Gần hai năm nay, hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân được coi là “bệnh lạ” làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tính mạng người dân ở một số xã thuộc huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) và mối quan tâm của các nhà khoa học cũng như các phương tiện thông tin đại chúng.
Ngày 30/8/2012 tại Bộ Y tế, PGS.TS. Nguyễn Thanh Long-Thứ trưởng Bộ Y tế đã chủ trì cuộc họp báo cáo kết quả nghiên cứu và đánh giá can thiệp hội chứng này tại huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi với sự tham dự của Lãnh đạo và các chuyên gia Cục Y tế dự phòng, Cục Quản lý khám chữa bệnh, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Y học lao động và vệ sinh môi trường, Viện Pasteur Tp. Hồ Chí Minh, Viện Vệ sinh y tế công cộng p. Hồ Chí Minh, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, Bệnh viện da liễu Trung ương, Trung tâm chống độc-Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện nhiệt đới Trung ương, Viện dinh dưỡng, Trường đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh, đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và một số đơn vị có liên quan.
 |
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thị sát, thăm hỏi gia đình các bệnh nhân mắc Hội chứng
viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân ở xã Ba Điền, huyện miền núi Ba Tơ (Quảng Ngãi).
( Ảnh: Trí Tín) |
Theo đánh giá của Bộ Y tế, từ tháng 4/2011 đến tháng 5/2012 đã có 216 ca mắc và 13 trường hợp tử vong do viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân ở huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi); tập trung chủ yếu ở xã Ba Điền và xuất hiện rải rác ở một số xã lân cận như Ba Ngạc, Ba Xa, Ba Tô, Ba Vinh. Để nghiên cứu nguyên nhân và đề xuất biện pháp can thiệp có hiệu quả hội chứng này đem lại sức khỏe, sức sản xuất cho nhân dân; Bộ Y tế đã cử nhiều đoàn công tác với nhiều chuyên gia có kinh nghiệm vừa phát hiện, điều trị trực tiếp nhằm giảm tỷ lệ mắc và giảm tử vong cho người dân, vừa thu thập các mẫu bệnh vật nghi ngờ về phân tích xét nghiệm tại các labo đạt chuẩn quốc gia và quốc tế. Các hoạt động can thiệp phòng chống hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân đã đạt hiệu quả rõ rệt; trên 85% số người dân thực hiện vệ sinh môi trường, sử dụng màn, chiếu được cấp, ăn gạo mới, uống vitamin đủ liều… sau gần 3 tháng can thiệp không ghi nhận thêm trường hợp mắc mới, đặc biệt là từ 20/7/2012 đến nay không có bệnh nhân nằm điều trị tại các cơ sở y tế. Các kết quả nghiên cứu và phân tích xét nghiệm đã cung cấp các thông tin quan trọng phục vụ cho hoạt động can thiệp như bệnh diễn biến mạn tính, có tổn thương gan, có mối liên quan giữa tăng men gan và hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân; các yếu tố nguy cơ chủ yeus gồm sống cùng gia đình, ăn gạo đỏ, gạo cũ có nhiều loại nấm mốc và phát hiện thấy Aflatoxin trong 36,6% mẫu thóc và 11,7% mẫu gạo xét nghiệm; đặc biệt trong nhóm đối tượng nghiên cứu, tỷ lệ người có tăng men gan giảm có ý nghĩa thống kê sau 2 tháng can thiệp. Điều này cho phép có cơ sở nhận định hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân do nhiễm độc bởi độc tố nấm, chủ yếu là Aflatoxin trên cơ địa người bệnh suy dinh dưỡng, thiếu vitamin và vi chất.
 |
Hội chứng bệnh viêm dày sừng da bàn tay, bàn chân của một bệnh nhân ở xã Ba Điền |
Mặc dù đã khống chế được tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, nhưng trong thời gian tới Bộ Y tế giao nhiệm vụ Cục Quản lý khám chữa bệnh tiếp tục chỉ đạo tăng cường các biện pháp can thiệp như triển khai các biện pháp giảm tử vong, tổ chức khám sàng lọc, phát hiện sớm các ca nhiễm bệnh và điều trị dự phòng tại cộng đồng. Cục Y tế dự phòng tiếp tục chỉ đạo giám sát, tăng cường các biện pháp can thiệp tại cộng đồng như vệ sinh môi trường, diệt côn trùng, ký sinh trùng; nâng cao thể trạng, cải thiện dinh dưỡng; thay đổi thói quen ăn gạo cũ bằng ăn gạo mới, cung cấp bổ sung kịp thời thuốc vitamin và bổ gan cho người dân vùng mắc bệnh trong 3 tháng tiếp theo; dự thảo báo cáo Chính phủ về hoạt động phòng chống hội chứng viêm da dày dừng bàn tay, bàn chân. Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn lập kế hoạch và triển khai các hoạt động vệ sinh môi trường, khử trùng môi trường, diệt côn trùng… tại các xã có người mắc bệnh.
Về hoạt động nghiên cứu và đánh giá can thiệp, Bộ Y tế yêu cầu Vụ Khoa học đào tạo đẩy nhanh tiến độ phê duyệt các đề tài nghiên cứu khoa học về hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân. Cục Y tế dự phòng phối hợp với Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Vệ sinh y tế công cộng Tp. Hồ Chí Minh và các đơn vị liên quan tiến hành nghiên cứu và đánh giá đợt 3 trong tháng 9/2012; đồng thời làm đầu mối tổ chức Hội thảo khoa học trong tháng 10/2012 tại tỉnh Quảng Ngãi để phổ biến thông tin và chia sẻ kinh nghiệm về phòng chống hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân; phối hợp với Vụ Pháp chế và địa phương đề xuất khen thưởng các thành tích trong công tác phòng chống hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân trong thời gian qua. Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương hoàn chỉnh báo cáo nghiên cứu dịch tễ học (nghiên cứu bệnh chứng, phân tích các trường hợp mắc và tử vong), nghiên cứu ca bệnh (case study) trình Lãnh đạo Bộ trước ngày 20/9/2012. Viện Vệ sinh y tế công cộng Tp. Hồ Chí Minh liên hệ trực tiếp với Phòng xét nghiệm Hồng Kông để trao đổi, thống nhất về kỹ thuật các kết quả phân tích mẫu phẩm đã thu thập. Các Viện và bệnh viện liên quan tiếp tục tiến hành nghiên cứu các nghiên cứu chuyên sâu với hội chứng này.
Kết quả đạt được về các biện pháp can thiệp cũng như các cơ sở nghiên cứu khoa học về hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân không chỉ là thành công bước đầu của ngành y tế, mà còn củng cố niềm tin của nhân dân trong phòng chống dịch bệnh và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.