!important;
Nỗ lực của Chương trình quốc gia Phòng chống sốt rét nhiều năm qua đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc thực hiện mục tiêu giảm mắc sốt rét, giảm chết sốt rét và không để dịch sốt rét xảy ra !important; một số tỉnh nhiều năm liền tỷ lệ sốt rét ở mức độ rất thấp và không có tử vong do sốt rét; bảo vệ được sức khỏe và sức lao động nhân dân, góp phần tích cực trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội ở các vùng trọng điểm. Tuy nhiên, mức độ giảm sốt rét ở nước ta không mang tính bền vững do vùng sốt rét lưu hành còn quá rộng cùng với sự hiện diện thường xuyên của mầm bệnh (ký sinh trùng sốt rét) và trung gian truyền bệnh (muỗi Anophles), người dân chưa có ý thức tự bảo vệ cho bản thân và gia đình mình khi đi vào rừng, rẫy hoặc sống trong vùng sốt rét lưu hành; di biến động dân số vào vùng sốt rét quá lớn, trong khi màng lưới y tế cơ sở (huyện/xã/thôn bản) chưa đủ khả năng kiểm soát được bệnh nhân sốt rét. Trên bản đồ phân bố sốt rét thế giới, Việt Nam vẫn được xếp vào diện các nước có mức độ lưu hành nặng và nguy cơ sốt rét cao, trong đó khu vực miền Trung-Tây Nguyên có thể được xem là “rốn sốt rét” của cả nước với tỷ lệ mắc chiếm gần 50%, tỷ lệ sốt rét ác tính và tử vong sốt rét trên 80% so với cả nước. Trong quá trình theo dõi diễn biến sốt rét và thực hiện phòng chống sốt rét nhiều năm qua, kể cả giai đoạn bệnh sốt rét đang có xu hướng giảm thấp trong 5 năm gần đây (2001-2005), chưa bao giờ tình hình sốt rét thực sự ổn định như vấn đề làn sóng di dân tự do tại các tỉnh Tây Nguyên (2002-2003), tử vong sốt rét tại Quảng Trị (2004), biến động sốt rét ở Quảng Nam (2005) và hiện nay (2006) chúng ta đang phải đối mặt với sự gia tăng sốt rét ở nhiều tỉnh trọng điểm trong khu vực, nguy cơ sốt rét quay trở lại và xảy dịch sốt rét là rất cao nếu không kịp thời có những biện pháp phòng chống sốt rét hữu hiệu.
 |
Thảo luận kế hoạch triển khai công tác
PCSR tại cơ sở |
Từ thực trạng tình hình sốt rét trên đây, công tác dự báo và phòng chống dịch sốt rét luôn luôn phải được coi là mục tiêu quan trọng hàng đầu !important; bởi lẽ với tính chất bùng nổ của nó chỉ trong một thời gian ngắn dịch sốt rét có thể tăng vọt lên 30-50% với nhiều ca sốt rét ác tính, tử vong sốt rét và lan rộng đến nhiều vùng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức lao động nhân dân và cản trở việc thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội. Dịch sốt rét theo quan niệm hiện nay là nơi có số ca mắc mới sốt rét tăng đột ngột so với diễn biến bình thường, có tử vong sốt rét và sự lan truyền sốt rét tại chỗ trong một quần thể dân cư (thôn/xã/huyện)… do đó các tuyến cần phải giám sát dịch tễ chặt chẽ để dự báo được khả năng xảy dịch và thực hiện các biện pháp dập dịch kịp thời. Trong mô hình sốt rét hiện nay việc dự báo khả năn xảy dịch cần phải chú trọng vào các vùng sốt rét lưu hành nặng có nhiều người chưa có miễn dịch sốt rét (dân di cư tự do, người dân đến làm ăn theo thời vụ, tập thể bộ đội hoặc thanh niên xung phong, cán bộ công tác hoặc người đi du lịch trong vùng sốt rét); các vùng sốt rét ổn định (không có vectơ truyền bệnh, mức sốt rét giảm thấp…) nhưng người dân lại sống bằng nghề nghiệp chính ở rừng, rẫy chưa có biện pháp bảo vệ (đi rừng khai thác gỗ, làm rẫy và ngủ rẫy dài ngày); ngoài ra ảnh hưởng bất thường của khí hậu, thời tiết như bão lụt, mưa/nóng kéo dài… tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh các vectơ truyền bệnh chính hoặc sự tăng cao biến của các vectơ truyền bệnh phụ dẫn đến sự gia tăng sốt rét. Việc nhận định mức độ sốt rét ở nhóm tuổi trẻ em nhỏ (< 2 tuổi) hiện nay cũng không còn có ý nghĩa ở các vùng có biến động, vì tất cả mọi thành viên trong các gia đình người dân tộc thiểu số đều sống trong nhà rẫy dài ngày.
Căn cứ vào những tiêu chuẩn đánh giá dịch sốt rét, sự gia tăng sốt rét ở một số tỉnh miền Trung-Tây Nguyên trong thời gian qua chưa đủ các yếu tố cấu thành một vụ dịch sốt rét !important; Tuy nhiên, đây cũng là những vấn đề khó khăn, nan giải cho cống tác phòng chống sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên, vì chưa có biện pháp bảo vệ khả thi cho nhóm dân đi rừng, ngủ rẫy. Giải pháp trước mắt là cần tăng cường giám sát chặt chẽ dịch tễ sốt rét và ngăn ngừa khả năng xảy dịch, hiện nay nhiều vùng sốt rét ổn định vẫn còn hiện diện vectơ truyền bệnh chính, nếu mầm bệnh ngoại lai cùng với sự lan truyền bệnh gia tăng, thì dịch sốt rét có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
!important; |
| Trên đường giám sát và chỉ đạo PCSR |
Các biện pháp khẩn cấp hiện nay tại các tuyến y tế là:
1. Tăng cường phát hiện, chẩn đoán và điều trị sốt rét:
Các tuyến bệnh viện cần chú trọng xét nghiệm KSTSR cho tất cả các trường hợp có sốt để không bỏ sót các trường hợp nhiễm bệnh do giao lưu vào vùng sốt rét.
Các tuyến cơ sở (huyện/xã/thôn bản) tăng cường phát hiện, giám sát và điều trị sớm BNSR !important; các vùng có nguy cơ xảy dịch cần thành lập các đội điều trị (2 người/đội) chủ động tìm BNSR để điều trị tại chỗhoặc có thể chỉ định điều trị mở rộng nếu cần.
Cấp thuốc sốt rét và hướng dẫn các dùng cho những người đi rừng hoặc ngủ rẫy để họ có thể tự điều trị khi có sốt trước khi đến y tế cơ sở.
Chú trọng điều trị cắt cơn sốt bằng các thuốc chống sốt rét hiệu lực cao (CV8, Artesunate) và điều trị diệt giao bào bằng Primaquine !important; tuyến xã cần điều trị Artesunate lọ tiêm cho các trường hợp sốt rét nặng hoặc ác tính trước khi chuyển lên tuyến trên.
2.Phòng chống vectơ:
Chỉ định phun tồn lưu hóa chất bổ sung đợt 2/2006 tại các thôn giáp ranh với rừng, nhà rẫy, nhà dân di cư tự do và các nơi chất lượng tẩm màn đạt < !important; 80%; tẩm màn bổ sung cho một số xã chưa đạt trong đợt I/2006 hoặc bị ảnh hưởng của bão lụt.
Các tỉnh thống kê những vùng cần phun tẩm bổ sung để có kế hoạch cung cấp hóa chất, vật tư, triển khai phun bổ sung đợt 2/2006 đảm bảo độ bao phủ và chất lượng.
3. Truyền thông giáo dục:
Vận động người dân đến Trạm y tế khám và điều trị khi có sốt, tối phải ngủ màn, mang theo màn nằm và thuốc “Tự điều trị” khi đi vào rừng, rẫy.
Thông điệp truyền thông nên ngắn gọn , dễ hiểu để nâng cao ý thức tự bảo vệ của người dân.
Giám sát dịch tễ chặt chẽ và dự báo dịch sốt rét kịp thời.
Hỗ trợ vật tư, hóa chất, thuốc sốt rét và kinh phí phòng chống dịch cho các tỉnh có sốt rét gia tăng hoặc bị ảnh hưởng trực tiếp của bão lụt để kịp thời triển khai thực hiện.
Về phương diện nghiên cứu khoa học, đã có rất nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu về dịch sốt rét. Tuy nhiên, hình thái sốt rét và cơ cấu bệnh tật hiện nay có nhiều thay đổi, nên cần tiếp tục các đề tài nghiên cứu sâu về hình thái dịch, quy mô dịch,quy luật phát triển dịch, dự báo dịch và các biện pháp phòng chống dịch thích hợp để chỉ đạo thực hiện cũng như bổ sung lý luận cho các tài liệu về dịch sốt rét đã có trước đây.
!important;