Trong hai ngày 16-17/8/2011, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã tổ chức duyệt kế hoạch phòng chống sốt rét năm 2012 cho các tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên. Đây là năm bản lề cho Chiến lược phòng chống & loại trừ sốt rét giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn 2020, nên cần dự báo đúng tình hình sốt rét để việc đặt ra các chỉ tiêu thực hiện và duyệt kế hoạch cho năm sau phù hợp.
Theo số liệu phân vùng sốt rét mới ban hành, vùng trọng điểm sốt rét của cả nước hiện nay tập trung chủ yếu ở miền Trung-Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ, những năm qua tình hình sốt rét cả nước có xu hướng giảm thấp nhưng hầu hết số bệnh nhân sốt rét và tử vong do sốt rét đều tập trung ở hai khu vực này.
Lý do hàng đầu khiến sốt rét thường xuyên tồn tại và gia tăng ở đây là đặc điểm tự nhiên phức tạp với 75% diện tích rừng núi có sốt rét lưu hành nặng (thành phố, đồng bằng ven biển tiếp giáp với vùng lưu hành sốt rét, khí hậu biến đổi thất thường, địa bàn hiểm trở, giao thông đi lại khó khăn) thuận lợi cho ký sinh trùng sốt rét, muỗi sốt rét phát triển và lan truyền quanh năm; đặc biệt biến động dân cư khó kiểm soát (dân di cư tự do, đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biên giới) đã mang mầm bệnh ngoại lai từ những vùng phơi nhiễm sốt rét đến vùng sốt rét đã giảm thấp nhiều năm ở đồng bằng ven biển và đô thị; bằng chứng là trong 6 tháng đầu năm 2011, sốt rét bùng phát trở lại ở những vùng ven biển 5 năm liền không có sốt rét như huyện Tuy Phong (tỉnh Bình Thuận), thậm chí 15 năm không có sốt rét như huyện Nhà Bè (Tp. Hồ Chí Minh). Thêm vào đó người dân chưa chuyển đổi nhận thức thành thực hành phòng chống sốt rét, chưa có ý thức tự bảo vệ khi sống trong vùng sốt rét lưu hành; các vấn đề muỗi sốt rét thay đổi sinh thái hoạt động, giảm đáp ứng với các hóa chất diệt hiện dùng; chủng ký sinh trùng sốt rét (Plasmodium falciparum) có khả năng gây sốt rét ác tính và tử vong chiếm tỷ lệ cao (75-80%) so với các chủng loại khác đã kháng với thuốc sốt rét có hiệu lực cao là những khó khăn trở ngại cho Dự án quốc gia phòng chống sốt rét ở Việt Nam.
Từ những đặc thù sốt rét nêu trên, nguyên tắc xây dựng kế hoạch của khu vực miền Trung-Tây Nguyên dựa vào số liệu phân vùng dịch tễ sốt rét mới được ban hành (năm 2009); mục tiêu Chiến lược phòng chống và loại trừ sốt rét giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn 2020; sự phân bố chỉ số mắc sốt rét, tử vong sốt rét, véc tơ truyền bệnh sốt rét, dự báo nguy cơ dịch sốt rét; phân bổ kế hoạch hóa chất, thuốc sốt rét, vật tư, kinh phí phòng chống sốt rét năm 2010 và thực tế tình hình sốt rét tại địa phương.
 |
Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn tổ chức duyệt kế hoạch phòng chống sốt rét
năm 2012 cho các tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên |
Căn cứ vào nguyên tắc này, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã duyệt kế hoạch cho 7 tỉnh/thành phố phía Bắc miền Trung (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Tp. Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định) vào ngày 16/8/2011; 8 tỉnh phía Nam miền Trung và Tây Nguyên (Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Kon Tum, Đắc Nông, Đắc Lắc) vào ngày 17/8/2011 với sự có mặt của Hội đồng xét duyệt Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn (Lãnh đạo Viện, Phòng Kế hoạch-tổng hợp, Phòng Tài chính kế toán, Khoa Dịch tễ, Khoa Côn Trùng); Lãnh đạo và chuyên viên Phòng Kế hoạch tổng hợp Trung tâm Phòng chống sốt rét/Trung tâm Y tế dự phòng.
Quy trình duyệt kế hoạch được tiến hành hết sức chặt chẽ phù hợp với nguồn kinh phí được cấp của chương trình mục tiêu phòng chống sốt rét, đồng thời đáp ứng yêu cầu phòng chống sốt rét tại các địa phương. Theo kết quả duyệt kế hoạch của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, kinh phí phòng chống sốt rét khu vực miền Trung-Tây Nguyên năm 2012 là 30.120.847 tỷ đồng tăng 15.54% so với kinh phí được cấp năm 2010;
Kinh phí phòng chống sốt rét đầu tư nhằm thực hiện các hoạt động phòng chống sốt rét tại địa phương thông qua nguồn kinh phí ủy quyền (giám sát dịch tễ sốt rét, giám sát côn trùng, truyền thông giáo dục sức khỏe, đào tạo; hỗ trợ hoạt động cho các điểm kính hiển vi, huyện trọng điểm, thôn trọng điểm sốt rét…) và cung ứng thuốc sốt rét điều trị bệnh nhân, hóa chất phun/tẩm diệt muỗi, mà cấp cho dân ngoài vùng bao phủ dự án PCSR Quỹ toàn cầu, vật tư (bình bơm, kính hiển vi, dụng cụ xét nghiệm, bộ thử côn trùng). Các thuyết minh và giải trình kế hoạch sẽ được gửi ra Ban Chủ nhiệm Dự án quốc gia phòng chống sốt rét (Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương) để tập hợp và chuẩn bị xét duyệt vào đầu tháng 9 năm 2011.
Năm 2011 có thể được coi là năm bản lề cho Chiến lược phòng chống & loại trừ sốt rét nói riêng cũng như các mục tiêu chương trình y tế nói chung trong 5 năm tới nên công tác duyệt kế hoạch các mục tiêu chương trình cần có sự thống nhất về tiêu chuẩn và nguyên tắc phê duyệt, kinh phí phân bổ hợp lý để đảm bảo cho các mục tiêu, chỉ tiêu chương trình phòng chống sốt rét đề ra đạt hiệu quả và mang tính bền vững.