghe vào chỗ nếp khuỷu phía trong.
·Bơm hơi cho đến khi không còn sờ thấy mạch quay ở cổ tay, xả hơi ra từ từ.
·Khi bắt đầu nghe thấy tiếng đập đều đặn, dù nhỏ, là lúc huyết áp kế chỉ huyết áp tâm thu, còn gọi là huyết áp tối đa.
·Tiếp tục tháo hơi cho đến khi tiếng đập mất hẳn, là lúc huyết áp kế chỉ huyết áp tâm trương, còn gọi là huyết áp tối thiểu.
Những vấn đề cần lưu ý
- Dù đo bằng phương pháp nào cũng nên đo 2 lần và lấy kết quả từ con số trung bình cộng của 2 lần đo đó, đây là chỉ số xác định cuối cùng.
- Nên tháo hết hẳn hơi ra khỏi băng quấn và chờ 2 phút trước khi đo lần thứ 2.Nếu kết quả 2 lần đo chênh lệch nhau trên 10 mm Hg, cần đo lại một vài lần sau khi đã nghỉ ngơi trên 5 phút.
- Không nói chuyện trong khi đang đo huyết áp.
- Trong một số trường hợp, khi huyết áp thay đổi nhiều quá, nhất là có sự chênh lệch lớn giữa kết quả đo tại phòng khám bệnh và kết quả đo ở tại nhà;phải dùng máy đo huyết áp liên tục 24 giờ (Holter huyết áp 24 giờ) nhằm đánh giá chính xác có bị tăng huyết áp hay không. Phương pháp này phức tạp, tốn kém, và phải có sự chỉ định cũng như đọc kết quả của bác sĩ chuyên khoa tim mạch.
- Để ghi một kết quả đo huyết áp, thường dùng hai con số, cách nhau bởi một gạch chéo. Khi ghi con số huyết áp của là 165/95 mm Hg, có nghĩa là huyết áp tâm thu, còn gọi là huyết áp tối đa là 165 mm Hg; và huyết áp tâm trương, còn gọi là huyết áp tối thiểu là 95 mm Hg. Cách đọc là 165 trên 95 milimét thủy ngân.