Phú Lộc là một huyện ven biển có núi ở phía Nam tỉnh Thừa Thiên Huế, những năm qua với những tác động của các biện pháp phòng, chống; bệnh sốt rét bị đẩy lùi và tại đây đã xây dựng, phát triển yếu tố bền vững để duy trì thành quả. Tuy vậy do điều kiện làm ăn kinh tế, hiện nay một số xã thuộc huyện có số người đi lao động, làm thuê tại Lào khá phổ biến. Hệ lụy sốt rét nhập ngoại từ Lào về là vấn đề cần cảnh báo cùng với một số bệnh tật khác để chủ động phòng, chống.
Theo báo cáo thống kê năm 2010, toàn tỉnh Thừa Thiên Huế có 165 bệnh nhân sốt rét, không có sốt rét ác tính, tử vong và dịch sốt rét xảy ra; tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm chiếm tỷ lệ 0,36% (64/17.955). Điều đáng quan tâm là số bệnh nhân sốt rét ngoại lai ngoài tỉnh chiếm 43,64% (72/165); số ký sinh trùng sốt rét ngoại lai ngoài tỉnh chiếm 73,44% (47/64). So với năm 2009, số bệnh nhân sốt rét giảm 55,28% (165/369); tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm 21,74% (0,36/0,46), vẫn duy trì được mục tiêu không có sốt rét ác tính, tử vong và dịch sốt rét.
Riêng tại Phú Lộc, một huyện ven biển có núi ở phía Nam của tỉnh Thừa Thiên Huế có tình hình sốt rét ổn định trong những năm qua nên địa phương đã xây dựng và phát triển được các yếu tố phòng, chống sốt rét bền vững để duy trì những thành quả đạt được. Tuy nhiên, năm 2010 ghi nhận có 10 bệnh nhân sốt rét với 6 người bệnh xét nghiệm lam máu cho kết quả ký sinh trùng sốt rét dương tính; trong đó phần lớn số bệnh nhân sốt rét và số ký sinh trùng sốt rét đều bị nhiễm ngoại lai ở ngoài tỉnh trở về, đặc biệt là từ Lào. Vấn đề khó khăn nhất hiện nay là huyện đang phải đối mặt với tình hình sốt rét ngoại lai do bị nhiễm bệnh từ các nơi khác, trong đó có những bệnh nhân sốt rét bị nhiễm bệnh từ Lào do đi lao động, làm thuê kiếm sống trở về.
Theo một số báo chí đã đưa tin, thực trạng hiện nay tại huyện Phú Lộc, số người dân ở hai xã Lộc Bổn và Lộc Sơn đi lao động, làm thuê ở một số tỉnh thuộc nước CHDCND Lào khá phổ biến. Xã Lộc Bổn có khoảng 3.000 người đi làm ăn ở các tỉnh Salavan, Savanakhet, Lào; trong đó các thôn Hòa Vang, Thuận Hóa, Bình An, Hòa Mỹ có nhiều người đi nhất. Riêng thôn Bình An đã có đến 90% hộ gia định ở thôn Bình An có người đi qua Lào làm ăn. Tại xã Lộc Sơn gần bên cạnh xã Lộc Bổn cũng có khoảng 2.000 người dân đi lao động, làm thuê ở Lào. Địa phương và người dân tại đây thường gọi là “làng xuất ngoại”.
Cũng chính vì thực trạng này, một vùng làng quê đang yên tĩnh bổng trở nên biến động, thay đổi với các tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc, buôn bán và sử dụng chất ma túy, đánh lộn, đâm chém nhau... từ những đồng tiền, kinh tế kiếm được mang từ Lào về trong những đợt trở lại thăm quê. Ngoài ra, một hệ lụy cũng đã xảy ra là tại xã Lộc Bổn đã phát hiện 20 trường hợp bị nhiễm HIV từ Lào, có 11 bệnh nhân tử vong; đặc biệt một thiếu nữ 17 tuổi đã lây nhiễm HIV do bị hãm hiếp ở Lào. Tại xã Lộc Sơn cũng ghi nhận có 10 trường hợp nhiễm HIV do đi Lào lao động, làm thuê.
Một vấn đề cần nên cảnh báo ở đây là các huyện, tỉnh giáp ranh biên giới Việt-Lào thuộc vùng sốt rét lưu hành nặng nên nguy cơ bị mắc bệnh sốt rét là điều không thể tránh khỏi nếu những người đi lao động, làm ăn ở Lào không thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng, chống tích cực. Ngoài huyện Phú Lộc, các địa phương khác có hoàn cảnh tương tự cũng nên quan tâm đến thực trạng sốt rét nhập ngoại từ Lào hoặc các các nước có sốt rét lưu hành để chủ động thực hiện các biện pháp can thiệp. Bệnh sốt rét, nhiễm HIV, các tệ nạn xã hội và những hệ lụy khác... từ vấn đề này cần được xã hội quan tâm.