Trong những năm qua được sự đầu tư tích cực của Nhà nước và Bộ Y tế, bệnh sốt rét đã từng bước được đẩy lùi, các chỉ số sốt rét ở nước ta đã giảm rõ rệt; tuy nhiên khu vực miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ vẫn là vùng trọng điểm sốt rét của cả nước với trên 70% số mắc và hầu hết số ca tử vong sốt rét hàng năm vẫn tập trung ở khu vực này. Nhằm đánh gía và nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị sốt rét cũng như khắc phục, rút kinh nghiệm giảm thấp tỷ lệ tử vong do sốt rét; dưới sự tài trợ về kinh phí từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã tổ chức ”Hội thảo Nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị sốt rét tại khu vực miền Trung-Tây Nguyên” tại tỉnh Gia Lai trong hai ngày 10-11/9/2010.
Thành phần tham dự gồm có các chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, Lãnh đạo và chuyên viên nghiên cứu lâm sàng điều trị các Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn và Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng TP. Hồ Chí Minh; Lãnh đạo, Trưởng Khoa Y và Trưởng bộ môn Ký sinh trùng các Trường Đại học Tây Nguyên, Trường Đại học Y Dược Huế; Lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Gia Lai, Trung tâm Phòng chống sốt rét/Trung tâm Y tế dự phòng, Trung tâm Y tế CNLTXN, các bệnh viện đa khoa trung ương và bệnh viện Quân y đóng trên địa bàn khu vực miền Trung-Tây Nguyên; đến dự và đưa tin Hội thảo còn có Đài Phát thanh & Truyền hình Gia Lai, Đài Truyền hình Trung ương tại khu vực Tây Nguyên.
TS. Triệu Nguyên Trung-Viện trưởng, Viện Sốt rét Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn phát biểu
khai mạc Hội thảo |
Đoàn Chủ tịch Hội thảo gồm có TS. Triệu Nguyên Trung-Viện trưởng, Viện Sốt rét Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, TS. Trần Quang Bính-Trưởng Khoa bệnh truyền nhiễm-Bệnh viện Trung ương Chợ Rẫy-TP. Hồ Chí Minh, PGS.TS. Nguyễn Xuân Thao-Hiệu trưởng Trường Đại học Tây Nguyên, GS.TSKH. Bùi Đại chuyên gia cao cấp về bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam. Đoàn Thư ký Hội thảo gồm có Ths.Bs. Huỳnh Hồng Quang-Trưởng Khoa Nghiên cứu lâm sàng & điều trị, Ths.Bs. Nguyễn Duy Sơn-Phó trưởng khoa Dịch tễ, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn.
Mục tiêu Hội thảo nhằm tìm ra nguyên nhân và các giải pháp hạ tử vong sốt rét, nâng cao chất lượng chẩn đoán & điều trị sốt rét tại các tuyến bệnh viện, đánh giá tình hình sốt rét kháng thuốc và các biện pháp ngăn chặn ký sinh trùng sốt rét kháng các thuốc có hiệu lực điều trị cao.
Phát biểu khai mạc và chỉ đạo Hội thảo TS. Triệu Nguyên Trung đã đánh giá khu vực miền Trung-Tây Nguyên, miền Đông Nam bộ là khu vực nhạy cảm và phức tạp về nhiều mặt y tế, trong đó có bệnh sốt rét. Vấn đề tình hình sốt rét hiện vẫn đang đối mặt rất nhiều khó khăn vấn đề cần giải quyết, con số mắc, tử vong sốt rét, nhất là trong đối tượng dân di biến động vẫn còn cần quan tâm nhiều hơn nữa. Trong năm 2009 và 6 tháng đầu năm 2010, bệnh sốt rét có nhiều diễn biến phức tạp, điều cần thiết là thảo luận và bàn biện pháp nhằm khống chế số ca mắc sốt rét, ký sinh trùng sốt rét, đặc biệt là tử vong do sốt rét.
Các đại biểu báo cáo tại Hội thảo |
Hội thảo đã nghe 10 báo cáo chuyên môn về thực trạng sốt rét, những khó khăn thách thức trong phòng chống sốt rét, chiến lược và giải pháp phòng chống sốt rét do TS. Triệu Nguyên Trung-Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn trình bày; đánh giá tình hình tử vong do sốt rét từ năm 2007-2009, sử dụng và quản lý thuốc sốt rét tự điều trị cho các nhóm dân di biến động ở khu vựcmiền Trung-Tây Nguyên, các thay đổi trong hướng dẫn chẩn đoán & điều trị sốt rét năm 2009 so với các giai đoạn trước đây do TS. Hồ Văn Hoàng-Phó Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn trình bày; báo cáo ca bệnh lâm sàng, kinh nghiệm điều trị sốt rét ác tính sốt rét ác tính do TS. Trần Quang Bính-Trưởng Khoa nhiễm bệnh viện Chợ Rẫy thành phố Hồ Chí Minh trình bày; đánh giá công tác chẩn đoán và điều trị sốt rét tại các tuyến trong khu vực miền Trung-Tây Nguyên, tình hình kháng thuốc sốt rét trên thế giới và Việt Nam do Ths. Bs. Huỳnh Hồng Quang-Trưởng khoa nghiên cứu Viện Sốt rét Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn trình bày. Hội thảo cũng đã nghe 28 ý kiến tham luận và thảo luận của các chuyên gia bệnh truyền nhiễm GS.TSKH. Bùi Đại, TS. Trần Quang Bính và đại biểu Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng TP. Hồ Chí Minh, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, các tỉnh có tử vong sốt rét cao (Gia Lai, Đăk Lăk, Phú Yên, Ninh Thuận), các bệnh viện đa khoa tỉnh, bệnh viện quân y và các Trung tâm PCSR/Trung tâm YTDP thuộc khu vực miền Trung-Tây Nguyên.
 |  |
GS.TSKH. Bùi Đại chuyên gia cao cấp về bệnh truyền
nhiễm tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo | BS. Trần Công Đại-chuyên gia Tổ chức Y tế thế giới
tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo |
Theo đánh giá của Hội thảo hiện nay tình hình sốt rét ở nước ta có xu hướng giảm, nhưng nguy cơ sốt rét vẫn tập trung cao ở miền Trung, Tây Nguyên, miền Đông Nam bộ chiếm trên 70% số mắc và 90% số chết sốt rét so với cả nước. Nguyên nhân dẫn đến số mắc và số chết sốt rét cao ở khu vực này liên quan nhiều đến điều kiện tự nhiên thuận lợi cho bệnh sốt rét phát triển, di biến động dân cư lớn (dân di cư tự do, dân đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biên giới, dân vào vùng sốt rét làm ăn theo mùa vụ ...); màng lưới y tế cơ sởchưa kiểm soát được bệnh nhân sốt rét và chưa có biện pháp phòng chống sốt rét khả thi cho các nhóm dân di biến động, ý thức tự bảo vệ phòng chống sốt rét của người dân chưa cao, khi bị sốt chưa đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị nên dẫn đến các biến chứng muộn quá khả năng cấp cứu của các tuyến điều trị. Một số tuyến bệnh viện, nhất là các bệnh viện thành phố và đồng bằng không có sốt rét lưu hành không chú ý khai thác yếu tố dịch tễ sốt rét và xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét nên chẩn đoán ban đầu chưa được tốt cũng dẫn đến việc chẩn đoán muộn và điều trị muộn.
Theo ý kiến của các chuyên gia, để hạn chế được tử vong sốt rét, việc dự phòng không để sốt rét thường chuyển sang sốt rét ác tính là rất quan trọng với khẩu hiệu “không có sốt rét ác tính, không có tử vong sốt rét”, do đó việc phát hiện sớm, chẩn đoán sớm, điều trị sớm các thể bệnh sốt rét phải được ưu tiên hàng đầu. Các tuyến bệnh viện phải nắm vững được các dấu hiệu dự báo sốt rét ác tính mới có thể cấp cứu kịp thời theo nguyên nhân biến chứng. Việc hồi sức cấp cứu sốt rét ác tính có vai trò đặc biệt quan trọng khi bệnh nhân có biến chứng, nên các bệnh nhân trường hợp biến chứng nặng cần được chuyển sớm lên tuyến bệnh viện tỉnh và trung ương, còn tuyến huyện chỉ xử lý các trường hợp. Bên cạnh đó việc nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị bệnh nhân sốt rét, chỉ định tự điều trị sốt rét (stand-by treatment) hợp lý cũng là những yêu cầu hết sức cần thiết nhằm hạn chế số ca thất bại điều trị sốt rét bằng các thuốc có hiệu lực cao.
Hội thảo cũng đã chỉ ra những điểm khác của “Hướng dẫn chẩn đoán & điều trị sốt rét” mới ban hành năm 2009 so với các hướng dẫn trước đây và yêu cầu tất cả các tuyến y tế phải tuân thủ nghiêm túc theo hướng dẫn của Bộ Y tế; cập nhật các kiến thức mới nhất về lĩnh vực chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét cho công tác giảng dạy với các trình độ đại học và sau đại học tại các trường đại học y dược. Kinh nghiệm của các đơn vị quân y cho thấy, bộ đội hành quân dã ngoại trong vùng sốt rét lưu hành mặc dù phơi nhiễm sốt rét rất cao, nhưng có tổ chức bảo vệ tốt thì khó bị nhiễm sốt rét; điều này cần được áp dụng có hiệu quả trong cộng đồng để nâng cao ý thức tự bảo vệ của người dân, tạo yếu tố bền vững trong phòng chống sốt rét.
 |
Các đại biểu tham dự Hội thảo |
Trong quá trình Hội thảo, Tiểu ban điều trị sốt rét quốc gia đã tổ chức phiên họp mở rộng với sự có mặt của các chuyên gia bệnh truyền nhiễm, chuyên gia WHO tại Việt Nam, lãnh đạo các Viện và một số thành viên của Tiểu ban để phân công hoạt động; đồng thời thống nhất các nội dung khuyến nghị với Bộ Y tế và Dự án Quốc gia phòng chống sốt rét để kết quả Hội thảo được chuyển sang các hành động cụ thể nhằm nâng cao biện pháp chẩn đoán điều trị sốt rét nói riêng và phòng chống sốt rét nói chung ở nước ta.