Từ Mosul đến Cox’Bazar, bệnh tả đến bệnh dịch hạch, năm 2017 đầy ắp những trường hợp khẩn cấp về sức khỏe do xung đột, thiên tai và dịch bệnh. Nhưng năm 2018 có thể còn tồi tệ hơn nếu chúng ta không chuẩn bị, ngăn ngừa và đáp ứng đúng lúc. Tổ chức Y tế thế giới (TCYTTG) tiếp tục giải quyết dịch bệnh và các trường hợp khẩn cấp khác về sức khỏe trên toàn thế giới vào năm 2018, nhưng các hoạt động bị thiếu kinh phí và cần tiếp tục đầu tư hơn nữa.
Đây chỉ là một số mối đe dọa đối với sức khỏe toàn cầu mà chúng ta có khả năng phải đối mặt. Nhiều cuộc khủng hoảng trong số này hoàn toàn có thể phòng ngừa được, và thường là do con người tạo ra.
Đại dịch cúm
Một đại dịch cúm khác là điều không thể tránh khỏi. Trong thế giới kết nối này, sự bùng phát dịch cúm toàn cầu tiếp theo là một vấn đề xảy ra “khi nào” chứ không thể nói là “nếu” - với những hậu quả sâu rộng. Một đại dịch nghiêm trọng có thể dẫn đến hàng triệu ca tử vong và phá hủy hơn 1% GDP toàn cầu. Chúng ta phải mất một thời gian dài tới hàng trăm năm kể từ khi đại dịch cúm ở Tây Ban Nha giết chết tới 100 triệu người nhưng bây giờ chúng ta có các công cụ để phát hiện và đáp ứng với cúm khi nó xảy ra. Hàng năm, TCYTTG khuyến cáo sử dụng một số loại vaccine để bảo vệ con người tránh khỏi cúm mùa trên toàn thế giới. Hơn 150 cơ sở y tế công cộng tại 110 quốc gia làm việc cùng nhau về giám sát và đáp ứng toàn cầu. Nhưng không có gì có thể dự đoán được về cúm, bao gồm cả cách thức và nơi đại dịch tiếp theo sẽ xuất hiện.
TCYTTG đang theo dõi các mầm bệnh hô hấp có nguy cơ cao khác có khả năng gây ra đại dịch, bao gồm MERS CoV.
Một buổi thuyết trình về cúm ở Nepal (2010)
Sức khỏe trong vùng xung đột
Xung đột tiếp tục tàn phá các hệ thống y tế trên toàn thế giới - từ Yemen đến Ukraina, Nam Sudan tới Cộng hòa Dân chủ Congo. Các bên tham chiến đang gia tăng tấn công các cơ sở y tế và nhân viên y tế, cũng như cơ sở hạ tầng quan trọng. Ở những nơi này, ngày càng có nhiều người chết vì các căn bệnh có thể điều trị và phòng ngừa được và bệnh mãn tính hơn là đạn và bom. Các tổ chức nhân đạo thiếu tiếp cận tới việc cung cấp thực phẩm cứu mạng sống, nước và thuốc men mà mọi người rất cần. Các cuộc tấn công hóa học và sinh học cũng là một nguy cơ đáng kể trong chiến tranh.
Một bác sĩ tại một cơ sở y tế ở Cộng hòa Dân chủ Congo (2005)
Bệnh tả
Hơn 2.000 năm sau khi được ghi nhận lần đầu tiên bởi Hippocrates, căn bệnh do vi khuẩn Vibrio cholerae gây ra đang phát triển mạnh trên toàn thế giới. Mặc dù dễ dàng ngăn ngừa và điều trị nhưng bệnh tả giết chết gần 100.000 người mỗi năm trong các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi đói nghèo và xung đột.
Áp phích được treo trên tường như là một phần của các nỗ lực huy động xã hội để hỗ trợ
một chiến dịch tiêm phòng dịch tả tại Kinshasa (2016)
Trong năm 2017, các loại vaccine tả bằng đường uống đã được sử dụng để bảo vệ cho 4,4 triệu người ở 9 quốc gia: Bangladesh, Cameroon, Haiti, Malawi, Mozambique, Nigeria, Sierra Leone, Somalia và Nam Sudan. Vào năm 2018, TCYTTG sẽ hỗ trợ các chiến dịch tương tự cùng với việc tiếp cận với nước sạch và cải thiện vệ sinh môi trường.
Bệnh bạch hầu
Trẻ em Rohingya trong khu định cư Jamtoli, Bangladesh (2017)
Việc sử dụng rộng rãi vaccine bạch hầu như là một phần của các chương trình tiêm chủng định kỳ đã loại bỏ căn bệnh hô hấp lây nhiễm ở hầu hết các nơi trên thế giới. Nhưng bệnh bạch hầu đang tạo ra sự trở lại đáng báo động ở các quốc gia có những lổ hỏng đáng kể trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Venezuela, Indonesia, Yemen và Bangladesh (Cox’s Bazar) tất cả đều báo cáo sự bùng phát dịch bệnh bạch hầu vào năm 2017, yêu cầu hỗ trợ từ TCYTTG để thực hiện các hoạt động ứng phó, hướng dẫn kỹ thuật và cung cấp thuốc trị bệnh bạch hầu và vaccine.
Sốt rét
Trẻ em ngủ trong một màn tẩm hóa chất diệt ở Timor Leste (2013)
Mỗi năm, TCYTTG ước tính có hơn 200 triệu ca sốt rét trên toàn thế giới, với hơn 400.000 ca tử vong. Khoảng 90% số ca tử vong do căn bệnh muỗi truyền xảy ra ở vùng cận Saharan châu Phi, phần còn lại xảy ra ở Đông Nam Á, Nam Mỹ, Tây Thái Bình Dương và Đông Địa Trung Hải. Tại Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan, sốt rét giết chết nhiều người hơn chiến tranh. Các quốc gia khác đang vật lộn với bệnh sốt rét bao gồm Cộng hòa Dân chủ Congo, Nigeria và Somalia.
Thiên tai
Một nhân viên y tế của WHO tại địa điểm lở đất trên núi Sugar Loaf ở Freetown, Sierra Leone (2017).
Thảm họa từ các mối nguy hiểm tự nhiên như lũ lụt, bão, động đất và lở đất có thể gây ra đau khổ to lớn và các hậu quả sức khỏe sâu rộng cho hàng triệu người. Trong năm 2017, các cơn bão Harvey, Irma và Maria đã gây ra sự tàn phá lớn ở Caribê và Hoa Kỳ, những cơn gió mùa ở Bangladesh, Ấn Độ và Nepal ảnh hưởng đến hơn 40 triệu người, và sự tàn phá do các vụ lở đất ở Sierra Leone gây ra sự lo ngại về một vụ dịch tả. Hạn hán dẫn đến mất an ninh lương thực và suy dinh dưỡng thường liên quan đến sự bùng phát của dịch bệnh, trong khi sóng nhiệt gây tử vong quá mức, đặc biệt là ở người già.
Viêm màng não
Trẻ em ở Nam Malawi (2015)
Một chủng vi khuẩn mới có độc lực cao của viêm màng não typ C do não mô cầu hiện đang lưu hành dọc theo vành đai viêm màng não của châu Phi - đe dọa 26 quốc gia – vào thời điểm thiếu hụt cấp tính trên toàn cầu về vaccine viêm màng não typ C. Nguy cơ dịch bệnh quy mô lớn là cao và hơn 34 triệu người có thể bị ảnh hưởng. Hơn 10% số người bị bệnh viêm màng não C chết. Những người sống sót thường phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng về thần kinh. TCYTTG và các đối tác hỗ trợ một nguồn dự trữ khẩn cấp toàn cầu, trong đó có 2,5 triệu liều vaccine có viêm màng não typ C. Tuy nhiên, cần thêm 10 triệu liều để ngăn chặn một đại dịch lớn trước năm 2019.
Bệnh sốt vàng
Nhân viên y tế chuẩn bị vaccine vào ngày đầu tiên của một chiến dịch tiêm chủng sốt vàng ở Kinshasa (2016)
Một thế kỷ trước đây, sốt vàng là một nguồn khủng bố - tàn phá các quần thể dân cư và phá hủy nền kinh tế. Các chiến dịch tiêm chủng đại trà dẫn đến sự sụt giảm đáng kể các ca bệnh trên toàn thế giới - nhưng đầu những năm 2000s đã chứng kiến sự hồi sinh của bệnh gây xuất huyết cấp tính do virus ở châu Phi và châu Mỹ, nơi có tới 40 quốc gia được coi là có nguy cơ cao nhất.
Trong năm 2016, các vụ dịch sốt vàng ở Angola và Cộng hòa Dân chủ Congo chỉ bị kiềm chế sau khi triển khai các chiến dịch tiêm chủng hàng loạt cho 30 triệu người. Năm 2018, Nigeria và Brazil giải quyết các vụ dịch lớn đang đe dọa các khu vực đô thị. Các bệnh sốt khác gây xuất huyết do virus đang được giám sát bao gồm Ebola và bệnh do virus Marburg, Sốt xuất huyết Crimean-Congo, Sốt thung lũng Rift, Sốt Lassa, Bệnh Hantavirus và Sốt Dengue
Suy dinh dưỡng
Cánh tay của một đứa trẻ được đo như là một phần của việc sàng lọc suy dinh dưỡng
tại một phòng khám lưu động ở Marawi, Philippines năm 2017 (WHO / F. Tanggol)
Trên toàn cầu, 45% số ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi có liên quan đến suy dinh dưỡng. TCYTTG phát triển bộ dụng cụ cho trẻ em suy dinh dưỡng bị các biến chứng y tế. Tình trạng thiếu hụt lương thực sẽ vẫn là một thách thức nghiêm trọng ở vùng Sừng Châu Phi vào năm 2018. Tại Nam Sudan năm 2018, có khoảng 1,1 triệu trẻ em dưới 5 tuổi được cho là bị suy dinh dưỡng, và gần một nửa dân số đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng. Tại Yemen, 7 triệu người có nguy cơ suy dinh dưỡng và 17 triệu người vẫn có nguy cơ thiếu thực phẩm.
Ngộ độc thực phẩm
Một thanh tra viên về thực phẩm đang tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên tại một chợ ở Philippines (2017)
Hàng năm, 600 triệu người hay gần 1 trong 10 người trên thế giới bị ốm và 420.000 người chết sau khi ăn phải thực phẩm bị ô nhiễm. Nam Phi hiện đang chiến đấu chống lại vụ dịch bệnh listeriosis lớn nhất thế giới. Năm 2017, một vụ dịch thương hàn dẫn tới việc thu hồi sữa bột dành cho trẻ em từ một hãng của Pháp tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.