Cân bằng giữa độ axit và kiềm để cơ thể khoẻ mạnh là một vần đề rất khó nhưng bạn cũng nên biết xem ảnh hưởng của chúng tới sức khoẻ như thế nào để điều chỉnh cho thích hợp nhé.
Cân bằng axit-bazơ
Cân bằng axit-bazơ hoặc axit kiềm được gọi là độ pH - biểu thị bằng con số ion hyđro trong cơ thể. Nếu bạn cung cấp ion hydro quá mức thì sẽ tạo ra nhiều axit-độ pH thấp (ví dụ pH = 4) và như vậy cơ thể bạn sẽ trong tình trạng nhiễm axit. Còn nếu cơ thể có độ pH cao (ví dụ pH = 8) thì cơ thể sẽ trong tình trạng nhiễm kiềm.
Nhưng cơ thể con người là một “hệ thống kỳ diệu”, chúng duy trì độ pH trong phạm vi hẹp giữa pH là 7,35 đến 7,45 nhưng lại “nạp” một lượng lớn axit bởi chế độ ăn kiêng và sự trao đổi chất giữa các mô tế bào.
Uống rượu và stress là nhân tố gây sản sinh axit quá mức trong dạ dày |
Sản sinh axit và viêm loét dạ dày
Thông thường axit-bazơ được giữ ở mức cân bằng trong dạ dày khi tiêu hoá thức ăn và sản sinh ra axit clohydric gọi là axit tiêu hoá.
Tuy nhiên có nhiều nhân tố gây sản sinh axit quá mức trong dạ dày như:
- Stress
- Rượu
- Thuốc lá
- Nhiễm vi khuẩn dạ dày Helicobacter pylori
- Một số chất gây kích thích quá mức như gia vị cay chua hay chất cafein (cà phê, trà, nước uống có ga hoặc chứa cafein).
Và khi axit cao quá mức có thể dẫn đến một số bệnh như:
-Chứng ợ nóng
-Viêm loét dạ dày
-Trào ngược axit lên thực quản.
Điều trị việc tăng axit dạ dày bao gồm:
-Giảm độ axit
-Tiêm proton - chất gây ức chế tiết axit trong dạ dày
-Kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori
-- Tránh dùng rượu, gia vị cay chua, hút thuốc, những đồ ăn có chứa nhiều chất béo và cafein
-Tránh dùng mãi một loại thức ăn mà nên ăn đa dạng
-Giảm stress bằng cách tập thể dục, thư giãn, hoặc nhờ nhà tâm lý giúp giải toả căng thẳng. Dùng thuốc chống stress, tập yoga hay bất cứ phương pháp nào mà bạn cho rằng chúng có ích trong việc làm giảm stress và lo lắng.
Có rất nhiều món ăn tưởng chừng như chứa nhiều axit nhưng không hoàn toàn vậy |
Rối loạn axit-bazơ
Một số tình trạng làm rối loạn sự cân bằng độ pH trong cơ thể được gọi là nhiễm axit trong trao đổi chất bởi các lý do sau:
-Bệnh tiểu đường axit xeton (sản sinh quá nhiều hợp chất axit xeton do không cung cấp đủ lượng đường glucose trong máu hoặc mỡ dự trữ năng lượng gây nên thiếu insulin)
-Tích luỹ axit lactic trong cơ thể do tập thể dục quá mức hoặc do bệnh tật gây ra.
-Chứng tăng ure-huyết do thận bị hỏng hoặc làm việc kém.
Ngoài nhiễm axit còn có tình trạng nhiễm kiềm trong trao đổi chất do:
-Do nhiễm axit cacbonat trong cơ thể
-Giảm độ axit xuống quá mức
-Mất nước do bị u bướu hoặc lạm dụng thuốc lợi tiểu
-Thiếu hụt kali
Đối với bệnh tiểu đường thì có thể tiêm insulin để ngăn cản việc tăng axit xeton hoặc khi bị nhiễm axit thì bạn nên ăn nhiều thức ăn có chứa kiềm và ngược lại.
Thức ăn chứa pH
Có rất nhiều món ăn tưởng chừng như chứa nhiều axit nhưng không hoàn toàn vậy. Rất khó để nói thức ăn có vị chua như dứa, dâu tây hay chanh lại không làm tăng axit trong cơ thể. Vì ảnh hưởng của thức ăn đến độ pH chỉ được xác định rõ ràng khi cơ thể đã trao đổi chất xong những thức ăn đó.
Hầu hết hoa quả, rau xanh, sữa và một số sản phẩm loại hạt có chứa kiềm và sẽ làm độ pH của cơ thể thiên về kiềm. Như quả hạnh, mơ khô, đậu lima, quả chà là, sung, ôliu, đậu Hà Lan, nho khô, cải xoong…
Cam chứa rất nhiều vitamin C và được đánh giá như là một “người bảo vệ” tốt nhất cho làn da của bạn tránh khỏi những tia cực tím có hại. Vitamin còn giúp ngăn cản những nếp nhăn để làn da trở nên căng mịn hơn.
Còn thịt, cá, chim, pho mát, trứng, ngũ cốc và một số sản phẩm loại hạt khác lại chứa nhiều axit hơn. Ngoài ra còn có những sản phẩm như bánh mỳ (đặc biệt loại làm hoàn toàn bằng lúa mỳ), ngô, bánh quy, đậu lăng, bánh ngọt, lạc, mận, quả óc chó…
Thức ăn trung tính là bơ, kẹo, cà phê, chất béo, dầu, mỡ lợn, mật ong, đường, bột sắn, trà…
Chế độ ăn đa dạng các loại thực phẩm
giúp cân bằng độ pH trong cơ thể
Nguồn: wordpress.com |
Một số thực phẩm chứa axit không nên ăn lúc đói:
Sữa chua: Men lactic có trong sữa chua sẽ dễ bị phân hủy và tác dụng của nó sẽ mất đi rất nhiều khi bạn ăn khi đói bụng. Độ pH thích hợp để men lactic sinh trưởng và phát triển tốt là từ 4-5 trở lên còn dịch vị trong dạ dày lúc đói có độ PH từ 2 trở xuống. Sau khi ăn dịch vị trong dạ dày loãng ra và độ PH lên đến 4-5. Tốt nhất là chỉ nên ăn trong vòng 2 giờ sau khi ăn.
Quả hồng và cà chua: Thành phần quả hồng và cà chua có chứa nhiều axit, ăn lúc đói sẽ tạo ra phản ứng giữa axit và các men tiêu hoá có sẵn trong dạ dày, ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày.
Khoai tây: chứa nhiều axit no đơn và chất nhựa dính. Ăn khi đói sẽ gây cảm giác nóng ruột, rất khó chịu.
pH là chỉ số đo độ hoạt động của các ion hiđrô (H+) trong dung dịch và vì vậy là độ axít hay bazơ của nó. Trong các hệ dung dịch nước, độ hoạt động của ion hiđrô được quyết định bởi hằng số điện ly của nước (Kw) = 1,011 × 10−14 ở 25 °C) và tương tác với các ion khác có trong dung dịch. Do hằng số điện ly này nên một dung dịch trung hòa (độ hoạt động của các ion hiđrô cân bằng với độ hoạt động của các ion hiđrôxít) có pH xấp xỉ 7. Các dung dịch nước có giá trị pH nhỏ hơn 7 được coi là có tính axít, trong khi các giá trị pH lớn hơn 7 được coi là có tính kiềm.Khái niệm này được S.P.L. Sørensen (và Linderström-Lang) đưa ra vào năm 1909 và có nghĩa là "pondus hydrogenii" ("độ hoạt động của hiđrô") trong tiếng Latinh.[1] Tuy nhiên, các nguồn khác thì cho rằng tên gọi này xuất phát từ thuật ngữ tiếng Pháp "pouvoir hydrogène." Trong tiếng Anh, pH có thể là viết tắt của "hydrogen power," "power of hydrogen," hoặc "potential of hydrogen." Tất cả các thuật ngữ này đều đúng về mặt kỹ thuật.Mặc dù pH không có đơn vị đo, nhưng nó không phải là thang đo ngẫu nhiên; số đo sinh ra từ định nghĩa dựa trên độ hoạt động của các ion hiđrô trong dung dịch. Công thức để tính pH là: pH = -lg[H+]
Trong dung dịch nước ở nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn (STP), giá trị pH bằng 7 chỉ ra tính trung hòa (tức nước tinh khiết) do nước phân ly một cách tự nhiên thành các ion H+ và OH− với nồng độ tương đương 1×10−7 mol/L. Một giá trị pH thấp hơn (ví dụ pH = 3) chỉ ra rằng độ axít đã tăng lên, và một giá trị pH cao hơn (ví dụ pH = 11) chỉ ra rằng độ kiềm đã tăng lên. pH trung hòa không chính xác bằng 7; nó chỉ ngầm ý là nồng độ các ion H+ là chính xác bằng 1×10−7 mol/L. Tuy nhiên, các giá trị là đủ gần để pH trung hòa là 7,00 tới ba chữ số đáng kể nhất, nó là đủ gần để người ta coi nó chính xác bằng 7. Trong các dung dịch không chứa nước hay ở các điều kiện không tiêu chuẩn, thì giá trị pH trung hòa thậm chí có thể không gần với 7. Thay vì thế, nó liên quan với hằng số điện ly cho dung môi cụ thể đang được sử dụng. (Lưu ý rằng nước tinh khiết, khi bị phơi trong khí quyển, sẽ hấp thụ một phần cacbon điôxít, một số trong các phân tử CO2 này sẽ phản ứng với nước để tạo ra axít cacbonic và H+, vì thế làm giảm pH xuống còn khoảng 5,7.) Phần lớn các chất có pH nằm trong khoảng từ 0 đến 14, mặc dù các chất cực axít hay cực kiềm có thể có pH < 0 hay pH > 14. pH có thể được đo: Bằng cách bổ sung chất chỉ thị pH vào trong dung dịch đang nghiên cứu. Màu của chất chỉ thị sẽ dao động phụ thuộc vào pH của dung dịch. Trong việc sử dụng các chất chỉ thị thì việc xác định định tính có thể thực hiện với các chất chỉ thị phổ biến có khoảng dao động màu rộng trên một khoảng pH lớn và việc xác định định lượng có thể thực hiện bằng cách sử dụng các chất chỉ thị có sự thay đổi màu mạnh trên một khoảng pH nhỏ. Các phép đo cực kỳ chính xác có thể thực hiện trên một khoảng pH rộng bằng sử dụng các chất chỉ thị có nhiều trạng thái cân bằng (ví dụ HI) chung với các phương pháp quang phổ để xác định sự phổ biến tương đối của mỗi thành phần phụ thuộc pH đã tạo ra màu của dung dịch. Bằng cách sử dụng máy đo pH cùng với các điện cực có chọn lựa pH (điện cực thủy tinh pH, điện cực hiđrô, điện cực quinhiđrôn và nhiều loại khác). Chất pH Nước thoát từ các mỏ : -3.6 – 1,0 Axít ắc quy: < 1,0 Dịch vị dạ dày : 2,0 Nước chanh : 2,4 Cola:2,5 Dấm:2,9 Nước cam hay táo :3,5 Bia :4,5 Cà phê:5,0 Nước chè:5.5 Mưa axít:< 5,6 Sữa:6,5 Nước tinh khiết :7,0 Nước bọt của người khỏe mạnh :6,5 – 7,4 Máu :7,34 – 7,45 Nước biển:,808 Xà phòng : 9,0-10,0 Amôniắc dùng trong gia đình : 11,5 Chất tẩy :2,5 Thuốc giặt quần áo:13,5 |