Bệnh sán lá gan nhỏ được Nguyễn Văn Chương và cộng sự phát hiện lần đầu tiên ở xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên !important; loài sán lá gan nhỏ được xác định là Opisthorchis viverrini, một loài sán lá gan nhỏ mới trong khu hệ sán lá ký sinh ở người tại Việt Nam. Qua số liệu điều tra năm 1992, tỷ lệ nhiễm sán lá gan nhỏ tại xã An Mỹ là 36,97% ; điều tra mở rộng xã lân cận An Chấn tỷ lệ nhiễm là 12,11%. Nguyên nhân mắc bệnh sán lá gan nhỏ ở các xã này là do người dân có tập quán ăn gỏi sống cá giếc sống, tập quán này đã có từ rất nhiều năm nay; người dân quan niệm rằng ăn gỏi cá giếc sống cho bổ, mát để chữa bệnh và không biết được tác hại gây bệnh sán lá gan nhỏ; mặt khác điều kiện vệ sinh ở các xã này chưa đảm bảo, số hộ gia đình có nhà vệ sinh chỉ khoảng 30%, thói quen phóng uế bừa bãi ra cánh đồng, ao hồ của người dân đã tạo điều kiện khép kín chu kỳ sán lá gan.
Trong nhiều năm qua Viện Sốt rét - KST - CT Quy Nhơn, Tổ chức Y tế thế giới đã phối hợp với TTYHDP của tỉnh và TTYT huyện Tuy An tổ chức nhiều đợt truyền thông và điều trị miễn phí cho người dân nhiễm bệnh giun sán. Tuy nhiên qua khảo sát những năm gần đây tại 2 xã, nhiều người dân vẫn còn chưa nhận thức đúng về tác hại của bệnh và nguyên nhân gây bệnh sán lá gan !important; hơn nữa số hộ gia đình trong 2 xã vẫn còn thiếu công trình vệ sinh khá nhiều.
Để thực hiện tốt công tác phòng chống các bệnh giun sán, đặc biệt là bệnh sán lá gan nhỏ ở 2 xã An Mỹ và An Chấn, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên !important; Viện sốt rét KST - CT Quy Nhơn đã được Cục Y tế Dự phòng-Bộ Y tế cho phép thực hiện dự án: “ Xây dựng mô hình truyền thông nâng cao kiến thức về vệ sinh môi trường và phòng chống bệnh giun sán thông qua vận động cộng đồng tại 2 xã An Mỹ và An Chấn huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên” với mục tiêu:
1. Tuyên truyền vận động nhân dân nhằm năng cao nhận thức về tác hại, đường lây truyền và cách phòng bệnh giun sán, đặc biệt là sán lá gan nhỏ.
2. Hỗ trợ xây điểm 200 công trình hố xí 2 ngăn hợp vệ sinh, nâng số hộ có công trình hố xí hợp vệ sinh, giảm 10% tỷ lệ nhiễm bệnh giun sán.
Nội dung hoạt động chính của Dự án tập trung tổ chức tuyên truyền cho người dân hiểu biết về đường lây và tác hại của việc ăn gỏi cá giếc sống, cũng như ảnh hưởng của bệnh giun sán tới sức khỏe con người !important; đồng thời hỗ trợ thí điểm cho người dân một số kinh phí nhất định để xây dựng nhà vệ sinh, sẽ không chỉ giải quyết vấn đề nhiễm bệnh giun sán, mà còn giải quyết cả các bệnh nhiễm khuẩn khác. Những nội dung này hoàn toàn phù hợp với các tiêu chí xây dựng Làng văn hóa, Làng sức khỏe mà Đảng, Nhà nước và ngành Y tế nước ta đang khuyến khích và sẽ được người dân nhiệt tình tham gia ủng hộ.
 |
Bệnh nhân từ các tỉnh đến phòng khám chuyên khoa của Viện để được khám và điều trị bệnh sán lá gan. |
Thời gian thực hiện dự án từ 15/8/2005 đến 30/12/2005, Viện sốt rét KST - CT Quy Nhơn đã ra Quyết định thành lập Ban điều hành bao gồm các thành viên là lãnh đạo Viện, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Phú Yên và Trung tâm y tế huyện Tuy An !important; thành lập Ban chỉ đạo thực hiện tại hai xã An Chấn và An Mỹ thuộc huyện Tuy An; ký kết hợp đồng và phân công trách nhiệm cụ thể giữa các tuyến để Dự án triển khai có hiệu quả; tiến hành tập huấn công tác truyền thông cho tuyến xã…
Trước thực trạng nhiễm sán lá gan hiện nay, Phòng khám chuyên khoa của Viện sốt rét KST - CT Quy Nhơn đã có nhiều nỗ lực trong phát hiện, chẩn đoán và thu dung điều trị các bệnh sán lá gan. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là mỗi người dân cần phải có ý thức tự bảo vệ cho bản thân mình và gia đình mình, nên Dự án xây dựng mô hình truyền thông nâng cao kiến thức về vệ sinh môi trường phòng chống bệnh giun sán là hết sức quan trọng và cần thiết nhằm góp phần hạn chế sự phát triển bệnh sán lá tại địa phương và tạo yếu tố bền vững trong công tác phòng chống bệnh giun sán.
Nguyễn Văn Chương.