“Hội nghị giao ban sơ kết công tác phòng chống sốt rét 6 tháng đầu năm 2005” đã được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 1/7/2005 với sự tham gia của đại biểu là lãnh đạo và chuyên viên các Viện Sốt rét-KST-CT Trung Ương, Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn, Viện Sốt rét-KST-CT TP. Hồ Chí Minh, Cục Quân y, Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế, Viện Vệ sinh Dịch tễ Quân đội, Trung tâm Phòng chống sốt rét và Trung tâm Y tế dự phòng đến từ 64 tỉnh thành trong cả nước. Hội nghị đã nghe báo cáo đánh giá kết quả thực hiện phòng chống sốt rét (PCSR) 6 tháng đầu năm, định hướng chính trong công tác PCSR 6 tháng cuối năm 2005 của các Viện; tham luận về kết quả PCSR của các tỉnh Lai Châu và Quảng Nam, dự báo dịch và kinh nghiệm chỉ đạo màng lưới y tế thôn bản của tỉnh Lâm Đồng.
Qua so sánh tình hình sốt rét 5 tháng đầu 2005 với cùng thời kỳ năm trước trên cả nước bệnh nhân sốt rét (BNSR) giảm 27,1%, ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) giảm 35,6%, sốt rét ác tính (SRAT) gim 50%, tử vong sốt rét (TVSR) giảm 83,3%, không có dịch sốt rét xảy ra, nhưng có sự gia tăng đột biến BNSR và KSTSR tại 6 xã vùng cao thuộc huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam. Tại khu vực miền Trung-Tây Nguyên các chỉ số sốt rét cũng giảm rõ rệt so với mục tiêu đề ra, tuy nhiên số ca mắc vẫn còn cao so với cả nước như 13.261/35.029 ca BNSR (chiếm 37,86%), 3.963/5.234 KSTSR (chiếm 75,72%), 30/35 ca SRAT (chiếm 85,71%) và 1 trường hợp tử vong do sốt rét duy nhất (tại Quảng Nam). Những dẫn liệu trên đây cho thấy, mặc dù tỷ lệ mắc và tử vong ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên giảm, nhưng nguy cơ gia tăng sốt rét vẫn tiềm ẩn tại nhiều vùng, đặc biệt là các vùng sốt rét lưu hành nặng, vùng có dân di biến động (di cư tự do, ngủ rẫy và đi rừng dài ngày), vùng kinh tế khó khăn như Nam Trà My (Quảng Nam), Đăk Rông và Hướng Hóa (Quảng Trị)... Tại những vùng này hệ thống y tế thiếu về số lượng và yếu về chất lượng không đủ khả năng phát hiện và quản lý BNSR, trong khi đó mầm bệnh và vectơ lan truyền sốt rét vẫn tồn tại, các biện pháp bảo vệ khó đảm bảo hiệu quả tuyệt đối cho cộng đồng ở các vùng này.
Về tổ chức chỉ đạo, lãnh đạo Bộ và Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế đã gửi các công điện nhắc nhở các Viện tập trung chỉ đạo PCSR ở các vùng có nguy cơ gia tăng sốt rét, đặc biệt chú trọng khu vực Tây Nguyên, tỉnh mới Đăk Nông, vùng trọng điểm tỉnh Quảng Nam, Quảng Trị... Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn và ngành y tế tỉnh Quảng Nam đã dự báo sớm và có các giải pháp khắc phục sốt rét gia tăng tại Nam Trà My, cùng với TTPCSR/TTYTDP các tỉnh tăng cường chỉ đạo nâng cao chất lượng các biện pháp PCSR, giám sát dịch tễ vùng trọng điểm và duy trì chế độ giao ban hàng tháng giữa xã-huyện-tỉnh; thu thập và xử lý các thông tin, kịp thời khống chế sự gia tăng sốt rét và ngăn chặn nguy cơ xảy dịch. Tuy nhiên các báo cáo sốt rét gửi về Viện còn chậm, nhất là chi tiết về các trường hợp tử vong do sốt rét.
Kết quả thực hiện các biện pháp PCSR, khu vực miền Trung-Tây Nguyên đã bảo vệ cho 964.800 dân trong vùng sốt rét, trong đó 248.048 được bảo vệ bằng phun tồn lưu (Fendona) và 716.752 được bảo vệ bằng tẩm màn. Chất lượng phòng chống vectơ được nâng cao do các địa phưng tổ chức tập huấn kỹ thuật phun tẩm hóa chất thông qua sự hỗ trợ của Dự án PCSR Quỹ Toàn Cầu và tăng cường biện pháp giám sát trong quá trình thực hiện. Cấp 107.633 liều thuốc điều trị BNSR, tăng cường kiểm tra và chỉ đạo nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị sốt rét tại các tuyến có tử vong cao, chú trọng khâu củng cố và phát huy hiệu quả hoạt động của các điểm kính hiển vi, nhằm hạn chế SRAT và TVSR. Công tác truyền thông giáo dục-xã hội hóa PCSR được triển khai rộng rãi dưới nhiều hình thức như nói chuyện, phát thanh, thảo luận nhóm 5.769 lần cho 1.143.961 lượt người nghe; truyền thông trực tiếp tại hộ gia đình cho 636 lượt người nghe; chiếu Video và biểu diễn văn nghệ 210 buổi cho 240.395 lượt người xem; phát 2.500 tranh và tờ rơi; xây dựng 8 Panô tuyên truyền... đặc biệt công tác tập huấn chuyên môn về các lĩnh vực dịch tễ học sốt rét, ký sinh trùng sốt rét, phòng chống vect, chẩn đoán và điều trị sốt rét, quản lý sốt rét ở các tuyến tỉnh/huyện, xã/thôn bản với sự trợ giúp của Dự án PCSR Quỹ toàn cầu đã góp phần tích cực trong việc hệ thống hóa kiến thức và cập nhật các thông tin cần thiết, nâng cao năng lực và hiệu qu hoạt động cho cán bộ thực hiện công tác phòng chống sốt rét tại địa phương.
Sáu tháng cuối năm 2005 là đỉnh cao của mùa truyền bệnh, nên tình hình sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên được dự báo là vẫn diễn biến phức tạp. Trọng tâm hoạt động vẫn tiếp tục tập trung giám sát và chỉ đạo các vùng sốt rét trọng điểm, đặc biệt là các vùng có bệnh nhân sốt rét và ký sinh trùng sốt rét gia tăng, vùng trọng điểm kinh tế, vùng sâu/xa hoặc vùng có tỷ lệ hộ đói nghèo cao... Cần tăng cường kiểm soát giao lưu, phát hiện, quản lý và điều trị các trường hợp nhiễm bệnh tại các vùng này, nhất là với các đối tượng đi rừng, ngủ rẫy, dân di cư tự do... Nâng cao chất lượng kỹ thuật phun tẩm hoá chất, giám sát vectơ các vùng trọng điểm có nguy cơ gia tăng và xảy dịch. Nâng cao chất lượng truyền thông giáo dục, lựa chọn kênh truyền thông phù hợp và có hiệu quả cho từng đối tượng nhằm gia tăng tỷ lệ ngủ màn. Gắn liền hoạt động của Dự án Quỹ toàn cầu để nâng cao chất lượng và hiệu quả các biện pháp PCSR thực hiện tại các vùng trọng điểm.
Hội nghị giao ban sơ kết công tác PCSR 6 tháng đầu
năm2005 tại Hà Nội