Tháng 11 và 11 tháng năm 2009 các chỉ số sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên tuy có tăng so với cùng kỳ năm trước nhưng không phát triển thành dịch, phản ảnh sự nỗ lực lớn của các tỉnh khu vực trong phòng chống sốt rét và khống chế dịch bệnh xảy ra do ảnh hưởng trực tiếp của hai cơn bão số 9 (Ketsana) và cơn bão số 11 (Mirenae).
Tình hình sốt rét miền Trung-Tây Nguyên tháng 11/2009 so với cùng kỳ 2008
Theo số liệu thống kê tháng 11/2009, các chỉ số sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên vẫn tiếp tục gia tăng so với cùng kỳ năm trước.
Bệnh nhân sốt rét (BNSR)
BNSR toàn khu vực tháng 11/2009 (2.720/2.410) tăng 12.86%, trong đó miền Trung (1.225/1.292) giảm 5.19%, Tây Nguyên (1.495/1.118) tăng 33.72% so với cùng kỳ năm 2008.
9/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có BNSR tăng là Thừa Thiên-Huế (130%), Phú Yên (77.17%), Đăk Lăk (62.40%), Bình Thuận (62.22%), Gia Lai (46.63%), Bình Định (43.24%), Kon Tum (26.83%), Quảng Nam (11.97%),Quảng Trị (1.08%) và TP. Đà Nẵng không tăng không giảm.
5/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có BNSR giảm là Quảng Bình (- 45.49%), Đăk Nông (- 32.81%), Quảng Ngãi (- 35.59%),Ninh Thuận (- 22.87%) và. Khánh Hòa (-11.67%).
Ký sinh trùng sốt rét (KSTSR)
Tỷ lệ KSTSR toàn khu vực tháng 11/2009 (1.69/1.23) tăng 37.15%, trong đó miền Trung (1.46/1.15) tăng 27.28%, Tây Nguyên (1.91/1.33) tăng 43.54% so với cùng kỳ năm 2008.
12/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có tỷ lệ KSTSR tăng là Quảng Ngãi (634.60%), Kon Tum (306.86%), Thừa Thiên-Huế (200%), Bình Thuận (140.27%), Phú Yên (138.14%), TP. Đà Nẵng (105.68%), Đăk Nông (88.40%), Đăk Lăk (44.66%), Bình Định (25.28%), Quảng Nam (17.05%), Khánh Hòa (16.42%) và Gia Lai (13.75%).
 |
Cấp phát thuốc tự điệu trị sốt rét cho đồng bào dân tộc thiểu số tại khu vực
miền Trung-Tây nguyên
( trong ảnh: CN. Hồ Viết Hiếu-Cán bộ Khoa Côn Trùng Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn
đang phát thuốc cho đồng bào dân tộc thiểu số) |
3/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có tỷ lệ KSTSR giảm là Quảng Bình (- 45.49%), Quảng Trị (- 27.79%) và Ninh Thuận (- 21.73%).
Sốt rét ác tính (SRAT)
SRAT toàn khu vực tháng 11/2009 có 15 ca (15/21) giảm 28.57%, trong đó miền Trung 5/9 ca giảm 44.44% và Tây Nguyên 10/12 ca giảm 16.67% so với cùng kỳ năm 2008; tuy nhiên các tỉnh có số ca SRAT cao vẫn là Đắc Lắc, Gia Lai và Ninh Thuận.
Tử vong sốt rét (TVSR)
Trong tháng 11/2009, toàn khu vực có 2 ca TVSR (2/5) tại Khánh Hòa và Ninh Thuận giảm 60% so với cùng kỳ năm 2008. Thông tin về 2 trường hợp tử vong này như sau:
1.Nguyễn Thị Hoa Lý, 47 tuổi. Địa chỉ thôn Phú Diêm, xã Ninh Đa, huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Bệnh nhân đi Đắc Lắc về được hai ngày thì sốt cao kèm rét run, đến cơ sở y tế tư nhân điều trị nhưng không rõ thời gian điều trị cũng như không rõ loại thuốc gì, bệnh chuyển nặng nhập bệnh viện Ninh Hòa xét nghiệm KSTSR P.falciparum (FT++) điều trị tại đây 6 giờ rồi tiếp tục được chuyển đến bệnh viện tỉnh Khánh Hòa và tử vong tại bệnh viện tỉnh trước 24 giờ điều trị với chẩn đoán Sốt rét ác tính thể não.
2.Đỗ Minh Đức, 28 tuổi. Địa chỉ Mỹ Phước, Phan Rang Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận; làm nghề lái xe ủi tại xã Phước Bình, huyện Bắc Ái, tỉnh Ninh Thuận. Bệnh nhân khởi bệnh với những triệu chứng sốt, mệt mỏi, đến điều trị tại các cơ sở y tế tư nhân một thời gian dài nhưng không khỏi; bệnh nhân bị biến chững co giật, hôn mê, sau đó nhập bệnh viện tỉnh Ninh Thuận, xét nghiệm FT+++ và tử vong sau 13 giờ điều trị với chẩn đoán Sốt rét ác tính biến chứng đa phủ tạng.
Tình hình sốt rét miền Trung-Tây Nguyên 11 tháng năm 2009 so với cùng kỳ
Bệnh nhân sốt rét (BNSR)
BNSR toàn khu vực 11 tháng năm 2009 (20.242/17.788) tăng 13.80%, trong đó miền Trung (11.104/10.520) tăng 5.55%, Tây Nguyên (9.138/7.268) tăng 25.73% so với cùng kỳ năm 2008.
7/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có BNSR tăng là Gia Lai (76.14%), Bình Thuận (71.79%), Phú Yên (69.51%), Đăk Lăk (29.37%), Bình Định (26.29%), Quảng Trị (20.66%) và Quảng Nam (8.85%).
8/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có BNSR giảm là Quảng Bình (- 19.61%), Quảng Ngãi (- 16.62%),TP. Đà Nẵng (- 14.71%), Kon Tum (- 11%), Thừa Thiên-Huế (- 8.44%), Đăk Nông (- 6.11%), Ninh Thuận (- 0.40%) và Khánh Hòa (-0.04%).
Ngủ màn tẩm hóa chất phòng chống được các bệnh do muỗi đốt |
Ký sinh trùng sốt rét (KSTSR)
Tỷ lệ KSTSR toàn khu vực 11 tháng năm 2009 (1.02/0.68) tăng 50%, trong đó miền Trung (1.09/0.80) tăng 36.12%, Tây Nguyên (0.93/0.53) tăng 77.41% so với cùng kỳ năm 2008.
13/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có tỷ lệ KSTSR tăng là Quảng Ngãi (290.95%), Phú Yên (159.76%), Bình Thuận (111.91%), Gia Lai (91.88%), Đăk Lăk (83.14%), Khánh Hòa (72.25%), Kon Tum (68.69%), Quảng Nam (40.04%), Bình Định (34.99%), Đăk Nông (23.36%), Quảng Trị (3.84%), Thừa Thiên-Huế (2.56%) và Ninh Thuận (1.86%).
2/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có tỷ lệ KSTSR giảm là Quảng Bình (- 28.88%) và TP. Đà Nẵng (- 22.65%).
Sốt rét ác tính (SRAT)
SRAT toàn khu vực 11 tháng năm 2009 có 108 ca (108/80) tăng 35%, trong đó miền Trung 64/49 ca tăng 30.61% và Tây Nguyên 44/31 ca tăng 41.94% so với cùng kỳ năm 2008.
Tử vong sốt rét (TVSR)
Trong 11 tháng năm 2009, toàn khu vực có 15 ca TVSR (15/14) tăng 7.14%, trong đó miền Trung 8/5 ca tăng 60% và Tây Nguyên 7/9 ca giảm 22.22% so với cùng kỳ năm 2008. Các tỉnh có tử vong sốt rét là Gia Lai (3 ca), Phú Yên (3 ca), Ninh Thuận (2 ca), Đắc Lắc (2 ca); Quảng Bình, Quảng Trị, Khánh Hòa, Kon Tum và Đắc Nông mỗi tỉnh 1 ca.
Nhận định tình hình sốt rét tháng 11 và 11 tháng năm 2009
Các dẫn liệu nêu trên cho thấy các chỉ số sốt rét khu vực miền Trung-Tây Nguyên đều gia tăng trong tháng 11 và 11 tháng năm 2009 phù hợp với dự báo của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn và Cục Y tế dự phòng & Môi trường-Bộ Y tế. Điều đáng lưu ý là các tỉnh có sốt rét tăng, đều có sự gia tăng cùng lúc cả BNSR và KSTSR (tỷ lệ tăng của KSTSR cao hơn BNSR), có tỉnh mặc dù BNSR giảm nhưng lại tăng KSTSR; sự gia tăng của tác nhân gây bệnh (KSTSR) ở các vùng sốt rét lưu hành đang có sự hiện diện của véc tơ truyền bệnh chính (An.minimus, An.dirus) rất đáng quan ngại vì sẽ tăng sự lan truyền bệnh cho thấy tình hình sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên chưa mang tính bền vững, nguy cơ xảy dịch trong các tháng cuối năm 2009 còn cao, nhất là 10 tháng liên tiếp các chỉ số sốt rét trên toàn khu vực tăng so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân sốt rét gia tăng hầu hết đều do nguồn bệnh ngoại lai như giao lưu biên giới Việt-Lào (Quảng Trị); đi rừng, ngủ rẫy và nhiễm bệnh từ rừng/rẫy về (Gia Lai, Kon Tum, Đăk Lăk, Đăk Nông, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bình Thuận) hoặc mới tách xã màng lưới y tế chưa ổn định (ổ bệnh sốt rét tại xã Sơn Liên (mới tách ra từ xã Sơn Mùa) thuộc huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi). Đặc biệt là trong các tháng cuối năm 13/15 tỉnh miền Trung-Tây Nguyên còn bị ảnh hưởng mưa lụt kéo dài bởi tác động của hai cơn bão số 9 (Ketsana) và số 11 (Mirenae) làm cuốn hết màn, hư hại hóa chất phun tẩm và nhiều vùng phải thực hiện lại các biện pháp phòng chống sốt rét bổ sung.
Mặc dù sốt rét có chiều hướng tăng so với năm trước nhưng vẫn nằm trong tầm kiểm soát của các địa phương do đã được tăng cường biện pháp phòng chống sốt rét (phun tồn lưu hóa chất, tẩm màn bổ sung, quản lý và điều trị bệnh nhân sốt rét) cũng như giám sát dịch tễ sốt rét các vùng trọng điểm, nhờ đó các “điểm nóng” sốt rét đã được phát hiện và khống chế kịp thời.