Trước tình hình dịch bệnh xảy ra ở một số địa phương trong cả nước, ngày 25/5/2010 tại Thủ đô Hà Nội, Bộ Y tế đã tổ chức Hội nghị triển khai công tác phòng chống dịch và kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm nhằm kịp thời thực hiện ngay các biện pháp phòng chống dịch khẩn cấp và tăng cường công tác kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm.
GS.TS. Trịnh Quân Huấn-Thứ trưởng Bộ Y tế trực tiếp Chủ trì Hội nghị với sự tham dự của các đồng chí Lãnh đạo Cục Y tế dự phòng, Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm và các Cục/Vụ liên quan thuộc Bộ Y tế; Lãnh đạo y tế các ngành và các Viện thuộc hệ y tế dự phòng; Lãnh đạo Sở Y tế, Trung tâm Y tế dự phòng, Chi Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm 63 tỉnh/thành phố; Trung tâm kiểm dịch biên giới.
Hội nghị đã nghe báo cáo tình hình hoạt động phòng chống dịch năm 2010 do TS. Nguyễn Văn Bình-Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế trình bày; thực trạng và đề xuất phương hướng kiện toàn hệ thống kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm do GS.TS. Nguyễn Công Khẩn-Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm trình bày; tình hình, dự báo và giải pháp phòng chống dịch tả ở Việt Nam do PGS.TS. Nguyễn Trần Hiển-Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ trình bày cùng nhiều ý kiến tham luận, thảo luận của các đại biểu tham dự hội nghị về giải pháp phòng chống dịch bệnh và vệ sinh an toàn thực phẩm.
 |
Toàn cảnh Hội nghị |
Về tình hình dịch bệnh trên thế giới, trong 5 tháng đầu năm 2010 Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thông báo có 214 quốc gia & vùng lãnh thổ ghi nhận bệnh nhân dương tính với vius cúm A (H1N1), trong đó có 17.919 trường hợp tử vong; hiện nay khu vực Tây và Trung Phi, một số vùng khu vực Nam Á (Bangladesh, Ấn Độ) và Đông Nam Á (Thailand, Malaysia) đang có sự lan tràn mạnh; cúm A (H1N1) vẫn tiếp tục được WHO cảnh báo và duy trì ở cấp độ 6 của đại dịch toàn cầu. Cũng trong 5 tháng đầu năm 2010 toàn thế giới ghi nhận 30 trường hợp mắc cúm A (H5N1), trong đó có 12 trường hợp tử vong; các quốc gia có số ca dương tính và tử vong nhiều nhất trong đó Ai Cập là Ai Cập, Indonexia, Cambodia. Dịch tả được ghi nhận ở nhiều quốc gia trên thế giới như Nam Phi, Mozambique, Zambia; đặc biệt từ tháng 8/2008 đến tháng 2/2009 Zimbabue ghi nhận 79.613 ca nghi ngờ tả, trong đó có 3.731 ca tử vong, chiếm 4.7% so với tổng số ca mắc. Ngoài ra còn ghi nhận bệnh sốt vàng Châu Phi và sốt thung lũng Rift ở Nam Phi, viêm màng não do não mô cầu, bại liệt ở Tajikistan.
Tại Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2010 tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, cúm A (H5N1) cả nước ghi nhận 7 trường hợp dương tính, trong đó có 2 trường hợp tử vong tại 6 tỉnh/thành phố Điện Biên, Hà Nội, Tuyên Quang, Khánh Hòa, Tiền Giang và Bình Dương; các trường hợp nhiễm cúm A (H5N1) trên người được ghi nhận đồng thời với thời điểm có dịch cúm trên gia cầm. Tích lũy từ năm 2003 đến nay Việt Nam đã ghi nhận 119 trường hợp mắc, 59 trường hợp tử vong do cúm A (H5N1) tại 39 tỉnh/thành phố trong cả nước; trong đó cao nhất là miền Bắc (22 tỉnh/thành phố) với 81 ca mắc, 34 ca tử vong; miền Nam (14 tỉnh/thành phố) với 30 ca mắc,24 tử vong; thấp nhất là miền Trung (3 tỉnh/thành phố) với 8 ca mắc, 1 tử vong. Về đại dịch Cúm A (H1N1) xuất hiện rải rác và hiện tại không có ổ dịch trong cộng đồng; tuy nhiên tích lũy từ thời điểm bùng phát (tháng 7/2009) đến tháng 4/2010 cả nước đã ghi nhận 11.208 trường hợp dương tính với cúm A (H1N1), trong đó có 58 trường hợp tử vong, đỉnh dịch tập trung chủ yếu vào tháng 9/2009. Tiêu chảy cấp nguyên nhân do phẩy khuẩn tả trong 5 tháng đầu năm 2010, cả nước ghi nhận 44 trường hợp dương tính, không có tử vong tại 9 tỉnh/thành phố theo thứ tự từ cao xuống thấp: An Giang (17 ca), TP. Hồ Chí Minh (9 ca), Hải Dương (5 ca), Hà Nam (4 ca), Hà Nội (4 ca), Bắc Ninh (2 ca), Hải Phòng (1 ca), Tây Ninh (1 ca) và Bến Tre (1 ca); tích lũy từ năm 2000 đến nay, nước ta đã ghi nhận 4.162 trường hợp tả, trong đó cao nhất là khu vực miền Bắc (84.7%), tiếp đến là miền Trung (9.3%), miền Nam (5.9%), khu vực Tây Nguyên không ghi nhận trường hợp nào; nhìn chung thời điểm mắc bệnh tả bắt đầu từ tháng 4-5 và đỉnh dịch cao nhất vào tháng 11 hàng năm. Sốt xuất huyết trong 5 tháng đầu năm 2010, cả nước ghi nhận 12.868 số trường hợp mắc, trong đó có 12 ca tử vong; so với cùng kỳ năm 2009 số mắc giảm 30.9%, số tử vong giảm 3 trường hợp; dịch sốt xuất huyết tập trung cao ở khu vực miền Nam với 71.6% số mắc và 91.7% số tử vong so với cả nước; các tỉnh có số mắc tăng trong năm 2010 là Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, An giang, Bạc Liêu, Đồng Tháp, Đắc Nông, Gia Lai và Kon Tum. Ngoài ra Việt Nam còn ghi nhận một số bệnh truyền nhiễm mới nổi trong những năm gần đây như sởi, tay-chân-miệng, bệnh liên cầu lợn ở người và một số bệnh truyền nhiễm khác.
Qua đánh giá nguyên nhân phát sinh dịch bệnh truyền nhiễm đều liên quan đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, nhất là các thực phẩm nhập lậu hoặc không rõ nguồn gốc, xuất xứ; nhiều doanh nghiệp nhập khẩu thực phẩm chỉ thực hiện kiểm tra nhà nước nhưng không tiến hành công bố tiêu chuẩn sản phẩm. Bên cạnh đó năng lực kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm tại các tuyến còn tồn tại nhiều bất cập như hệ thống cơ sở hạ tầng còn chật chội, chưa đáp ứng yêu cầu của công tác kiểm nghiệm, hệ thống trang thiết bị còn thiếu và chưa đồng bộ, nguồn nhân lực còn thiếu và năng lực kiểm nghiệm chưa cao; chưa có phòng kiểm nghiệm cấp tỉnh được công nhận đạt tiêu chuẩn ISO/IEC 17.025: 2005, khả năng kiểm nghiệm các chỉ tiêu vi sinh, chỉ tiêu ô nhiễm hóa học và phụ gia thực phẩm còn nghèo nàn…
Phát biểu chỉ đạo Hội nghị GS.TS. Trịnh Quân Huấn-Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh trước những khó khăn thách thức của bệnh dịch phát triển mạnh, đặc biệt là các dịch bệnh tối nguy hiểm như cúm A (H1N1, H5N1), tả, tay-chân-miệng, liên cầu lợn, sốt xuất huyết… liên quan đến vấn đề quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm; cùng những khó khăn về nguồn nhân lực y tế dự phòng như mô hình tổ chức y tế huyện chưa ổn định, trang thiết bị và phương tiện còn thiếu, nguồn kinh phí hạn hẹp Cục Y tế dự phòng cần chủ trì, phối hợp với các đơn vị xây dựng văn bản pháp quy hoặc hướng dẫn giám sát, phòng chống dịch bệnh cho các tuyến; chỉ đạo các địa phương phát động chiến dịch tuyên truyền phòng chống dịch bệnh rộng khắp trên toàn quốc; đặc biệt là xây dựng các thông điệp tuyên truyền phòng chống dịch bệnh phát sóng trên các phương tiện thông tin đại cúng liên tục trong các tháng 6-7/2010. Các Sở Y tế, Trung tâm Y tế dự phòng các tỉnh/thành phố cần tăng cường hệ thống giám sát để phát hiện sớm và sử lý kịp thời các ổ dịch cúm A (H5N1), cúm A (H1N1), tả, sốt xuất huyết và các dịch bệnh mùa hè khác, không để dịch lan rộng; về nguồn vac xin tiêm chủng cúm A (H1N1) của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hỗ trợ cho các nước nghèo, trong đó Việt Nam được cung cấp 1,2 triệu liều, Thứ trưởng đề nghị WHO gửi trước 200.000 liều để thử nghiệm lâm sàng độ an toàn và tính miễn dịch, đồng thời bảo vệ cho các cán bộ thường xuyên tiếp cận bệnh dịch cho các cán bộ y tế (khoa truyền nhiễm các bệnh viện, cán bộ y tế dự phòng) trước khi sử dụng rộng rãi ở cộng đồng; tăng cường các hoạt động giám sát, kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu quốc tế, đặc biệt đối với các trường hợp đến từ vùng đang có dịch; chuẩn bị kế hoạch và sẵn sàng các phương tiện, trang thiết bị, nhân lực chủ động phòng chống dịch trong mùa bão lụt. Cần tăng cường công tác kiểm nghiệm hậu kiểm vệ sinh an toàn vệ sinh thực phẩm lưu hành hàng ngày để hạn chế tối đa các bệnh truyền nhiễm do nguồn thực phẩm không đảm bảo. Thứ trưởng Bộ Y tế yêu cầu các đồng chí lãnh đạo các đơn vị triển khai ngay các hoạt động phòng chống dịch bệnh và kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm tại phạm phi được phân công phụ trách để khống chế tốt tình hình phát triển dịch bệnh trong năm 2010.