Nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống côn trùng và cập nhật thông tin về chuyên môn, kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ côn trùng, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã tổ chức Lớp tập huấn nâng cao kiến thức-kỹ năng phòng chống côn trùng y học tuyến tỉnh ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên năm 2010.
Về dự buổi khai mạc và chỉ đạo Lớp tập huấn có PGS.TS. Triệu Nguyên Trung-Viện trưởng, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, các đồng chí trong Ban Lãnh đạo Viện: TS. Hồ Văn Hoàng-Phó Viện trưởng; Trưởng/Phó khoa, phòng và các cán bộ khoa Côn trùng; đặc biệt là sự có mặt tham dự đông đảo của các cán bộ côn trùng 13 tỉnh thành trong khu vực miền Trung-Tây Nguyên (trừ hai tỉnh Quảng Trị và Quảng Nam không có đại biểu tham dự). Nội dung tập huấn gồm hai phần lý thuyết và thực hành:
 |
PGS.TS Triệu Nguyên Trung phát biểu chỉ đạo
lớp tập huấn |
Phần lý thuyết về tình hình sốt rét và công tác phòng chống véc tơ, phân vùng dịch tễ sốt rét và can thiệp năm 2009, véc tơ sốt rét ở Đông Nam Á, véc tơ sốt rét và phòng chống véc tơ sốt rét ở Việt Nam, các dịch bệnh do véc tơ truyền, tổng quan về tiết túc y học và biện pháp phòng chống; cập nhật các thông tin về Bọ xít hút máu ở Việt Nam, muỗi xuất huyết và các biện pháp phòng chống, hướng dẫn giám sát vé tơ sốt xuất huyết và các thử nghiệm sinh học; giới thiệu về hóa chất diệt côn trùng: sử dụng và an toàn, các văn bản pháp quy quy định về quản lý, kinh doang, sử dụng hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng dùng trong gia dụng và y tế.
Phần thực hành giới thiệu một số kỹ thuật điều tra côn trùng ở thực địa, thực hành các kỹ thuật thử nghiệm nhạy kháng và hiệu lực diệt tồn lưu của hóa chất trên tường vách và trên màn tẩm, giới thiệu về các hóa chất diệt côn trùng đang sử dụng ở Việt Nam; thực hành phun không gian với các laoij máy khác nhau như: máy phun ULV, máy phun mù nóng…
 |  |
TS. Hồ Văn Hoàng-Phó Viện trưởng phát biểu
tại lớp tập huấn | Th.S Nguyễn Xuân Quang-Trưởng khoa Côn Trùng
phát biểu tại lớp tập huấn |
Thảo luận về công tác giám sát véc tơ sốt rét và giám sát các biện pháp phòng chống véc tơ sốt rét của tuyến tỉnh: tình hình véc tơ sốt rét và công tác giám sát véc tơ sốt rét, giám sát các biện pháp phòng chống véc tơ ở các địa phương, những khó khăn, tồn tại và đưa ra những kiến nghị, đề xuất cho các hoạt động về PCVT trong thời gian tới. Kết quả thảo luận cho thấy tình hình véc tơ: hiện nay chỉ số điểm véc tơ ở nhiều địa phương còn cao, các véc tơ sốt rét chính được phát hiện hầu hết ở các đợt điều tra tại các khu vực nhà rẫy của người dân; trong phương pháp soi muỗi trong nhà ban ngày ở nhiều nơi không bắt được muỗi Anopheles, một số nơi chỉ bắt được An. vagus. Nhiều địa phương, có những biến đổi mạnh mẽ về môi trường liên quan đến các quần thể muỗi Anopheles như: việc xây dựng các hệ thống thủy lợi, thủy điện, trồng rừng cao su và các rừng kinh tế khác …, đặc biệt trong năm nay được nhận định là một năm có thời tiết thất thường, thuận lợi cho muỗi phát triển và cũng là một năm có tình hình sốt rét gia tăng, nên công tác giám sát véc tơ và các biện pháp PCVT cần phải tăng cường hơn nữa. Về công tác giám sát véc tơ và các biện pháp PCVT ở các địa phương: số lượng cán bộ làm công tác côn trùng ở mỗi tỉnh trung bình 4-5 người, có những tỉnh cá biệt chỉ có 2 người; bên cạnh đó hiện nay các Trung tâm các tỉnh cho phối hợp lồng ghép giữa các đợt công tác giám sát dịch tễ, xét nghiệm và côn trùng với nhau. Đây là những khó khăn cho các cán bộ côn trùng tuyến tỉnh thực hiện các nhiệm vụ phòng chống véc tơ mà Bộ Y tế đã giao; ngoài ra, hiện nay ở nhiều tỉnh, các trang thiết bị, vật tư chuyên dụng như: bẫy đèn, tuýp bắt muỗi .. đã hư hỏng nhiều, chưa được cấp bổ sung; cho nên công tác giám sát và phòng chống véc tơ ở tuyến tỉnh còn hạn chế, trong khi tuyến huyện hầu như chưa thực hiện được nhiệm vụ giám sát véc tơ nào.
Các học viên tham gia tập huấn cả hai phần lý thuyết và thực hành |
Trong phòng chống sốt rét, chi phí sử dụng trong phòng chống véc tơ sốt rét chiếm hơn ½ tổng số kinh phí, vì vậy cần thiết phải nâng cao tối đa hiệu quả các biện pháp phòng chống véc tơ. Muốn như vậy, việc chỉ định các biện pháp phòng chống véc tơ sốt rét phải kịp thời, phù hợp từng thời kỳ, từng địa phương; và điều đó chỉ đạt được khi chúng ta có đầy đủ các thông tin về đối tượng cần phòng chống, đó là các véc tơ sốt rét và các thông tin liên quan đến véc tơ và các biện pháp phòng chống chúng.
Trong công tác phòng chống véc tơ sốt rét, sốt xuất huyết vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là khu vực MT-TN. Do hiểu biết của người dân về bệnh sốt xuất huyết còn hạn chế, ý thức phòng chống bệnh chưa cao, đất nước đang trên đà phát triển kinh tế, sự giao lưu giữa các vùng miền rất thuận tiện, dân cư các vùng nông thôn chuyển đến các khu đô thị ngày càng đông đúc, nhằm tìm kiếm việc làm, ngược lại hạ tầng cơ sở của các Thành phố, Thị trấn không đủ để đáp ứng được sinh hoạt của người dân hiện tượng véc tơ sốt xuất huyết; Ae. aegypti, Ae. albopictus đã kháng các hóa chất đang sử dụng. Vì vậy, công tác giám sát véc tơ cần phải thực hiện thường xuyên và liên tục. Ngoài ra, một số côn trùng lạ cũng đã nổi lên ở nhiều nơi trong năm nay như: bọ xít hút máu, sốt mò… việc phát hiện, giám sát và phòng chống côn trùng gây hịa là hết sức cần thiết trong giai đoạn này.
Đội ngũ cán bộ nghiên cứu côn trùng sốt rét nói riêng và côn trùng Y học nói chung được sắp xếp từ các Viện đến các Trung tâm PCSR/TTYT dự phòng của các tỉnh thành trong cả nước để đảm nhiệm các chức năng nhiệm vụ được Bộ Y tế giao; Trong đó đặc biệt là công tác giám sát vector và hiệu quả của các biện pháp phòng chống véc tơ, nhằm phát hiện kịp thời những biến động lan truyền sốt rét, sốt xuất huyết, sốt mò… và hiệu quả của các biện pháp phòng chống chúng để đóng góp ý kiến cho Lãnh đạo các Viện, Ban Chủ nhiệm Dự án Quốc gia phòng chống sốt rét và Ban Chủ nhiệm Dự án phòng chống sốt xuất huyết (thuộc Chương trình mục tiêu Quôc gia phòng chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS, giai đoạn 2006-2010) họach định chiến lược sử dụng hóa chất diệt côn trùng, các biện pháp thích hợp nhất trong phòng chống sốt rét và sốt xuất huyết. Trong những năm qua, công tác phòng chống vector sốt rét ở MT-TN đã góp phần quan trọng trong việc khống chế bệnh sốt rét trong khu vực, giảm tỷ lệ mắc, tỷ lệ tử vong và dịch sốt rét.
Các kỹ thuật nghiên cứu, tìm hiểu côn trùng bao gồm: điều tra thu thập mẫu vật, xác định thành phần loài, đặc điểm sinh lý, sinh thái, đánh giá vai trò truyền bệnh, mức độ nhạy cảm đối với hóa chất diệt côn trùng của các véc tơ, đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng chống… là những kỹ thuật vô cùng quan trọng trong chương trình phòng chống sốt rét. Bên cạnh đó hiểu biết về hóa chất, về các văn bản pháp quy qui định quản lý, sử dụng hóa chất cũng là những kiến thức-kỹ năng cần thiết cho các cán bộ làm công tác côn trùng. Vì vậy, Không ngừng cập nhật thông tin, nâng cao chất lượng chuyên môn, kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ côn trùng là việc làm hết sức cần thiết, và đó cũng chính là lý do và là mục đích của Lớp tập huấn “Nâng cao kiến thức, kỹ năng phòng chống côn trùng y học uyến tỉnh khu vực MT-TN năm 2010”.
 |
Các Giảng viên và học viên tham dự lớp Tập huấn chụp hình lưu niệm |
Qua lớp tập huấn, các cán bộ côn trùng ở các địa phương kiến nghị với Lãnh đạo Ban chủ nhiệm Dự án Quốc gia PCSR, Lãnh đạo Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn có kế hoạch mua sắm và bổ sung các vật tư thiết yếu để điều tra côn trùng cho các tỉnh, các tỉnh nhất trí dự trù thông qua đầu mối là Khoa Côn trùng của Viện; có những lớp tập huấn về kỹ thuật và phương pháp nghiên cứu trong thời gian tới, sâu hơn, dài ngày hơn để ngày càng nâng cao chất lượng cho đội ngũ cán bộ côn trùng; lãnh đạo các Trung tâm PCSR/YTDP các tỉnh tạo điều kiện hơn nữa trong việc triển khai các hoạt động giám sát véc tơ và các biện pháp PCVT.
Qua lớp tập huấn, các cán bộ côn trùng các tỉnh không chỉ có điều kiện trao đổi, học tập kinh nghiệm lẫn nhau; mà còn là cơ hội giao lưu gặp gỡ và chia sẻ những khó khăn trong quá trình công tác để công tác côn trùng y học ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên ngày càng có chất lượng hiệu quả, góp phần hạn chế sựlây lan các bệnh do véc tơ truyền.