Để đánh giá kết quả phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm và định hướng hoạt động 6 tháng cuối năm 2009 khu vực miền Bắc, ngày 16/7/2009 Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương đã tổ chức “Hội nghị giao ban sơ kết công tác phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm 2009” tại Thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An.
Đến dư Hội Nghị có Lãnh đạo Cục Y tế dự phòng & Môi trường-Bộ Y tế, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, Lãnh đạo & chuyên viên của 3 Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, Quy Nhơn, TP. Hồ Chí Minh; Giám đốc Sở Y tế Nghệ An-Đơn vị đăng cai Hội nghị, Lãnh đạo và chuyên viên của Trung tâm Phòng chống sốt rét/Trung tâm Y tế dự phòng 28 tỉnh/thành phố phía Bắc (từ Hà Tĩnh trở ra) và phóng viên đài, báo truyền hình địa phương đến đưa tin Hội nghị.
Hội nghị đã nghe Viện trưởng các Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng TP. Hồ Chí Minh báo cáo đánh giá kết quả phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm và trọng tâm công tác phòng chống sốt rét 6 tháng cuối năm 2009 của khu vực miền Bắc, miền Trung-Tây Nguyên, Nam Bộ-Lâm Đồng; Trưởng Phòng Kế hoạch tổng hợp của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương hướng dẫn xây dựng kế hoạch phòng chống sốt rét năm 2010 cùng ý kiế thảo luận của một số địa phương, đơn vị.
Tình hình sốt rét 6 tháng đầu năm 2009 so với cùng kỳ 2008:
Tình hình sốt rét cả nước
Theo số liệu thống kê 5 tháng đầu năm 2009 so với cùng kỳ năm 2008 cả nước không có dịch sốt rét xảy ra, nhưng số tử vong sốt rét không giảm (7/7),số bệnh nhân sốt rét giảm chậm 5,8% (20.914/22.215), số sốt rét ác tính tăng 44% (72/50) và ký sinh trùng sốt rét tăng 24,3% (4.619/3.716).
Trong 7 ca tử vong sốt rét (TVSR) có 4/7 ca ở khu vực Nam Bộ-Lâm Đồng (Bình Phước 2, An Giang 1, Đồng Tháp 1) và 3/7 ca ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên (Đăc Nông, Gia Lai, Ninh Thuận mỗi tỉnh 1 ca), còn miền Bắc không có tử vong sốt rét.
Số mắc sốt rét gia tăng chủ yếu vẫn tập trung ở địa bàn Tây Nguyên (+ 9,9%) và 18/63 tỉnh/thành phố (Thái Nguyên, Phú Thọ, Hòa Bình, Hải Phòng, Quảng Trị, Quảng Nam, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Bến Tre, Đồng Tháp, Sóc Trăng); số ca sốt rét ác tính tăng chủ yếu ở khu vực Nam bộ-Lâm Đồng (+112,5%) và Tây Nguyên (+50%); ký sinh trùng sốt rét tăng chủ yếu ở ven biển miền Trung (+50,6%), Tây Nguyên (+38,2%), Khu IV cũ (+19%) và Tây Nam bộ (+10,4%).
 |  |
Toàn cảnh | Hội nghị |
Chỉ số ký sinh trùng sốt rét/1000 dân (API) phân bố khác nhau giữa các khu vực, trong đó cao nhất là Tây Nguyên (0,26), Đông Nam bộ (0,20), miền Trung (0,13), thấp nhất là khu vực Tây Nam bộ và các tỉnh phí Bắc (0,01). Đặc biệt hiện có 7 tỉnh chỉ số ký sinh trùng (API) cao như Bình Phước (1,06), Đắc Nông (0,63), Ninh Thuận (0,53), Gia Lai (0,37), Quảng Trị (0,30), Khánh Hòa (0,30) và Lâm Đồng (0,27).Tình hình sốt rét khu vực miền Trung-Tây Nguyên
Năm 2008 công tác phòng chống sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên đã thực hiện đạt kết quả các mục tiêu giảm mắc (- 24,75%), không để dịch xảy ra nhưng số tử vong do sốt rét vẫn tăng 1 ca (14/13) so với cùng kỳ năm 2007.
Trong 6 tháng đầu năm 2009 diễn biến tình hình sốt rét khu vực miền Trung-Tây Nguyên có xu hướng biến động ở nhiều vùng so với cùng kỳ năm 2008, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn và các tỉnh trong khu vực đã chủ động tăng cường các biện pháp chỉ đạo phòng chống sốt rét nhằm khống chế sự gia tăng số mắc, hạn chế số tử vong và ngăn chặn dịch sốt rét xảy ra.
Bệnh nhân sốt rét (BNSR):
- Toàn khu vực tăng 6,37% (7.895/7.422) so với cùng kỳ năm 2008, trong đó miền Trung tăng 4,95%, Tây Nguyên tăng 8,40%.
- 7/15 tỉnh có số BNSR tăng là Quảng Trị (+73,67%), Bình Thuận (+64,22%), Gia Lai (+32,64%), Phú Yên (+15%), Quảng Nam (+14,99%), Ninh Thuận (+11,25), Đăk Lăc (+4,10%);
- 8/15 tỉnh có số BNSR giảm là Quảng Ngãi (-43,72%), Thừa Thiên-Huế (-26,29%), Quảng Bình (-22,71%), Bình Định (-20,74%), TP. Đà Nẵng (-6,25%), Khánh Hòa (-3,61%), Đăk Nông (-2,28%), Kon Tum (-0,94%).
 |
Xét nghiệm kiểm tra ký sinh trùng sốt rét cho đồng bào dân tộc thiểu số
(Nguồn ảnh: nimpe.vn) |
Ký sinh trùng sốt rét (KSTSR):
- Toàn khu vực tăng 49,34% (0,67/0,45) so với cùng kỳ 2008, trong đó miền Trung tăng 53,75%, Tây Nguyên tăng 42,90%.
- 11/15 tỉnh có tỷ lệ KSTSR tăng là Gia Lai (+106,55%), Khánh Hòa (+100,06%), Bình Thuận (81,26%), Quảng Nam (+73,22%), Đak Lak (+57,57%), Ninh Thuận (+47,13%), Quảng Trị (+46,09%), Bình Định (+31,89%), Kon Tum (+18,73%), Quảng Ngãi (+15,11%), Phú Yên (+2,67%).
- 4/15 tỉnh có tỷ lệ KSTSR giảm là Quảng Bình (-22,71%), TP.Đà Nẵng (-20,79%), Thừa Thiên-Huế (-17,59%), Đak Nông (-7,54%).
Đáng lưu ý là các tỉnh có số BNSR, KSTSR đều gia tăng hoặc có TVSR là Quảng Trị, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Quảng Nam, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận tập trung ở các nhóm dân di biến động ngoài tầm kiểm soát của ngành y tế thuộc các vùng nguy cơ sốt rét cao nên khả năng sốt rét bùng phát trở lại và xảy dịch trong các tháng cuối năm 2009 là rất lớn.
Sốt rét ác tính (SRAT):
- Toàn khu vực có 37 trường hợp SRAT, tăng 10 trường hợp so với cùng kỳ 2008 (37/27), trong đómiền Trung tăng 3 ca (21/18), Tây Nguyên tăng 7 ca (16/9).
- Tỉnh có số SRAT tăng cao gồm Ninh Thuận (15/8), Gia Lai (5/1), Kon Tum (4/1), Đak Lak (6/4).
Tử vong sốt rét (TVSR):
Toàn khu vực có 3 ca TVSR ở các tỉnh Gia Lai, Đăk Nông và Ninh Thuận; tăng 3 ca so với cùng kỳ năm 2008 (3/0); nguyên nhân tử vong do nhập viện quá muộn sau khi bệnh khởi phát từ 2 đến 7 ngày, đến khi nhập viện đã có biến chứng nặng vượt quá khả năng điều trị của y tế; kết quả xét nghiệm cho thấy cả 3 trường hợp đều nhiễm P.falciparum, bệnh nhân tử vong trước 24 giờ sau khi nhập viện.
Dịch sốt rét: không có dịch xảy ra.
Đánh giá kết quả các hoạt động phòng chống sốt rét 6 tháng/2009
Các hoạt động đã đạt được:
Dự án quốc gia PCSR đã ưu tiên nguồn lực và tập trung chỉ đạo trọng điểm, cung cấp đủ thuốc sốt rét, hóa chất và vật tư cho các địa phương và đơn vị ; đặc biệt dự báo trước những biến động sốt rét trong năm 2009 tại các vùng trong điểm, ngay từ đầu năm 2009 các Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùngđã cảnh báo tình hình và hỗ trợ các tỉnh có sốt rét gia tăng tăng cường các biện pháp phòng chống dịch đạt hiệu quả ; nâng cao chất lượng chẩn đoán điều trị sốt rét, nâng cao chất lượng giám sát phòng chống véc tơ ; đào tạo nâng cao năng lực mạng lưới y tế tham gia phòng chống sốt rét, tăng cường công tác truyền thông giáo dục phòng chống sốt rét và quản lý vật tư kinh phí.
Một số tồn tại chính:
 |
TS. Nguyễn Mạnh Hùng-Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh
trùng-Côn trùng Trung ương báo cáo tổng kết tình hình sốt rét
miền Bắc 6 tháng đầu năm 2009 |
Thu thập thông tin báo cáo tại các tuyến còn chậm, chất lượng giám sát dịch tễ sốt rét còn hạn chế, quản lý dân di biến động còn khó khăn nên chưa cung cấp đủ cơ sở dữ liệu để dự báo tình hình sốt rét; về chẩn đoán điều trị sốt rét còn lạm dụng thuốc tự điều trị (80% số lượng thuốc sử dụng), xử trí ban đầu sốt rét ác tính tại tuyến xã chưa kịp thời nên hầu hết các ca tử vong đều do biến chứng muộn, chất lượng chẩn đoán và điều trị sốt rét còn hạn chế, nhất là ở các điểm kính hiển vi, một số tỉnh chưa gửi lam kiểm tra kỹ thuật theo quy định.
Trọng tâm công tác phòng chống sốt rét 6 tháng cuối năm 2009
Tập trung giám sát và chỉ đạo các điểm nóng sốt rét và các vùng trọng điểm, đặc biệt là các nơi đang có sốt rét gia tăng và có nguy cơ thiên tai lũ lụt; giám sát và áp dụng các biện pháp tự điều trị cho vùng có dân di biến động dân, người đi vào vùng sốt rét lưu hành khi trở về mắc sốt rét; cử đoàn điều trị bệnh sốt rét phối hợp với các tuyến tỉnh, huyện, xã chỉ đạo, giám sát, hỗ trợ nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị sốt rét tại cơ sở để giảm tử vong do sốt rét.
Chỉ định phun, tẩm hoá chất trên cơ sở phân vùng dịch tễ sốt rét can thiệp và đảm bảo độ bao phủ theo kế hoạch được giao, p hun tẩm bổ sung những vùng trọng điểm, tỷ lệ đạt thấp, nâng cao chất lượng kỹ thuật phun, tẩm hoá chất diệt muỗi ; tổ chức phối hợp kiểm tra, giám sát chất lượng phun, tẩm trong các đợt triển khai chiến dịch.
Tuyên truyền vận động nhân dân nằm màn, đi rừng ngủ rẫy phải mang theo màn nằm để bảo vệ cá nhân; vận động người dân ngủ màn khi ở nhà cũng như khi đi sang biên giới hoặc vào nương rẫy.
Về kế hoạch phòng chống sốt rét 2009 các địa phương cần xây dựng kế hoạch phù hợp với kết quả phân vùng dịch tễ sốt rét và đặc thù sốt rét từng địa phươngtrong tháng 7/2009 để kịp gửi về Ban Điều hành dự án và các Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng trước ngày 15/8/2009 để hoàn chỉnh kế hoạch trình lãnh đạo Bộ Y tế phê duyệt vào đầu tháng 9/2009. Bên cạnh đó các tỉnh cũng cần chú ý chấm điểm thi đua khen thưởng đề nghị Bộ Y tế tặng Bằng khen cho cá nhân, đơn vị trước ngày 15/12/2009 để tập hợp trình Bộ Y tế xét duyệt.