Năm 2010, bệnh sốt xuất huyết do muỗi vằn Aedes truyền đã hoành hành tại nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có tỉnh Thừa Thiên Huế. Trái lại, bệnh sốt rét do muỗi đòn xóc Anopheles truyền được khống chế, số người mắc sốt rét giảm, bệnh tiếp tục bị đẩy lùi tại địa phương; vượt các mục tiêu chỉ đạo của Dự án Quốc gia Phòng chống sốt rét.
Điều kiện thuận lợi
Phát huy kết quả và thành tích đã đạt được về công tác phòng chống sốt rét trong năm 2009, tỉnh Thừa Thiên Huế vinh dự nhận Cờ đơn vị thi đua xuất sắc của Bộ Y tế trao tặng vào dịp tổng kết công tác cuối năm 2009 và triển khai nhiệm vụ kế hoạch năm 2010. Đây là cơ sở và động lực giúp địa phương tiếp tục nỗ lực phấn đấu duy trì thành quả, bám sát mục tiêu để hoàn thành nhiêm vụ chính trị được giao, lập thành tích chào mừng Đại hội thi đua yêu nước, Đại hội đảng các cấp và toàn quốc.
Sau khi kế hoạch phòng chống sốt rét năm 2010 được phê duyệt, các nguồn lực hỗ trợ công tác của trung ương và địa phương đã cung cấp kịp thời để chủ động triển khai thực hiện biện pháp can thiệp ngay từ đầu mùa bệnh phát triển. Sau lễ phát động Ngày Thế giới Phòng chống sốt rét 25 tháng 4 được tổ chức tại xã Phong Mỹ, huyện Phong Điền; nơi cách đây 43 năm, Liệt sĩ-Anh hùng lao động-Cố Giáo sư-Bác sĩ đã hy sinh trong khi từ miền Bắc lên đường vào miền Nam làm nhiệm vụ nghiên cứu vaccine phòng bệnh sốt rét; các hoạt động phòng chống sốt rét được tiến hành đồng loạt trên địa bàn tỉnh với các nguồn lực chủ động.
Đối với huyện vùng cao, miền núi và biên giới A Lưới, Nam Đông; các hoạt động phòng chống sốt rét được tiếp thêm sức mạnh nguồn lực của Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống sốt rét Việt Nam (Vietnam Global Fund Malaria Control Project) với mục tiêu “tăng cường phòng chống sốt rét dựa vào cộng đồng, tập trung vào các nhóm có nguy cơ cao, nâng cao năng lực và tính bền vững của Chương trình Quốc gia Phòng chống sốt rét”. Dự án này vận hành bắt đầu từ năm 2009 và sẽ kết thúc vào năm 2013.
Kết quả thực hiện công tác
Với các biện pháp can thiệp về tổ chức, chuyên môn kỹ thuật và xã hội để thực hiện nhiêm vụ công tác phòng chống, tình hình sốt rét tại tỉnh Thừa Thiên Huế tiếp tục được khống chế và đẩy lùi. Trong năm 2010, toàn tỉnh có 165 người bị mắc bệnh sốt rét, chiếm tỷ lệ 0,14/1.000 dân số chung; không có sốt rét ác tính, tử vong và dịch sốt rét; tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét chiếm 0,36% trên lam máu xét nghiệm (64/17.955) và chiếm 0,06 trên 1.000 dân số chung. Số bệnh nhân sốt rét ngoại lai ngoài tinh chiếm 43,64% (72/165). Số ký sinh trùng sốt rét ngoại lai ngoài tỉnh chiếm 73,44% (47/64). Số người bị mắc bệnh sốt rét nhiều tập trung tại các huyện A Lưới (57), Hương Trà (23), Hương Thuỷ (22), Phong Điền (16), Phú Lộc (10) và Nam Đông (8); chủ yếu bị nhiễm ngoại lai từ Lào và các tỉnh khác trở về. Bệnh viện Trung ương Huế tiếp nhận điều trị 12 bệnh nhân và Phòng khám bệnh ngoại trú của Trung tâm Phòng chống Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng cũng tiếp nhận điều trị 10 bệnh nhân.
So với năm 2009, số bệnh nhân sốt rét của toàn tỉnh giảm 55,28% (165/369); số ký sinh trùng sốt rét giảm 31,91% (64/94); tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm 21,74% (0,36/0,46); vẫn duy trì kết quả đã đạt được của năm trước là không có sốt rét ác tính, tử vong và dịch sốt rét. Mặc dù năm 2009, tình hình sốt rét tại huyện trọng điểm A Lưới có biến động gia tăng nhưng năm 2010, bệnh đã được khống chế; số bệnh nhân sốt rét giảm mạnh 68,33% (57/180); số ký sinh trùng sốt rét giảm 23,81% (16/21) và tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm 7,32% (0,38/0,42). Tuy nhiên, cơ cấu chủng loại ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum vẫn chiếm ưu thế 71,88% nên nguy cơ phải đối mặt với sốt rét ác tính gây hậu quả tử vong là vấn đề luôn luôn được các cơ sở y tế cảnh giác; đặc biệt đối với những trường hợp sốt rét ngoại lai, sốt rét chẩn đoán nhầm với sốt xuất huyết hoặc các bệnh gây sốt khác... Khẩu hiệu hành động đã chỉ đạo cho các cơ sở y tế trên toàn tỉnh thực hiện là “không có sốt rét ác tính, không có tử vong”, kể cả vùng có sốt rét lưu hành và vùng không có sốt rét lưu hành.
Kết quả thực hiện nhiệm vụ công tác năm 2010 đã khẳng định với những nỗ lực phấn đấu không ngừng, tình hình sốt rét trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đã từng bước bị đẩy lùi một cách vững chắc, trong khi dịch bệnh sốt xuất huyết và các dịch bệnh khác lại phát triển, hoành hành làm ảnh hưởng đến sức khoẻ, kể cả tính mạng của người dân. Kết quả đạt được đã vượt các mục tiêu chỉ đạo của Dự án Quốc gia Phòng chống sốt rét.
Hoạt động phòng chống sốt rét
Với các mục tiêu xây dựng, các biện pháp phòng chống sốt rét đã được các cơ sở trên địa bàn toàn tỉnh triển khai thực hiện ngay từ đầu mùa bệnh phát triển sau khi phát động Ngày Thế giới phòng chống sốt rét. Biện pháp can thiệp tập trung vào các hoạt động sau:
- Tổ chức biện pháp phòng chống muỗi truyền bệnh bằng tẩm màn ngủ, phun tồn lưu hoá chất; bảo vệ cho 25.845 hộ gia đình với 123.028 người dân sống trong vùng sốt rét lưu hành nặng và vừa. Sử dụng hơn 764 lít hoá chất diệt muỗi. Qua điều tra thực địa, hiện nay bình quân 2 người dân sống ở vùng sốt rét lưu hành có 1 màn đôi chống muỗi, đủ độ bao phủ bảo vệ. Trong năm 2010, Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống sốt rét Việt Nam đã cấp 13.500 màn đôi, 600 màn đơn có tẩm hoá chất tồn lưu dài bổ sung cho huyện A Lưới, Nam Đông. Dân nghèo vùng sốt rét của các huyện còn lại cũng được tỉnh cấp 1.700 màn đôi, đồng thời cũng cấp thêm 300 màn đôi giúp dân bản K’Lô và bản I Reo, huyện K’Lưm, tỉnh Sêkông, Lào di dân tự do sát biên giới Lào-Việt có điều kiện phòng bệnh khi đến vùng đất mới.
- Đã thực hiện 17.955 lam máu xét nghiệm, phát hiện 64 ký sinh trùng sốt rét, trong đó có 46 chủng loại Plasmodium falciparum và 18 chủng loại Plasmodium vivax. Sử dụng 5.251 liều thuốc sốt rét, trong đó 165 liều điều trị bệnh nhân, 4.946 liều cấp tự điều trị và 140 liều điều trị khác. Các loại thuốc sốt rét đã cung cấp đủ chủng loại, số lượng cho cơ sở để thực hiện đúng phác đồ điều trị quy định của Bộ Y tế, kể cả thuốc điều trị ưu tiên và thuốc điều trị thay thế.
- Thực hiện thành công lễ phát động Ngày Thế giới Phòng chống sốt rét tại xã Phong Mỹ, huyện Phong Điền với sự tham dự của Tổ chức Y tế Thế giới, Bộ Y tế, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng; các cấp chính quyền, cơ quan y tế của tỉnh và huyện, thị xã, thành phố toàn tỉnh. Công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ được triển khai và duy trì hoạt động trong năm với 2.112 lần nói chuyện, phát thanh, thảo luận nhóm, có 88.541 người tham dự; chiếu phim, văn nghệ, triển lãm 189 lần, có 101.920 người xem. Đồng thời in ấn, cung cấp 8.000 tranh bướm, 2.500 áp phích, 4 pa nô phục vụ công tác tuyên truyền và 400 phác đồ điều trị chữ to trang bị ở các cơ sở y tế.
- Công tác tập huấn, đào tạo, đào tạo lại nhân viên y tế ở các cơ sở đã được quan tâm để nâng cao chất lượng công tác với 41 lớp học, có 2.046 học viên tham dự. Nội dung tập huấn chủ yếu tập trung phổ cập phác đồ điều trị mới, kỹ thuật xét nghiệm, kỹ năng thực hành phòng chống sốt rét.
- Việc giám sát các hoạt động phòng chống sốt rét cũng chú ý thực hiện ở các tuyến với 163 lượt giám sát dịch tễ ở 326 điểm, 99 lượt điểm giám sát phòng chống muỗi truyền bệnh, 42 lượt giám sát điều trị và sử dụng thuốc ở 79 điểm và 82 lượt giám sát kinh phí, vật tư ở 109 điểm. Công tác giám sát này là hoạt động cần thiết để nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý nhằm bảo đảm chất lượng các biện pháp phòng chống sốt rét có hiệu quả.
Định hướng thời quan đến
Để lập thành tích chào mừng Đại hội đảng toàn quốc lần thứ XI thành công tốt đẹp, công tác phòng chống sốt rét tại tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ tiếp tục nỗ lực, cố gắng phấn đấu để duy trì thành quả đã đạt được năm 2010 và triển khai thực hiện nhiệm vụ kế hoạch năm 2011 bảo đảm các mục tiêu xây dựng, chỉ đạo của Dự án quốc gia phòng chống sốt rét.
Ứng dụng các biện pháp can thiệp theo phân vùng dịch tễ sốt rét mới với chất lượng cao nhằm tiếp tục đẩy lùi bệnh sốt rét ở những vùng còn lưu hành bệnh, giữ vững thành quả đạt được trong kế hoạch 5 năm qua, giai đoạn 2006-2010, để có cơ sở vững chắc thanh toán sốt rét nội địa, khống chế sốt rét ngoại lai và chủ động ngăn chận nguy cơ thảm hoạ sốt rét quay trở lại. Đồng thời tiếp tục xây dựng và phát triển các yếu tố phòng chống sốt rét bền vững ở trên địa bàn toàn tỉnh có thực chất để triển khai thực hiện nhiệm vụ kế hoạch năm 2011 và 5 năm tới, giai đoạn 2011-2015 có hiệu quả. Chiến lược phòng chống sốt rét sẽ có cơ sở, điều kiện, tiêu chuẩn xem xét để chuyển sang chiến lược loại trừ bệnh sốt rét ra khỏi cộng đồng theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khi Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương trong vài năm tới.