Vào thời điểm tháng 1-2 hàng năm tình hình sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên thường có xu hướng giảm thấp hơn thời kỳ đỉnh cao của mùa truyền bệnh sốt rét (tháng 3-5 và 9-11), tuy nhiên theo số liệu thống kê của Viện sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn ngay từ tháng 1/2010 thì tất cả các chỉ số sốt rét (bệnh nhân sốt rét, ký sinh trùng sốt rét, sốt rét ác tính) đều tăng cao so với cùng kỳ các năm trước đây là cơ sở cảnh báo nguy cơ sốt rét quay trở lại, thậm chí bùng nổ dịch sốt rét trên diện rộng.
Tình hình sốt rét
Điều đáng lo ngại là nối tiếp với tình hình sốt rét tăng cao trong năm 2009, tháng 1/2010 tình hình sốt rét hầu như vẫn chưa được cải thiện với 13/15 tỉnh/hành phố gia tăng đồng thời cả bệnh nhân sốt rét và ký sinh trùng sốt rét, sốt rét ác tính tăng 140% đặc biệt là ở các tỉnh Tây Nguyên.
Bệnh nhân mắc sốt rét (BNSR)
Cả khu vực miền Trung-Tây Nguyên tăng so với cùng kỳ năm trước. Số BNSR (1.454/1.019) tăng 42.69%, trong đó miền Trung (755/557) tăng 535.55%, Tây Nguyên (699/462) tăng 51.30% so với cùng kỳ năm 2009.
13/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có BNSR tăng là TP. Đà Nẵng (200%), Bình Định (185.71%), Quảng Nam (133.87%), Thừa Thiên-Huế (66.67%), Đăk Lăk (66.36%), Phú Yên (65.63%), Đăk Nông (59.78%), Gia Lai (55.23%), Khánh Hòa (48.82%), Kon Tum (17.58%), Quảng Trị (9.84%), Bình Thuận (4.92%) và Ninh Thuận (3.23%).
2/15 tỉnh trong khu vực có BNSR giảm là Quảng Ngãi (- 28.57%), Quảng Bình (- 5.56%).
 |
Chăm sóc bệnh nhân sốt rét. |
Ký sinh trùng sốt rét (KSTSR)
Tỷ lệ KSTSR toàn khu vực tháng 1/2010 tăng 81.72%, trong đó miền Trung tăng107.78%, Tây Nguyên tăng 55.82% so với cùng kỳ năm 2009.
13/15 tỉnh/thành phố trong khu vực có tỷ lệ KSTSR tăng là Quảng Nam (325.33%), Bình Định (312.91%), Phú Yên (186.05%), Đăk Lăk (110.78%), Đăk Nông (107.48%), Đà Nẵng (100%), Kon Tum (89.15%), Bình Thuận (87.83%), Khánh Hòa (83.73%), Gia Lai (16.84%), Thừa Thiên-Huế (12.16%), Quảng Trị (2.42%) và Ninh Thuận (1.26%).
2/15 tỉnh trong khu vực có tỷ lệ KSTSR giảm là Quảng Bình (- 60.17%), Quảng Ngãi (-43.27%).
Sốt rét ác tính (SRAT)
SRAT toàn khu vực tháng 1/2010 có 12 ca (12/5) tăng 140%, toàn bộ các ca đều ở Tây Nguyên 12/2 ca tăng 500% so với cùng kỳ năm 2009. Trong đó Đăk Lăk 5 ca, Đăk Nông 4 ca, Gia Lai 2 ca và Kon Tum 1 ca.
Tử vong sốt rét (TVSR)
Trong tháng 1/2010, toàn khu vực không có ca TVSR.
 |
Lấy lam máu xét nghiệm cho đồng bào dân tộc thiểu số |
Đánh giá và nhận định tình hình sốt rét gia tăng
Các dẫn liệu nêu trên cho thấy các chỉ số sốt rét khu vực miền Trung-Tây Nguyên đều gia tăng trong tháng 1/2010 phù hợp với dự báo của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn và Cục Y tế dự phòng & Môi trường-Bộ Y tế. Điều đáng lưu ý là các tỉnh có sốt rét tăng, đều có sự gia tăng cùng lúc cả BNSR và KSTSR. Sự gia tăng của tác nhân gây bệnh (KSTSR) ở các vùng sốt rét lưu hành đang có sự hiện diện của véc tơ truyền bệnh chính (An.minimus, An.dirus) rất đáng quan ngại vì sẽ tăng sự lan truyền bệnh cho thấy tình hình sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên chưa mang tính bền vững, nguy cơ xảy dịch còn cao.
Nguyên nhân sốt rét gia tăng hầu hết đều do nguồn bệnh ngoại lai như giao lưu biên giới Việt-Lào (Quảng Trị); đi rừng, ngủ rẫy và nhiễm bệnh từ rừng/rẫy về (Gia Lai, Kon Tum, Đăk Lăk, Đăk Nông, Quảng Nam, Bình Định). Mặc dù sốt rét có chiều hướng tăng so với năm trước nhưng vẫn nằm trong tầm kiểm soát của các địa phương do đã được tăng cường biện pháp phòng chống sốt rét (phun tồn lưu hóa chất, tẩm màn bổ sung, quản lý và điều trị bệnh nhân sốt rét) cũng như giám sát dịch tễ sốt rét các vùng trọng điểm, nhờ đó các “điểm nóng” sốt rét đã được phát hiện và khống chế kịp thời.
Tình hình sốt rét gia tăng trong tháng 1/2010 nối tiếp nền sốt rét tăng cao trong năm 2009 ở toàn khu vực miền Trung-Tây Nguyên là cơ sở để dự báo sốt rét sẽ tiếp tục gia tăng vào các tháng trong năm 2010, đặc biệt là thời kỳ đỉnh cao của mùa truyền bệnh sốt rét (tháng 3-5 và 9-11) đề nghi các tỉnh khẩn trương tăng cường triển khai có chất lượng, hiệu quả đúng tiến độ các biện pháp phòng chống sốt rét trước mắt là chiến dịch phòng chống sốt rét đợt I/2010 để hoàn thành tốt mục tiêu kế hoạch đã đề ra và quan trọng hơn nữa là giảm thấp tỷ lệ bệnh, tỷ lệ tử vong và không để dịch sốt rét xảy ra trên dịa bàn.