Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Y tế về việc xây dựng chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét đến năm 2015 và tầm nhìn 2020 để trình Chính phủ phê duyệt, ngày 22/1/2010 các thành viên Ban chỉ đạo Dự án quốc gia đã họp tại Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương để góp ý kiến sửa chữa và bổ sung hoàn thiện bản Dự thảo chiến lược đã được xây dựng tại kỳ Hội thảo cuối năm 2009.
Căn cứ vào mô hình chiến lược phòng chống, loại trừ sốt rét trên thế giới và thực trạng tình hình sốt rét ở nước ta hiện nay; chiến lược trong thời gian đến được đề nghị khoảng 80% số tỉnh có sốt rét lưu hành nặng hoặc nguy cơ cao vẫn duy trì phòng chống sốt rét; còn 20% số tỉnh thuộc thành phố lớn hoặc vùng đồng bằng không có sốt rét nội địa được đề nghị từng bước chuyển sang giai đoạn tiền loại trừ sốt rét (ở mức thí điểm); đồng thời thống nhất nội dung bản Dự thảo chiến lược gồm 4 phần: đặt vấn đề, căn cứ xây dựng chiến lược, Quan điểm chỉ đạo trong phòng chống sốt rét, chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét đến năm 2015 và tầm nhìn 2020; trong quá trình thảo luận các thành viên Ban chủ nhiệm đề nghị xây dựng chiến lược đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 cho phù hợp với các chiến lược thuộc mục tiêu chương trình y tế quốc gia khác.
Việc tiếp tục duy trì chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét là hết sức cần thiết vì những năm qua dưới tác động của chương trình phòng chống sốt rét (1991-2009) các chỉ số sốt rét có xu hướng giảm thấp nhưng không mang tính chất bền vững, nguy cơ bùng nổ dịch sốt rét còn cao nhất là ở các khu vực miền Trung-Tây nguyên, miền Đông nam bộ, Khu IV cũ và một số tỉnh thuộc miền núi phía Bắc.Để tiếp tục làm giảm chết, giảm mắc và không để dịch sốt rét lớn xảy ra, tiến tới làm cho bệnh sốt rét không còn là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng của cộng đồng và từng bước thực hiện loại trừ bệnh sốt rét, Chính phủ đã giao cho Bộ Y tế xây dựng Chiến lược quốc gia phòng chống sốt rét ở Việt Nam đến năm 2015 và tầm nhìn 2020.
Mục tiêu chiến lược của chương trình vẫn tiếp tục đẩy lùi bệnh sốt rét ở các vùng sốt rét lưu hành nặng và vừa, phát triển các yếu tố bền vững duy trì thành quả phòng chống sốt rét đã đạt được, triển khai thí điểm loại trừ bệnh sốt rét ở các vùng sốt rét nhẹ đã giảm thấp trong nhiều năm góp phần nâng cao sức khỏe và tuổi thọ của người dân sống ở vùng rừng núi, vùng sâu vùng xa.
Trong đó mục tiêu cụ thể là tăng cường quản lý chương trình, nâng cao chất lượng hoạt động và tính bền vững của chương trình quốc gia phòng chống và loại trừ sốt rét: Tỷ lệ mắc sốt rét (ca sốt rét lâm sàng vàca sốt rét xác định có ký sinh trùng) xuống dưới 0.33 /1.000 dân vào năm 2015. Tỷ lệ ca xác định giảm xuống dưới 0.08/1.000 dân. Tỷ lệ ca xác định được chẩn đoán bằng kính hiển vi và tét chẩn đoán nhanh chiếm 70% so với tổng số ca sốt rét. Tỷ lệ ca sốt rét ác tính giảm xuống dưới 100 ca và tỷ lệ chết do sốt rét toàn quốc giảm xuống dưới 0.02/100.000 dân vào năm 2015. Tăng cường phòng chống sốt rét dựa vào cộng đồng tập trung vào vùng sốt rét lưu hành nặng và các nhóm dân nguy cơ cao: Số xã vùng 5 sốt rét nặng giảm 25%;Số xã vùng 4 sốt rét vừa và vùng 3 sốt rét nhẹ giảm 30% sốt rét nặng giảm 30% vào năm 2015 so với phân vùng sốt rét năm 2009. Triển khai thí điểm loại trừ bệnh sốt rét: Số tỉnh đạt các chỉ tiêu loại trừ sốt rét (không có ca sốt rét nội địa nào trong ít nhất 2 năm cuối giai đoạn kế hoạch) là 14 tỉnh (Các tỉnh Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà Nam, Hải Dương, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang, Đồng Tháp đã không còn bệnh nhân sốt rét nội địa trong nhiều năm. Sáu tỉnh thí điểm loại trừ bệnh sốt rét là Hà Nội, Hải Phòng, Thái Bình, Long An, Tiền Giang, Đà Nẵng). Đẩy mạnh việc sử dụng các dịch vụ phòng chống bệnh sốt rét của người dân qua các biện pháp truyền thông thích hợp nhằm thay đổi hành vi, huy động cộng đồng tham gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét đặc biệt là ở các tỉnh tiến hành thí điểm loại trừ bệnh sốt rét và Không để dịch sốt rét lớn xảy ra.
Để thực hiện thành công các mục tiêu này có 9 nhóm giải pháp được đặt ra bao gồm nhóm giải pháp về cơ chế chính sách (tăng cường sự chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp trong tổ chức thực hiện phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét, phối hợp liên ngành và huy động cộng đồng); nhóm giải pháp về quản lý chương trình; nhóm giải pháp về phòng chống muỗi truyền bệnh làm giảm mắc sốt rét; nhóm giải pháp về phát hiện chẩn đoán và điều trị; nhóm giải pháp về truyền thông giáo dục sức khoẻ; nhóm giải pháp phòng chống dịch sốt rét; nhóm giải pháp phát triển, củng cố và duy trì màng lướiphòng chống sốt rét ở các tuyến; nhóm giải pháp về nghiên cứu khoa học và theo dõi đánh giá chương trình quốc gia; nhóm giải pháp về nguồn lực và hợp tác quốc tế được đề nghị mỗi năm Chính phủ hỗ trợ ít nhất là 100 tỷ đồng ngoài các khoản viện trợ của các dự án quốc tế.
Về tầm nhìn 2020 bệnh sốt rét tuy đã được đẩy lùi nhưng vẫn tồn tại, tiếp tục tác động đến sự phát triển kinh tế-xã hội và sức khoẻ cộng đồng, đặc biệt là nhân dân các dân tộc đang sống ở vùng rừng núi và vùng sâu vùng xa. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động phòng chống để duy trì và giữ vững các thành quả đã đạt được; trong giai đoạn này, nhà nước tiếp tục tăng cường việc quản lý chỉ đạo và tăng cường đầu tư cho công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét, tiếp tục thực hiện các cam kết quốc gia và quốc tế, tiếp tục đẩy mạnh và duy trì sự phối hợp liên ngành trong công tác phòng chống và loại trừ sốt rét; các địa phương thuộc vùng sốt rét lưu hành nặng và vừa tiếp tục triển khai chương trình phòng chống sốt rét có hiệu quả cao để đẩy lùi bệnh sốt rét: tiếp tục làm giảm chết do sốt rét, giảm số người mắc sốt rét và không để dịch sốt rét lớn xảy ra. Phấn đấu làm giảm các xã từ sốt rét lưu hành nặng thành sốt rét lưu hành vừa, các xã sốt rét lưu hành vừa thành lưu hành nhẹ; các huyện, tỉnh thuộc vùng sốt rét lưu hành nhẹ, bệnh sốt rét đã giảm thấp nhiều năm phấn đấu triển khai chương trình loại trừ bệnh sốt rét trên địa bàn huyện và tỉnh theo qui trình và qui định về loại trừ sốt rét của Tổ chức y tế thế giới đã ban hành. Hàng năm và sau mỗi 5 năm, chương trình cần tổng kết, đánh giá, rút ra những bài học kinh nghiệm để xây dựng mục tiêu, kế hoạch cho năm tiếp theo sát với tình hình thức tế và đảm bảo đúng tiến độ kế hoạch đã được phê duyệt. Thúc đẩy các hoạt động loại trừ sốt rét như ban hành các hướng dẫn, tập huấn về chương trình loại trừ sốt rét đã được Tổ chức Y tế thế giới qui định và các hướng dẫn triển khai cụ thể cho các tuyến từ trung ương tới địa phương; đánh giá triển khai thí điểm loại trừ bệnh sốt rét giai đoạn 2011 - 2015 và từng bước triển khai mở rộng chương trình loại trừ bệnh sốt rét tại các huyện, tỉnh sốt rét nhẹ hoặc sốt rét đã giảm thấp trong nhiều năm; đảm bảo đầu tư và hợp tác kỹ thuật chặt chẽ, thích hợp với các huyện, tỉnh đã đăng ký triển khai chương trình loại trừ sốt rét; tiến hành nghiên cứu ứng dụng để hỗ trợ cho các biện pháp và hoạt động loại trừ sốt rét ở các huyện, tỉnh đã đăng ký; theo dõi giám sát và đánh giá tiến độ loại trừ sốt rét hàng năm và sau mỗi 5 năm kế hoạch.
Về tổ chức thực hiện trong giai đoạn 2010 - 2015, tập trung sức chỉ đạo, triển khai thực hiện các nội dung của Chiến lược tại các tỉnh, thành phố. Lấy xã, phường, thôn, bản là trọng điểm cho việc triển khai thực hiện các nội dung của Chiến lược. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm trực tiếp chỉ đạo, triển khai thực hiện nội dung và các chương trình hành động của Chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét từ nay đến năm 2010 và tầm nhìn 2020 trên địa bàn tỉnh, thành phố. Xây dựng và xác lập các mục tiêu phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố. Ngoài nguồn ngân sách trung ương cấp, các địa phương chủ động đầu tư ngân sách, nhân lực, cơ sở vật chất cho chương trình phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét. Các tỉnh thuộc vùng sốt rét lưu hành nặng và vừa tập trung chỉ đạo triển khai các biện pháp can thiệp làm giảm chết, giảm mắc và không để dịch sốt rét xảy ra. Các tỉnh thuộc vùng sốt rét lưu hành nhẹ tập trung chỉ đạo triển khai các biện pháp can thiệp mạnh phòng chống sốt rét và từng bước triển khai các giai đoạn loại trừ sốt rét. Bộ Y tế có trách nhiệm hướng dẫn việc triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia phòng chống sốt rét từ nay đến năm 2015 và tầm nhìn 2020; phối hợp với các Bộ, ngành và các cơ quan trung ương có liên quan để tổ chức chỉ đạo, triển khai các nội dung của Chiến lược trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Bộ Y tế chỉ đạo theo ngành dọc các cơ quan phòng chống sốt rét các cấp. Các cơ quan phòng chống sốt rét cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm tham mưu giúp Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ cụ thể trong Chiến lược; theo dõi, giám sát việc thực hiện, tổ chức sơ kết định kỳ, tổng kết và báo cáo kết quả thực hiện về Bộ Y tế để tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Bộ Văn hóa - Thông tin chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ đạo cơ quan thông tin các cấp đẩy mạnh công tác thông tin, giáo dục, truyền thông nhằm thay đổi hành vi phòng chống và loại trừ sốt rét trên địa bàn toàn quốc. Tập trung đưa thông tin đến người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, đưa thông tin tiếp cận với các nhóm đối tượng có nguy cơ mắc sốt rét cao. Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan, nghiên cứu xây dựng các chế độ, chính sách phù hợp phục vụ công tác y tế dự phòng và phòng chống sốt rét. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm bố trí và cấp kịp thời kinh phí cho các hoạt động của chương trình phòng chống sốt rét theo kế hoạch ngân sách được Quốc hội phân bổ hàng năm. Tích cực huy động các nguồn tài trợ trong và ngoài nước đầu tư cho công tác phòng chống và loại trừ sốt rét. Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam phối hợp với Bộ Y tế để chỉ đạo các Đài Truyền hình, Đài Phát thanh các cấp đưa các thông tin về phòng chống và loại trừ sốt rét thành nội dung thường xuyên của chương trình phát sóng. Xây dựng các chuyên mục, chuyên đề về phòng phòng chống sốt rét, chủ động đầu tư kinh phí cho việc xây dựng và phát sóng các chương trình về phòng chống và loại trừ sốt rét. Các Bộ, ngành là thành viên Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm, các cơ quan thuộc Chính phủ, có trách nhiệm chủ động xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch phòng, chống HIV/AIDS theo chức năng, nhiệm vụ được giao và theo đặc thù của đơn vị mình; chủ động đầu tư ngân sách cho công tác này.
Sau cuộc họp của Ban chủ nhiệm chương trình, Tổ thư ký sẽ tập hợp các ý kiến đóng góp để hoàn chỉnh bản Dự thảo để bảo vệ tại Bộ Y tế và trình Chính phủ phê duyệt vào cuối tháng 1 năm 2010.