Viêm gan virus được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng”(silent killer) nhưng cộng đồng lại rất ít biết thông tin về căn bệnh nguy hiểm này, tiến tới loại trừ viêm gan do virus là một vấn đề quan tâm của y tế toàn cầu mà theo WHO Hội nghị thượng đỉnh về viêm gan thế giới như một hồi chuông cảnh tỉnh nhằm xây dựng động lực để ngăn ngừa, chẩn đoán, điều trị và loạitrừ bệnh viêm gan do virus như một vấn đề sức khỏe toàn cầu.
Hội nghị cấp cao viêm gan thế giới tạo động lực toàn cầu loại trừ bệnh viêm gan (World Hepatitis Summit harnesses global momentum to eliminate viral hepatitis)
Ngày 02/09/2015. GLASGOW. Tổ chức Y tế thế giới (WHO)-Liên minh viêm gan thế giới (World Hepatitis Alliance) và Chính phủ Xcốt-len đăng cai tổ chức Hội nghị viêm gan thế giới, hội nghị cấp cao toàn cầu tiên phong nhằm tập trung đặc biệt đến bệnh viêm gan. “Hội nghị này là một hồi chuông thức tỉnh nhằm xây dựng động lực để ngăn ngừa, chẩn đoán, điều trị và cuối cùng là loạitrừ bệnh viêm gan do virus như là một vấn đề sức khỏe toàn cầu”, TS. Gottfried Hirnschall, Giám đốc của WHO về Chương trình Bệnh viêm gan toàn cầu phát biểu.
WHO đồng tổ chức Hội nghị Viêm gan thế giới cùng với các đối tác
Các đại biểu tham gia tại Hội nghị Bệnh viêm gan thế giới sẽ thúc giục các quốc gia phát triển các chương trình quốc gia mà có thể tiến tới loại trừ bệnh viêm gan do virus như là một vấn đề của quan tâm y tế toàn cầu. TS. Gottfried Hirnschall, Giám đốc Chương trình Viêm gan toàn cầu của WHO cho biết: “Chúng ta biết làm thế nào để ngăn ngừa bệnh viêm gan do virus, chúng ta đã có văc-xin an toàn và hiệu quả đối với viêm gan B và hiện nay chúng ta có thuốc điều trị có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C và phòng chống nhiễm viêm gan B. Tuy nhiên, tiếp cận với phương pháp chẩn đoán và điều trị vẫn còn thiếu hoặc chưa được tiếp cận tại nhiều nơi trên thế giới, Hội nghị này là một lời cảnh tỉnh để xây dựng động lực ngăn ngừa, chẩn đoán, điều trị và cuối cùng là loại trừ bệnh viêm gan do virus như là một vấn đề sức khỏe cộng đồng”.
WHO cho biết hiện nay có khoảng 400 triệu người đang sống chung với bệnh viêm gan và căn bệnh này cướp đi sinh mạng khoảng 1,45 triệu người mỗi năm, đây là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới. Bệnh viêm gan B và C cùng gây ra gần 80% tử vong do ung thư gan nhưng hầu hết những người sống với bệnh viêm gan mãn tính không quan tâm nhiều đến bệnh của họ.
Hội nghị được đồng hỗ trợ bởi WHO và Hiệp hội Viêm gan thế giới và được đăng cai tổ chức ở Glassgow bởi Chính phủ Xcốt-len là hội nghị cấp cao toàn cầu lần đầu tiên tập trung đặc biệt đối với bệnh viêm gan, thu hút các đại biểu tham gia từ hơn 60 quốc gia. Mục tiêu của hội nghị là giúp các quốc gia tăng cường hành động để ngăn ngừa mắc bệnh viêm gan do virus và đảm bảo rằng những người bị nhiễm bệnh sẽ được chẩn đoán và đưa ra liệu pháp điều trị. Các nhà hoạch định chính sách, các nhóm bệnh nhân, các bác sĩ và các tổ chức tài trợ quan trọng tham dự hội nghị với mục đích đưa ra một tuyên bố nhấn mạnh niềm tin của họ rằng việc loại trừ bệnh viêm gan là có thể và thúc giục các chính phủ các quốc gia làm việc với WHO để xác định và đồng ý các mục tiêu toàn cầu về ngăn ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh. WHO đang ban hành một tài liệu hướng dẫn mới về sự phát triển và đánh giá các kế hoạch bệnh viêm gan quốc gia tại hội nghị cấp cao. Các nhà hoạch định chính sách và các tổ chức tài trợ quan trọng tại cuộc họp 3 ngày (từ ngày 2-4/9/2015) cũng đang thảo luận bản dự thảo Chiến lược Y tế toàn cầu của WHO về viêm gan do virus (WHO Global Health Sector Strategy on Viral Hepatitis) nhằm đưa ra các mục tiêu đến năm 2030 bao gồm giảm 90% số ca mắc mới của viêm gan B và C mãn tính, giảm 65% ca tử vong do viêm gan B và C và điều trị 80% số người hội đủ điều kiện nhiễm virus viêm gan B và C mãn tính.
Hội nghị cấp cao thế giới được dự định sẽ trở thành một sự kiện thường niên nhằm mục tiêu tập trung sự chú ý vào cách tiếp cận y tế công cộng đối với viêm gan siêu vi và là một diễn đàn trung tâm cho các quốc gia chia sẻ kinh nghiệm của họ và các biện pháp thực hành tốt nhất để đưa ra những lợi ích cho sự đối phó của các quốc gia. Ông Charles Gore, Chủ tịch Liên minh viêm gan thế giới phát biểu: “Hội nghị cấp cao lần này sẽ trao quyền cho các quốc gia thực hiện các bước cần thiết tại cấp quốc gia, hội nghị được tổ chức ở đây để các nhóm bệnh nhân của Xcốt-len và người dân từ khắp nơi trên thế giới được hỗ trợ từ các quốc gia thực hiện điều này. Chúng ta có thể loại trừ bệnh viêm gan như loại trừ một kẻ giết người nguy hiểm trên toàn cầu nhưng tất cả chúng ta phải cùng nhau hành động để tầm nhìn đó trở thành hiện thực”.
Việc đặt ra một đáp ứng toàn diện và nguồn tài trợ tốt (Putting in place a well-funded and comprehensive response) là một thách thức với nhiều chính phủ chịu gánh nặng cao của các bệnh liên quan đến viêm gan. Tại khu vực cận Sahara châu Phi và Đông Nam Á có khoảng 5-10% dân số mắc bệnh viêm gan B mãn tính. Tỷ lệ mắc bệnh mãn tính cao cũng được phát hiện tại khu vực Amazon và các khu vực phía nam của Đông và Trung Âu, bệnh viêm gan C được phát hiện trên khắp thế gới. Tỷ lệ nhiễm cao ở châu Phi, Trung và Đông Á với khoảng 2/3 những người tiêm chích ma túy bị nhiễm viêm gan C. Một số lượng ngày càng tăng của các quốc gia đang hành động để đối phó với bệnh viêm gan virus bao gồm Ai Cập tăng số lượng người nhận điều trị viêm gan C trong những năm gần đây; Georgia đặt ra mục tiêu loại trừ bệnh viêm gan C trên toàn quốc và Mông Cổ đồng ý chiến lược toàn diện nhằm phòng chống bệnh viêm gan do virus.
Phần lớn số người có virus viêm gan nhưng không biết rằng họ đang bị nhiễm bệnh
Lý do viêm gan vi-rút được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” (There’s a reason viral hepatitis has been dubbed the “silent killer”)
Ngày 2/9/201. WHO. Bs Gottfried Hirnschall, Giám đốc Chương trình viêm gan toàn cầu (Dr Gottfried Hirnschall, Director, Global Hepatitis Programme) cho rằng mọi người thường biết rất ít thông tin về viêm gan vi-rút, một căn bệnh gan gây ra bởi 5 loại vi-rút khác nhau. Thực tế, phần lớn trong số 400 triệu người bị viên gan B và C mãn tính không biết họ đang bị nhiễm những dạng nguy hiểm nhất của viêm gan vi-rút làm cho việc lây nhiễm không được phát hiện và không được chẩn đoán cho tới khi vi-rút gây ra những tổn hại gan nghiêm trọng do đó điều này khiến viêm gan vi-rút trở thành nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 7 trên toàn cầu. Đồng thời viêm gan B và C gây ra xấp xỉ 80% tất cả các ca tử vong do ung thư gan và cướp đi sinh mạng gần 1,4 triệu người hàng năm-nhiều hơn cả HIV hoặc lao phổi.
Bs Gottfried Hirnschall, Giám đốc Chương trình viêm gan toàn cầuWHO
Sự phát triển ẩn nấp, thầm lặng này nghĩa là trong hàng thập kỷ qua viêm gan đã trở thành một trong những vấn đề bị đánh giá thấp của y tế công cộng toàn cầu như tác động của nó bị đánh giá thấp, các dịch vụ còn thiếu thốn và ít nhận được sự quan tâm chính trị tối thiểu. Mặc dù bị sao lãng như vậy, vẫn có rất nhiều công cụ hiệu quả tồn tại để phòng ngừa và điều trị viêm gan.
Viêm gan B và C lây truyền qua cả máu và chất dịch cơ thể, việc lây nhiễm có thể được phòng ngừa bằng cách chỉ sử dụng trang thiết bị vô trùng để tiêm và những quy trình y học khác và kiểm tra tất cả máu được hiến tặng và các thành phần máu để phát hiện viêm gan B và C. Tương tự như vậy, những người tiêm thuốc có thể được bảo vệ bằng cách cung cấp cho họ trang thiết bị tiêm truyền vô trùng, trẻ em ở phần lớn các nước trên thế giới hiện được tiêm vắc-xin viêm gan B thường quy do đó được bảo vệ khỏi lây nhiễm trong cả cuộc đời, các thói quen quan hệ tình dục an toàn hơn bao gồm tối thiểu hóa số lượng bạn tình và sử dụng bao cao su và các biện pháp dùng vật cản tiếp xúc khác cũng bảo vệ khỏi lây nhiễm.
Những tiến bộ trong điều trị viêm gan (Advances in hepatitis treatment)
Những tiến bộ đáng kể nhất trong lĩnh vực viêm gan là về mảng điều trị, gần đây những loại thuốc được phát triển có thể chữa khỏi phần lớn những người bị viêm gan C và có thể kiểm soát lây nhiễm viên gan B, những người nhận được những thuốc này dường như ít tử vong do ung thư gan và xơ gan hơn và ít khả năng lây nhiễm vi-rút cho những người khác hơn. Bs Gottfried Hirnschall, Giám đốc, Chương trình Viêm gan toàn cầu khẳng định: “Bằng việc áp dụng các công cụ đã có sẵn trong tay để mở rộng khả năng tiếp cận tới các biện pháp cứu mạng, chúng ta có thể giảm đáng kể gánh nặng từ căn bệnh này”. Từ những tiến bộ kể trên, phần nào đó các lãnh đạo y tế công cộng đang kêu gọi hơn nữa những việc cần phải làm để giảm thiểu gánh nặng y tế từ những căn bệnh này. Năm ngoái, tại Hội đồng Y tế thế giới (WHA), 194 quốc gia đã thông qua một quyết định kêu gọi các biện pháp cải thiện sự phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị viêm gan vi-rút và kêu gọi WHO đánh gá tính khả thi của việc loại trừ viêm gan, họ cũng đồng ý xem xét một số các biện pháp nhằm cải thiện khả năng tiếp cận với các loại thuốc và sự chẩn đoán viêm gan hiệu quả và giá cả phải chăng. Một số quốc gia cũng đã tiến hành các bước đi cụ thể để làm như vậy-Ai Cập đã gia tăng đáng kể số người nhận được sự điều trị viêm gan C trong những năm qua; Georgia đã đặt ra một mục tiêu loại trừ viêm gan C quốc gia và Trung Quốc đã giảm thiểu đáng kể tỷ lệ nhiễm viêm gan B ở trẻ em bằng cách khích lệ việc tiêm chủng phổ thông.
Tiêm truyền là yếu tố hàng đầu lây nhiễm viêm gan virus
Cam kết chính trị đối với các chiến lược quốc gia (Political commitment to national strategies)
Cùng lúc đó, các nước đã yêu cầu văn phòng WHO tiếp tục giúp họ phát triển các chiến lược mạnh tay và các mục tiêu đối với viêm gan và báo cáo đều đặn về các tiến trình của những chương trình này. WHO đã đáp lại bằng việc cung cấp hướng dẫn cho các nước về việc làm thế nào để phát triển một phản ứng viêm gan quốc gia được sửa đổi cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của mỗi nước. WHO cũng đang phác thảo chiến lược toàn cầu đầu tiên để kiểm soát viêm gan dựa trên những nguyên tắc về tiếp cận toàn cầu bao gồm các mục tiêu thách thức để giảm thiểu lây nhiễm và tử vong do viêm gan cùng với mục tiêu loại trừ viêm gan B và C trước năm 2030. Tuy nhiên, để tạo ra một khác biệt thực sự điều then chốt là phải thành lập được một thứ kiểu như là cam kết chính trị toàn cầu đã được phát triển lên xung quanh những căn bệnh truyền nhiễm khác-đáng kể là HIV, lao phổi, sốt rét và bại liệt.
Hội Nghị cấp cao Viêm gan thế giới đầu tiên (First World Hepatitis Summit)
Và có những đấu hiệu đáng khích lệ rằng điều này sẽ có thể xảy ra, vào ngày 2/9/2015 các đại biểu từ 60 nước bao gồm các quan chức cấp cao từ các bộ y tế, các nhóm bệnh nhân và các tổ chức xã hội dân sự đã tới tập trung tại Glasgow, Scotland, ở cuộc họp chính trị toàn cầu cấp cao đầu tiên để giải quyết bệnh viêm gan-Hội nghị Viêm gan toàn cầu đầu tiên nhằm thúc đẩy nỗ lực toàn cầu đang gia tăng để kiểm soát viêm gan bằng cách đưa ra một nguyên tắc chung cho các nhóm này bằng cách áp dụng các công cụ đã có sẵn trong tay để mở rộng khả năng tiếp cận tới các biện pháp cứu mạng, chúng ta có thể giảm đáng kể gánh nặng từ căn bệnh này. Vào ngày cuối cùng của Hội Nghị, những người tham gai sẽ được hỏi để chấp nhận một “Tuyên Bố Glasgow” và làm việc cùng nhau để đi tới loại trừ cả hai viêm gan B và C, hy vọng rằng đây sẽ là những bước khởi đầu trong việc chấm dứt những căn bệnh này.