Theo Công văn số 450/BYT-DP của Bộ Y tế về việc Thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết, trong năm 2010 tình hình sốt xuất huyết có xu hướng tăng cao tại một số tỉnh miền Trung-Tây Nguyên, để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống sốt xuất huyết và chủ động giám sát, kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết, Bộ Y tế giao cho Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn phối hợp với Viện Pasteur Nha Trang, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên và Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế triển khai thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết tại 4 tỉnh Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi và Gia Lai trong đầu năm 2011.
Yêu cầu cần thiết thực hiện thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết
Những năm gần đây, tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết biến động rất phức tạp, khó kiểm soát và có xu hướng tăng cao hàng năm, theo số liệu thống kê chưa đầy đủ đến ngày 19/11/2010 cả nước số người mắc sốt xuất huyết là 88.620 ca và tử vong 55 trường hợp, trong đó các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên số ca mắc tăng gấp nhiều lần so với các năm trước đây, nhiều tỉnh phải công bố dịch sốt xuất huyết. Dự báo năm 2011 bệnh dịch sốt xuất huyết tiếp tục gia tăng trên diện rộng, cần sớm có biện pháp ngăn chặn dịch từ mùa Đông-Xuân để hạn chế hậu quả dịch bệnh sốt xuất huyết tới sức khỏe cộng đồng.
Có 3 yếu tố chính ảnh hưởng tới sự phát triển sốt xuất huyết thành dịch là mật độ muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Aedes aegypti tăng cao, bệnh nhân sốt xuất huyết (mầm bệnh) phổ biến và mức độ miễn dịch với sốt xuất huyết của cộng đồng thấp; trong khi hiểu biết của người dân về bệnh sốt xuất huyết còn hạn chế, ý thức phòng chống bệnh chưa cao, mật độ dân cư ngày càng đông đúc nhất là các vùng đô thị, hạ tầng cơ sở không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của người dân làm gia tăng môi trường phát sinh dịch bệnh, các biện pháp phòng chống véc tơ truyền bệnh đã thực hiện chưa đủ để ngăn chặn sự lan truyền bệnh sốt xuất huyết của muỗi.
Vào thời điểm mùa Đông-Xuân (trước và sau Tết Nguyên đán) thời tiết lạnh, véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết chậm phát triển nên tình hình sốt xuất huyết có phần tạm lắng xuống, đồng thời cũng là thời điểm các cán bộ của ngành y tế và người dân lơ là chủ quan mất kiểm soát với dịch bệnh sốt xuất huyết. Qua phân tích số liệu ở các địa phương cho thấy trong những tháng đầu năm (mùa Đông-Xuân) nếu số ca mắc sốt xuất huyết cao thì trong năm đó tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết cũng tăng cao và diễn biến phức tạp. Như vậy, nếu tăng cường các biện pháp diệt muỗi sốt xuất huyết trong mùa Đông-Xuân (tháng 1-4) sẽ hạn chế được sự bùng nổ dịch vào thời điểm muỗi sốt xuất huyết phát triển mạnh (tháng 5-11).
Trước thực trạng tình hình bệnh sốt xuất huyết bùng nổ trong năm 2010 và sự cần thiết phải phòng chống sốt xuất huyết mùa Đông-Xuân năm 2011, GS.TS. Trịnh Quân Huấn-Thứ trưởng Bộ Y tế đã giao cho Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn phối hợp Viện Pasteur Nha Trang, Viện Vệ sinh Dịch tễ Tây Nguyên và Trung tâm Y tế Dự phòng các tỉnh có tỷ lệ bệnh sốt xuất huyết cao ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên xây dựng kế hoạch phun hóa chất diệt muỗi và chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy; nâng cao năng lực kiểm soát véc tơ truyền bệnh SXH và hỗ trợ kỹ thuật giúp các tỉnh trong khu vực chủ động phòng chống sốt xuất huyết trong mùa Đông-Xuân, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất sự lan truyền dịch bệnh sốt xuất huyết trong năm 2011.
Từ những cơ sở nêu trên, thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết tại 4 tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và Gia Lai với các mục tiêu sau:
-Giám sát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết, xác định mật độ muỗi truyền bệnh và ổ bọ gậy nguồn trong mùa Đông-Xuân.
-Tổ chức phun hóa chất diệt muỗi để hạ thấp mật độ muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết, căn cứ vào mức độ bệnh sốt xuất huyết trong năm 2010 và các chỉ số véc tơ giám sát trước khi triển khai thực hiện.
-Lựa chọn các phương thức tuyên truyền cho người dân tham gia tích cực phòng chống dịch SXH và xử lý quyết liệt trong việc diệt bọ gậy/lăng quăng, so sánh hiệu quả của từng biện pháp nhằm đề xuất các giải pháp phòng chống kịp thời trong năm.
-Nâng cao năng lực kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết cho đội ngũ cán bộ y tế dự phòng tuyến tỉnh và xây dựng màng lưới côn trùng tuyến huyện đảm bảo phòng chống véc tơ sốt xuất huyết có hiệu quả.
Kế hoạch thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết
Nội dung thực hiện
Thí điểm nhằm nâng cao năng lực kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết cho cho cán bộ côn trùng tuyến tỉnh và huyện: tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng về điều tra véc tơ sốt xuất huyết (kỹ thuật điều tra, định loại muỗi, xác định ổ bọ gậy nguồn, báo cáo kết quả…; tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng về sử dụng hóa chất và kỹ thuật phun ULV diệt muỗi cho cán bộ tuyến huyện. Hội nghị triển khai dưới sự chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Y tế sẽ được tiến hành vào cuối tháng 2/2011 để thống nhất kế hoạch triển khai thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết với sự tham gia của các đơn vị: Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe-Bộ Y tế, Vụ Công tác học sinh-sinh viên-Bộ Giáo dục & đào tạo, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, Viện Pasteur Nha Trang, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên, Sở Y tế và Trung tâm Y tế dự phòng 4 tỉnh: Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi, Gia Lai.
Tổ chức chiến dịch truyền thông trên phương tiện thông tin đại chúng để nâng cao ý thức phòng chống sốt xuất huyết của cộng đồng, phối hợp chặt chẽ với ngành giáo dục-đào tạo hướng dẫn học sinh các Trường Trung học cơ sở (cấp II) chủ động xử lý các ổ bọ gậy trong nhà và phát huy vai trò của mạng lưới cộng tác viên giúp các hộ gia đình phát hiện và xử lý ổ bọ gậy. Thực hiện đồng loạt điều tra xác định các chỉ số của véc tơ sốt xuất huyết, xác định ổ bọ gậy nguồn tại các xã phường trọng điểm ở các tỉnh.
Triển khai các chiến dịch diệt bọ gậy/lăng quăng, phun hóa chất diệt muỗi kết hợp với với các chiến dịch truyền thông phòng chống sốt xuất huyết cho cộng đồng; điều tra các chỉ số véc tơ để đánh giá hiệu quả của các biện pháp thực hiện.
 |
Cán bộ khoa Côn trùng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn kiểm tra các lu chứa nước
có bọ gậy/lăng quăng tại các nhà dân |
Tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả hoạt động phòng chống sốt xuất huyết mùa Đông-Xuân, những bài học kinh nghiệm và đề xuất phương án phòng chống sốt xuất huyết cho những tháng còn lại của năm 2011 và kế hoạch hoạt động năm 2012.
Địa điểm thực hiện
Thí điểm được thực hiện từ tháng 02/2011 đến tháng 4/2011 tại 4 tỉnh có dịch sốt xuất huyết tăng cao trong năm 2010 gồm 3 tỉnh miền Trung (Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi) và 1 tỉnh Tây Nguyên (Gia Lai); trong đó 1 tỉnh loại A (Phú Yên) tổ chức triển khai hoạt động phòng chống SXH 10% số phường/xã, 3 tỉnh còn lại (loại B) tổ chức triển khai hoạt động phòng chống SXH 5% số phường/xã.
Từ những nội dung và yêu cầu cần thiết phải thực hiện thí điểm kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết, tin rằng bệnh sốt xuất huyết ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên sẽ được khống chế trước khi bước vào mùa dịch, góp phần thiết thực đem lại sức khỏe và sức sản xuất của nhân dân.