Thực hiện kế hoạch hoạt độngphòng chống sốt rét năm 2009, tỉnh Bình Định cũng như nhiều tỉnh thuộc khu vực miền Trung-Tây Nguyên phải đối mặt với những khó khăn, thách thức do tình hình sốt rét có xu hướng gia tăng trong 6 tháng đầu năm; nhưng với nỗ lực của toàn ngành, tỉnh Bình Định đã khống chế được sự gia tăng sốt rét và đạt được các chỉ tiêu phòng chống sốt rét đề ra.
Những thuận lợi và khó khăn
Là một trong những tỉnh duyên hải miền Trung nhưng lại có tình hình sốt rét diễn biến tương đối phức tạp do các vùng sốt rét lưu hành giáp với vùng đồng bằng nhỏ hẹp nên diện giao lưu vào vùng sốt rét rất lớn, nhưng được sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Định, các Viện sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng và Sở Y tế Bình Định; sựphối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể cùngvớingành y tế phấn đấu thực hiện mục tiêu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân nói chung và mục tiêu phòng chống sốt rét nói riêng; có sựđầu tưcủa Dự án Quỹ toàn cầu PCSR ở 6 huyện trọng điểm, sự cố gắng nỗ lực của đội ngũcán bộ y tế các cấp, đặc biệt là y tếcơ sở, sự hưởng ứng của người dân trong lĩnh vực phòng chống sốt rét (PCSR).
Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi tỉnh Bình Định còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn kinh phí đầu tư cho các hoạt động của chương trình mục tiêu PCSR, chương trình phòng chống bệnh đái tháo đường chưa triển khai, chương trình phòng chống các rối loạn thiếu iôt không còn là chương trình mục tiêu nên thiếu kinh phí để duy trì thành quả đạt được; di biến động dân cư tự do từ vùng không có sốt rét lưu hành đến các vùng sốt rét lưu hành trong, ngoài tỉnh rấtkhó khăn trong việc quản lý và tư vấn phòng chống bệnh sốt rét; thời tiết có nhiều biến động, địa hình phức tạp, giao thông đi đến các vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi gặp nhiều khó khăn. Lực lượng cán bộ chuyên trách sốt rét-bướu cổ tuyến huyện, xã thay đổi mới nhiều nên thiếu kinh nghiệm trong việc giám sát, kiểm tra đôn đốc các hoạt động ở cơ sở ; điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật và nhân lựcphục vụ việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân ở cơ sở còn hạn chế; nhân viên y tế thôn bản thay đổi nhiều,yếu về chuyên môn, thiếu nhiệt tình,chấtl ượng các hoạt động ở thôn bản không cao; nhất là nhận thức của nhân dân ở vùng sâu, vùng xa tuy đã được cải thiện, nhưngcòn nhiều hạn chế trong việc tự giác phòng chống bệnh tật cho bản thân và gia đình, đôi khi còn tồn tại ý thức chủ quan của cánbộ y tế và chính quyền địa phươngdo tình hình sốt rét giảm nhiều.
Kết quả phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm 2009
Các hoạt động phòng chống sốt rét
Trong 6 tháng đầu năm 2009 tỉnh Bình Định đã củng cố BCĐ PCSR-CBNTtrong toàn tỉnh, triển khai ký kết hợp đồng trách nhiệmgiữa các cấp, giao mục tiêu, cấp kinh phí sau khi được phê duyệt kịp thời, nên tạo được thế mạnh toàn diện,góp phầnđắc lực, nâng cao hiệu quảcông tác xã hội hoá các hoạt động phòng chống sốt rét và phòng chống các bệnh nội tiết trong toàn tỉnh; triển khai kịp thời các hoạt động của Dự án Quỹ toàn cầu PCSR, đào tạo và đào tạo lại nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở trong công tác PCSR, tăng cường các hoạt động giám sát nhằm củng cố và duy trì thành quả PCSR đã đạt được, nâng cao năng lực quản lýchương trình của cán bộy tế huyện, xã.
Chú trọng công tác giám sát dịch tễ sốt rét, thường xuyên kiểm tra công tác quản lý đối tượng nguy cơ, quản lý ca bệnh, tăng cường công tác phát hiện bệnh, đặc biệt chú ý các trọng điểm thuộc vùng sốt rét nặng, vùng có nhiềubiến động dân cư; chuẩn bị đầy đủ thuốc, hoá chất, nhân sự và phương tiện. Nâng cao năng lực công tác chẩn đoán và điều trị, củng cố hệ thống thông tin báo cáo từ thôn bản lên tuyến trên nhanh chóng, kịp thời nhằm xử trí sớm, không để sốt rét phát triển lan rộng thànhdịch.
 |
Sinh cảnh sốt rét thực địa |
Kiểm tra việc triển khai thực hiện theo phác đồ điều trị mới của Bộ Y tế ởcác tuyến; giám sát công tác chẩn đoán và điều trị sốt rét; hướng dẫn, củng cố và đào tạo tại chỗ cho cán bộ chuyên trách làm công tác xử lý, phân tích số liệuthông tin PCSR ở các cấp.
Chỉ đạo tăng cường công tác lấy lamcác đối tượng đi rừng, ngủ rẫy ở trong vùng sốt rét và các đối tượng mới từ vùng sốt rét trở về địa phương để phát hiện sớm bệnh sốt rét, kịp thờitiến hành điều trị sớm, nhằm ngăn ngừa sốt rétthường thành sốt rét nặng ngay từ tuyến đầu, đặc biệt là hiệu quả hoạt động của các điểm kính hiển vi.
Về công tác truyền thông giáo dục PCSR, hưởng ứng ngày sốt rét thế giới 25-04 đã tổ chức mit tinh truyên truyềntại huyện Vĩnh Thạnh, tổ chức chiến dịch truyền thông trong tháng 4, chỉ đạo cho các Trạm y tế xã phường, thị trấn tổ chức nói chuyện,viết bài và phát trên hệ thống loa truyền thanh các xã về ý nghĩa,mục đích ngày Thế giới PCSR và định hướng chiến lược PCSR của nước ta hiện nay nhằm kêu gọi nhân dân tích cực, tham gia hưởng ứng các hoạt động PCSR triển khai tại địa phương từ ngày 01-04-2009 đến ngày 30-04-2009. Phối hợp với đài truyền hình Tỉnh,xây dựng phóng sự ngắn chuyên mục về hoạt động PCSR của y tếcơ sở và đưa thông tin truyên truyền về ý nghĩa của ngày sốt rét thế giới, nguyên nhân tác hại, cách phòng chống bệnh sốt rét, thành quả đạt được và nguy cơ sốt rét quay trở lại,để nâng cao hiểu biết về bệnh sốt rét trong cộng đồng và vận động mọi người cùng tham gia
Công tác phòng chống véc tơ phunhoá chất Fendonacho792 hộ, bảo vệ : 3.235người dân, thuộc các xã Vĩnh Thuận, Vĩnh Hoà , Vĩnh Kim, Vĩnh Sơn huyện Vĩnh Thạnh; tổ chức tiếp nhận 10.000 cái màn đôi của Dự án QTC PCSR, tẩm hoá chất và cấp cho nhân nhân dân các xã vùng dự án của hai huyện Tây Sơn Và Hoài An. Điều tra màn trong dân, xây dựng kế hoạch tẩm màn, chỉ định vùng tẩm và tổ chức tập huấn kỹ thuật phun, tẩm cho đội phun bán chuyên trách ở các xã .chuẩn bị cho việc triển khaitổ chức tẩm màn vào giữa quý III/2009. Xây dựng phương ántăng cường công tác kiểm tra việc tổ chức thực hiện, giám sát kỹ thuật tẩm,giám sát số lượng màn tẩm ở từng điểm tẩm, không để lãng phí hoá chất,nhằm đạt tỷ lệ màn tẩm theo yêu cầu.
Quản lý cấp phát vật tư, kinh phí, Trung tâm PCSR-CBNTđảm bảo cung cấp đầy đủ kịp thời vật tư, thuốc, hóa chất theo nhu cầu của các đơn vị và đã chuyển kinh phí 6 tháng đầu năm theo kế hoạch đã phân bổ bao gồm các mục như : định xuất xã trọng điểm, thôn trọng điểm, giám sát dịch tễ và truyền thông giáo dục PCSR, tổ chức ngày thế giới PCSR….. Tổng kinh phí uỷ quyền đã chuyển cho11 huyện thành phố là 474.980.000 đ. Đầu tháng 6/2009 Trung tâm đã có công văn đề nghị các huyện giải ngân sớm và báo cáo quyết toán với Trung tâm trước ngày 15/07/2009, để tổng hợp báo cáo, quyết toán kinh phí 6 tháng đầu năm với cơ quan quản lý cấp trên và chuyển tiếp kinh phí Quý III kịp thời .
Tình hình sốt rét 6 tháng đầu năm 2009
Nhờ những nỗ lực trong hoạt động phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm 2009, tỉnh Bình Định không cótửvongdo sốt rét và không códịch sốt rét xảy ra, có 107 bệnh nhân sốt rét (BNSR) giảm 20,74%; 75 ký sinh trùngsốt rét tăng 25%so với cùng kỳ năm 2008
Như vậy Chương trình mục tiêu PCSR 6 tháng đầu năm đạt và vượt cả ba mục tiêu đề ra, trong vùng sốt rét trọng điểm tình hìnhổn định; 11/11 huyện đều không có TVSR và không có dịch sốt rét
- 4/11 huyện giảm số mắc sốt rét là : Hoài Ân giảm 68,75% (5/16), An Nhơngiảm 68,29%(13/41); Phù Cát giảm 36,84%(12/19) và Hoài Nhơn giảm 20%(8/10).
-2/11 huyện có sốmắc bằng 6 tháng năm 2008 là Tuy Phước và T.P Quy Nhơn.
- 5/11huyện có số BNSR tăng so với cùng kỳ là: Tây Sơn tăng 100%(16/8);Vĩnh Thạnh tăng 100% (6/3); An Lão tăng 60%(8/5); Vân Canh tăng 50% (9/6) và Phù Mỹ tăng 20% (18/15).
Nguyên nhân sốt rét gia tăng đối với các huyện Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão do số BNSR đều làngười lớn, trong độ tuổi lao động, có liên quan đến việc đi rừng, làm rẫy, ngủ nhà chăn nuôi, trồng rừng và khai thác lâm sản như ở các xã Vĩnh Hiệp,Vĩnh Thuận(Vĩnh Thạnh) mỗi xãcó 2 ca, Thị trấn Vân Canh(Vân Canh) có 4 cavà xã An Hoà (An Lão)có 4 ca; đối với các huyện : Tây Sơn, Phù Mỹ số BNSR tăng ở các xã không còn sốt rét như xã Tây An.Tây Bình, Bình Nghi (Tây Sơn) mỗi xã có 2 ca và huyện Phù Mỹ cócác xã thuộc vùng sốt rét nhẹ như xã Mỹ Quang có 3 ca, Mỹ Tài có 3 ca, Mỹ Chánh Tây có 6 ca. Đối tượng mắc là người lớn trong độ tuổi lao động, do di biến động dân cư tự do từ vùng không có sốt rét đến các vùng sốt rét lưu hành ở các tỉnh Gia Lai, Kontum, …. kiếm việc làm (trồng dưa, chăm sóc, thu hái cà phê….), bị nhiễm bệnh sốt rét khi về lại địa phương, ý thức tự phòng chống sốt rét của người dân còn hạn chế .
Công tác phòng chống giun sán
Là một trong những tỉnh có tỷ lệ mắc bệnh sán lá gan lớn cao nhất nước trong 6 tháng đầu năm 2009 tỉnh Bình Định đã phát hiện và điều trị là 402 bệnh nhân, trong đó điều trị tại Trung tâm PCSR-CBNT 202 ca, Bệnh viện đa khoa các tuyến là 200 ca.Tổng số viên thuốcEgaten đã nhận sử dụng: 850 viên tại các bệnh viện huyện, bệnh viện tỉnh và Trung tâm PCSR-CBNT Bình Định.
Hiện tạisố người nhiễm bệnh sán lá gan còn nhiều nhưng không còn thuốc, trung tâm PCSR-CBNT đã có văn bản đề nghị Viện Sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng TW có kế hoạch nhập thuốc cấp thêm để phục vụ nhân dân. Báo cáo công tác điều trị bệnh nhân sán lá gan lớn và thanh quyết toán thuốc Egaten thời gian qua có nhiều biến chuyển tốt, các đơn vị có nhận thuốc đều báo cáo thanh quyết toán kịp thời.
Chương trìnhphòng chốngbệnh nội tiết
Tiến hành khám bướu cổhọc sinh (8-10 tuổi) cho 10 huyện và T.P Quy Nhơn với tổng số khám 6.258 em, trong đó số mắc bướu cổ 283 em (4,55%), có hai huyện tỷ lệ mắc bướu cổhọc sinhcòn cao là Vĩnh Thạnh (5,69%) và Phù Mỹ (5,31%). Xét nghiệm iốt niệu lấy750 mẫu nước tiểu xét nghiệm; kết quả mức iốt niệu trung vị là 10,7 µcg/dl.
Giám sátchất lượng muối i ốt (MI) tiến hành thực hiện giám sát tại các nhà máy sản xuất muối là: Công ty TNHH muối Bình Định và XN muối Bình Định , Công ty muối Miền Trung; số lần giám sát: 16 lần,số mẫu lấy: 480 mẫu. Kết quả định tínhđạt480/480 mẫu;tỷ lệ 100 % . Kết quả định lượng 480 mẫu, trong đosố mẫu cóhàm lượng iốt trong muối dưới300 µg/10g muối (không mẫu), từ 300-500 µg/10g muối480 mẫu (100%), trên500 µg/10g muối (khôngmẫu); số lượng MI các cơ sở sản xuất sáu tháng đầu năm là : 2136,195 tấn, đạt 28,18% kế hoạch năm; số lượng MI tiêu thụ trong tỉnh 6 tháng đầu nămlà 1241,76tấn, trong đó MI cấp không 35,4 tấn, MI bán trợ giá 382 tấn, MI bán tự do 824,36 tấn.
Các kết quả trên cho thấy chất lượng muối Iốt do các cơ sở sản xuất, đạt tiêu chuẩn phòng bệnhlà 100%. Công ty TNHH muối Bình Định cơ sở hạ tầng nhà xưởng, dây chuyền sản xuất xuống cấp nhiều, thường xuyên sửa chữa nên hoạt động không đều . Thời tiết có nhiều thay đổi không thuận lợi cho việc sản xuất muối nên giá muối nguyên liệu tăng cao và không ổn định, ảnh hưởng đến việc sản xuất và cung ứng của nhà máy.
Các hoạt động truyền thông tuyên truyền tác hại thiếu iốt và lợi ích dùng MI trên đài phát thanh xã, huyện 325 lần có khoảng98.750 lượt người nghe; truyền thông trực tiếp: tổ chức nói chuyện chuyên đề, hướng dẫn cách sử dụng cách bảo quản MI15 lần có6258 lượt người nghe; cung cấp 2150 vật liệu truyền thông cho y tế cơ sở (áp phíc, tờ rơi, tranh lật.....). Khám chữa bệnh cho 8.153 lượt người, trong đó cường giáp: 3.416 người, bướu cổ đơn thuần 2.930 người, suy giáp 328 người; đái tháo đường 16 người, bình thường và mắc các bệnh khác 1463 người.
Với kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2009, ngành y tế tỉnh Bình Định đã đặt ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể để hoàn thành tốt công tác phòng chống sốt rét, các bệnh ký sinh trùng và rối loạn chức năng do thiếu I ốt trong 6 tháng cuối năm 2009.