Aeromonas hydrophila là một loại vi khuẩn dị dưỡng gram âm, hình roi chủ yếu tìm thấy trong các vùng có khí hậu ấm. Vi khuẩn này có thể tìm thấy trong nguồn nước lợ, nước hơi mặn và nước sạch ngọt, chúng sống sót trong cả môi trường kỵ khí lẫn hiếu khí và có thể ăn phải các chất như gelatin và hemoglobin.
Cập nhật về loại vi khuẩn có tiềm năng gây chết người
Aeromonas hydrophila được phân lập từ người và động vật từ những năm 1950. Hầu như người ta đã biết tất cả 6 loài của Aeromonas rất cụ thể và chi tiết. Chúng đề kháng với hầu hết các kháng sinh thông dụng và môi trường lạnh.
Phân loại khoa học | Phạm vi | Vi khuẩn | Giới | Proteobacteria | Ngành | Gammaproteobacteria | Lớp | Aeromonadales | Giống | Aeromonas | Loài | A. hydrophila | Tên có hai phần trong sinh vật Binomial name | Aeromonas hydrophila
(Chester, 1901)
Stanier, 1943 | Đồng nghĩa | Bacillus hydrophilus fuscus Sanarelli 1871
Bacillus hydrophilus Chester 1901
Proteus hydrophilus (Chester 1901) Bergey et al. 1923
Bacterium hydrophilum (Chester 1901) Weldin and Levine 1923
Pseudomonas hydrophila (Chester 1901) Breed et al. 1948 |
|
Cấu trúc vi khuẩn và bệnh học
Aeromonas hydrophila là các vi khuẩn gram âm, hình roi, thẳng và các đầu cuối tròn (trực đến cầu khuẩn về hình dáng), thường có kích thước 0.3 - 1 micrometer về chiều rộng và 1 - 3 micrometers về chiều dài. Aeromonas hydrophila có thể phát triển trong điều kiện nhiệt độ thấp 40C. Các vi khuẩn này di động nhờ vào một roi ở cực (polar flagellum). Vì cấu trúc Aeromonas hydrophila, nên nó rất độc với các vi sinh vật khác.
Khi nó đi vào cơ thể nạn nhân của nó, nó chu du khắp dòng máu và đến những cơ quan đầu tiên mà nó tấn công. Chúng sinh ra độc tố Aerolysin Cytotoxic Enterotoxin (ACT), một loại độc tố có thể gây tổn thương mô. Aeromonas hydrophila, Aeromonas caviae và Aeromonas sobria được xem là tác nhân nhiễm trùng cơ hội, điều này có nghĩa là hiếm khi chúng xâm nhập vào các người khỏe mạnh. Aeromonas hydrophila được xem là một tác nhân cho nhiều loài cá và loài lưỡng cư và tính sinh bệnh học trên cơ thể người đã được nhận ra hàng thập niên qua.
Cơ chế bệnh sinh
Người ta biết rằng tính sinh bệnh của loài Aeromonas spp. qua trung gian một số protein ngoại bào (extracellular proteins) như aerolysin, lipase, chitinase, amylase, gelatinase, hemolysins và enterotoxins. Tuy nhiên, cơ chế sinh bệnh của Aeromonas spp. vẫn chưa biết rõ. Một hệ thống tiết type 3 (type III secretion system_TTSS) được đề nghị có liên quan đến tính sinh bệnh của Aeromonas.
Hệ thống TTSS là một nộ máy tiết protein đặc hiệu phóng thích các yếu tố trực tiếp vào các tế bào vật chủ. Các yếu tố này phá vở chức năng các tế bào vật chủ bình thường dẫn đến thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập vào vật chủ. Ngược lại với con đường tiết nói chung, hệ thống tiết type III sẽ gây ra nhanh khi một tác nhân đến tiếp xúc với các tế bào vật chủ. Độc tố ADP-ribosylation là một trong những phân tử gây hiệu ứng tiết bởimột số vi khuẩn sinh bệnh và chuyển dịch thông qua hệ thống TTSS và phân bổ vào các bào tương vật chủ, dẫn đến làm gián đoạn con đường NF-κB tổn thương tế bào cơ xương và dẫn đến cơ chế tự chết tế bào.
Độc tố này là đặc trưng của Aeromonas hydrophila (phân lập gay bệnh tiêu chảy ở người), Aeromonas salmonicida (gây bệnh ở cá) và Aeromonas jandaei GV17, một chủng gây bệnh mà có thể gây bệnh cho cả người và cá.
Sự xuất hiện và phơi nhiễm
Nhiễm trùng Aeromonas hydrophila xảy ra hầu hết trong điều kiện môi trường thay đổi, dưới điều kiện khó chịu nhất, thay đổi nhiệt độ, môi trường ô nhiễm và khi một sinh vật đã nhiễm với một virus hay loại vi khuẩn khác. Nó có thể bị nuốt phải thông qua thông qua các thực phẩm nhiễm mầm bệnh như hải sản, thịt, thậm chí vài loại rau quả như rau mầm.
Cá và động vật lưỡng cư
Aeromonas hydrophila liên quan đến bệnh chủ yếu tìm thấy trong cá nước ngọt và loài lưỡng cư, vì các vi sinh vật này sống trong môi trường nước. Nó còn liên quan đến bệnh tìm thấy trong các ếch gọi là chân đỏ, gây bệnh nội tạng, đôi khi nhìn thấy xuất huyết tử vong. Khi nhiễm với Aeromonas hydrophila, cá xuất hiện các vết loét, thối rửa đuôi cá, vây cá và nhiễm trùng xuất huyết.. Nhiễm trùng xuất huyết dẫn đến các thương tổn và dẫn đến bóc tách ra, xuất huyết trên các vùng hậu môn và mang cá, các vết loét, lồi mắt và sưng phồng bụng.
Bệnh ở người và các vụ dịch
Aeromonas hydrophila không như các tác nhân sinh bệnh trên người như cá và các loài lưỡng cư. Một trong những bệnh có thể gây bệnh viêm dạ dày ruột ở người. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến bất kỳ người nào, nhưng chủ yếu xảy ra ở người trẻ và trẻ em nhỏ, đặc biệt các người có hệ thống suy giảm miễn dịch hay chậm phát triển. Vi khuẩn này liên quan đến 2 hình thái viêm dạ dày ruột. loại thứ nhất là một thể bệnh giống như tả, gây nên đi chảy như nước cơm (rice-water diarrhea). Loại khác là viêm dạ dày ruột như lỵ (dysenteric gastroenteritis), điều này gây tiêu chảy phân nước đầy máu và chất nhầy. Viêm dạ dày ruột như lỵ là thể nghiêm trọng nhất và có thể kéo dài đến nhiều tuần. Aeromonas hydrophila cũng có liên quan đến viêm mô tế bào, một loại nhiễm trùng gây viêm mô da. Chúng cũng gây nên bệnh lý nhưhoại tử cơ và eczema trên người có thể thống miễn dịch suy yếu.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, Aeromonas hydrophila có thể gây viêm cân cơ hoại tử (necrotizing fasciitis).
Mặc dù Aeromonas hydrophila có thể gây nên các bệnh lý nghiêm trọng, nhưng chưa bao giờ có vụ dịch nghiêm trọng xảy ra. Chỉ có một vụ dịch trong đường ruột của thằn lằn tại Puerto Rico. Có 116 chủng khác nhau tìm thấy trong các con thằn lằn. Vào ngày 1/5/1988 có một vụ dịch nhỏ do Aeromonas hydrophila xảy ra tại California. Có đến 225 phân lập và 219 bệnh nhân nhập viện vì vi khuẩn này. Các card báo cáo Confidential Morbidity Report được dùng để báo cáo các ca bệnh vi khẩn với các cơ ở y tế địa phương. Các cuộc điều tra được tiến hành và báo cáo được gởi đến các đơn vị y tế California để chẩn đoán và đưa ra các phương pháp điều trị.
Điều trị & Phòng bệnh
Aeromonas hydrophila có thể bị loại trừ thông qua sử dụng một chất sodium hypochlorite 1% và calcium hypochlorite 2%. Các thuốc kháng sinh như chloramphenicol, florenicol, tetracycline, sulfonamide, dẫn suất nitrofuran và và chống nhiễm trùng Aeromonas hydrophila.
Terramycin được đặt trong thức ăn của cá trong quá trình ương trứng của cá như một thuốc điều trị khác trong ngăn ngừa Aeromonas hydrophila.
Sẽ là không đúng nếu vận chuyển cá từ nơi ương trứng này đến nơi ương trứng khác mà không có khâu xử lý vệ sinh nào. Các công nhân tham gia vào khâu ấp trứng nên làm sạch cá và kiểm tra sự nhiễm khuẩn giữa mỗi quy trình vận hành. Để tránh mức độ oxygen nhiễm trùng vào cá nên suy trì và cá nên luôn luôn vận chuyển nhẹ nhàng, tránh gây thương tổn. Điều trị dự phòng cũng có thể áp dụng khi nghi ngò và ngăn ngừa Aermonas hydrophila. Các liệu pháp điều trị này bao gồm tẩy trùng sát trùng và chất Acriflavine (một dạng chất bột dạng tinh thể màu nâu cam, được hoà tan thành dung dịch để khử trùng.Công thức phân tử C14H14N3Cl)
Tổng hợp một số bài viết và ý kiến chuyên gia, bác sĩ về vi khuẩn Aermonas hydrophila
Nhóm phong viên Nguoiduatin.vn đã có mặt tại bệnh viện Nhiệt đới Trung ương khi thông tin về sự xuất hiện của vi khuẩn "ăn thịt người" tại Việt Nam đang khiến nhiều người rùng mình lo sợ.
Vi khuẩn mang tên chết chóc
Trò chuyện với PV, bác sỹ Nguyễn Trung Cấp, Phó trưởng khoa Khám bệnh (bệnh viện Nhiệt đới Trung ương) đã kể cho chúng tôi nghe tường tận những ca bệnh do vi khuẩn "ăn thịt người" gây ra mà ông từng đương đầu. "Loại vi khuẩn này có tên khoa học là Aeromonas hydrophila vốn có sẵn trong môi trường.
Từ trước đến nay đã xuất hiện những ca bệnh rải rác, tuy nhiên thời gian gần đây, do những tiến bộ về mặt nuôi cấy mà chúng ta dễ dàng phát hiện ra. Cũng cần nói thêm, thời gian vừa rồi, báo chí đăng tràn ngập thông tin về một người đàn ông Mỹ (55 tuổi) bị vi khuẩn này tấn công vào cánh tay dẫn đến tử vong nên dư luận trong nước mới đổi chiều quan tâm".
Tại Việt Nam, từ năm 2009 đến hết 2010, bệnh viện Nhiệt đới Trung ương đã gặp 10 trường hợp nhiễm trùng huyết do vi khuẩn "ăn thịt người", tất cả đều là nam giới, người trẻ nhất 34 tuổi còn bệnh nhân cao tuổi nhất 77 tuổi.
 |
Hoại tử cẳng chân do vi khuẩn "ăn thịt người" tấn công |
Theo các bác sỹ, trong số này có đến 7 bệnh nhân đã tử vong, 1 trường hợp rất nặng khác được gia đình xin cho về, chỉ có 2 trường hợp được chữa khỏi. Nhiều năm trôi qua nhưng bác sỹ Cấp vẫn nhớ như in về trường hợp của một bệnh nhân tại Nam Định. Đây được coi là ca điển hình khi bị vi khuẩn "ăn thịt người" tấn công. Lần đó, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốt cao, ngay ngày hôm sau đã rơi vào trạng thái sốc nặng, có dấu hiệu hoại tử chân, tay và vùng lưng. Bác sỹ kết luận, bệnh nhân đã bị vi khuẩn "ăn thịt người" tấn công ở mức độ cao dẫn đến hoại tử nhiều bộ phận trên cơ thể.
Rất may mắn, nhờ được can thiệp kịp thời, sau một thời gian điều trị, bệnh nhân đã có những dấu hiệu tích cực. Bằng biện pháp chuyên môn, bác sỹ đã tiêu diệt được loại vi khuẩn nguy hiểm này cứu người bệnh thoát khỏi lưỡi hái tử thần. Tuy nhiên, phần da ở các bộ phận trên đã bị hủy hoại hoàn toàn, người bệnh phải chuyển sang viện Bỏng quốc gia để cắt ghép da.
Theo lời kể của người nhà bệnh nhân, người đàn ông này làm nghề đánh bắt cá trên sông. Anh điều khiển những chiếc bè ghép bằng tre, nứa lênh đênh trên sông nước để kiếm kế sinh nhai. Do bất cẩn, vi khuẩn "ăn thịt người" sống trong môi trường nước đã xâm nhập vào vết thương hở trên da và phá hoại cơ thể.
"Sau khi xuất viện, chúng tôi cũng thường xuyên thăm khám lại cho bệnh nhân trên và không phát hiện dấu hiệu bệnh trở lại. Tuy bệnh nhân đã an toàn về tính mạng, nhưng bị ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt thẩm mỹ do lớp da đã bị hoại tử nhiều chỗ", bác sỹ Cấp nhớ lại.
Cũng theo lời kể của các bác sỹ tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, một trường hợp khác đã phải cắt bỏ ngón tay để triệt mầm hoại tử nhằm giữ lại tính mạng bệnh nhân. Mới đây nhất, bệnh viện lại tiếp nhận một bệnh nhân nam (40 tuổi, quê ở Tiền Hải, Thái Bình) bị vi khuẩn "ăn thịt người" tấn công. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốc nặng, hoại tử khắp cánh tay trái.
Trước đó, bệnh nhân có biểu hiện sốt, một ngày sau sưng nề ở cẳng tay trái và lan ra khắp cánh tay và lên vai. Sau 10 ngày điều trị, bệnh nhân thoát khỏi tình trạng sốc và nhiễm khuẩn huyết nhưng hoại tử toàn bộ da cánh tay bên trái. Cùng như trường hợp bệnh nhân ở Nam Định, người này được chuyển đến viện Bỏng quốc gia để ghép da.
Có thực sự đáng sợ?
Theo các bác sỹ, vi khuẩn "ăn thịt người" thường sống trong môi trường nước bề mặt và thường gây bệnh cho các loài cá, tôm. Những ca nhiễm bệnh có yếu tố nguồn lây liên quan đến nước ô nhiễm, tiếp xúc với nước bẩn.
Một nghiên cứu cũng chỉ ra, môi trường nước ấm thường dễ tạo cơ hội cho vi khuẩn này phát triển, tuy nhiên không có mối liên hệ nào giữa thời tiết nắng nóng với khả năng tấn công của chúng. Bác sỹ Cấp cũng dẫn chứng cho chúng tôi trường hợp của những bệnh nhân bị vi khuẩn "ăn thịt người" tấn công từng điều trị tại bệnh viện.
Một bệnh nhân lội cống nước thải, một bệnh nhân quê Nam Định làm việc ở khu vực nước ngâm bè tre nứa, một bệnh nhân khác bị ngạnh cá làm rách da và có ăn hàu sống. Những trường hợp mắc bệnh còn lại không rõ nguyên nhân, yếu tố phơi nhiễm. "Về mặt cộng đồng, loại vi khuẩn này không quá nguy hại. Sức tấn công của nó cũng không đến mức khủng khiếp như thông tin mọi người được nghe", ông Cấp nói thêm.
Trước những lo lắng của người dân, các bác sỹ chuyên khoa cho rằng, hàng trăm năm nay, người nông dân vẫn chân trần lội ruộng mà vẫn bình thường. Đây là những ca cực kỳ hiếm gặp, vi khuẩn lại tồn tại một cách bình thường trong môi trường nên có muốn tránh cũng chẳng tránh được.
"Cũng bởi vì là bệnh hiếm gặp nên người mắc bệnh không nghĩ tới khả năng nhiễm loại bệnh này mà chủ quan trước những dấu hiệu ban đầu của bệnh. Đến khi quá nặng mới đưa đến bệnh viện nên khả năng cứu chữa thấp. Nếu đưa đến sớm, được điều trị kháng sinh sớm thì sẽ điều trị được", bác sỹ Nguyễn Trung Cấp khuyến cáo.
Trao đổi với PV Nguoiduatin.vn, TS. bác sỹ Hoàng Văn Tuyết, Phó giám đốc bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cho biết, vi khuẩn này không đến mức nguy hại như người ta vẫn nghi ngại. Tuy nhiên, nếu một ai đó có dấu hiệu bị vi khuẩn này tấn công dẫn đến lở loét, sưng nề cần đến ngay trung tâm y tế để thăm khám, kịp thời phát hiện và chữa trị.
GS.TS Trịnh Quân Huấn, chuyên gia cao cấp, nguyên Thứ trưởng bộ Y tế phân tích, đây là loại vi khuẩn sống bình thường trong môi trường, đặc biệt là nước bẩn, hoặc ô nhiễm. Chỉ khi có điều kiện thuận lợi nó mới phát triển, xâm nhập vào cơ thể và gây hoại tử. Trong nước sạch và môi trường bảo đảm vi khuẩn "ăn thịt người" gần như không có đất sống.
Do đó, người dân không nên quá lo ngại về sự tấn công của loại vi khuẩn này. Cái tên gọi vi khuẩn "ăn thịt người" cũng do truyền thông phóng đại lên. Những ca bệnh tại Việt Nam cũng không phải thể bệnh đã phát hiện trên nhiều bệnh nhân ở Mỹ.
Không nên quá hoang mang Theo một chuyên gia tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Aeromonas hydrophila là loại vi khuẩn độc. Chúng có thể xâm nhập cơ thể người qua đường miệng khi uống nước, ăn rau, cá, hải sản… rồi đi vào máu. Tuy vậy, chúng chỉ gây bệnh trong môi trường ô nhiễm, thay đổi nhiệt độ, trên cơ địa của những người bị suy giảm miễn dịch. Hơn nữa, đây là bệnh rất hiếm gặp ở người và tại nước ta cũng chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh giống với thể bệnh xuất hiện tại Mỹ nên người dân không nên quá hoang mang, lo lắng. Dù vậy, để chủ động phòng bệnh thì người dân cũng nên hạn chế tiếp xúc với các nguồn nước bẩn khi đang có vết thương, xây xát trên da. |
Bình tĩnh khi nghe tin 'vi khuẩn ăn thịt người'
Người ta gọi là “vi khuẩn ăn thịt người”, có lẽ do vi khuẩn AH gây hoại tử da, cân cơ, cơ, suy đa phủ tạng và nhiễm khuẩn huyết một cách nhanh chóng. Từ năm 1962, ở Mỹ đã xuất hiện những bệnh nhân đầu tiên với biểu hiện bệnh rất mệt mỏi, hoại tử da, cơ của chân, tay, mặt, gây sốc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết, thậm chí có ca tử vong, với căn nguyên gây bệnh được xác định là vi khuẩn Aeromonas hydrophyla (vi khuẩn ăn thịt người).
Ở Việt Nam, từ năm 2010 đến 2011, đã có một số bệnh nhân lẻ tẻ nhập Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương (khoảng 10 trường hợp) với chẩn đoán lâm sàng giống với bệnh do vi khuẩn Aeromonas hydromonas (AH) gây ra.
Vi khuẩn AH là trực khuẩn Gram âm cho nên chúng có khả năng gây bệnh nặng như bao trực khuẩn Gram âm khác (vi khuẩn hoại thư sinh hơi, Salmonella, Shigella, E.coli, P. aeruginosa,…). Ngoài ra, vi khuẩn AH còn có ngoại độc tố giống vi khuẩn tả cho nên khi người bị bệnh đường tiêu hóa thì có bệnh cảnh lâm sàng giống như bệnh tả thể nhẹ. Điều đáng lưu ý là AH có thể lưu hành trong nước ngọt, nước lợ bẩn, nước bùn, hoặc cống rãnh, chủ yếu gây bệnh cho cá, tôm, ếch nhái, bò sát và rất ít khi gây bệnh cho người. Vì vậy, không nên quá lo ngại mà cần bình tĩnh phòng bệnh, chủ yếu đối với những đối tượng có nguy cơ cao (da có xây xước, mụn, lở loét và tiếp xúc với nguồn nước bẩn…).
Khi người bị nhiễm AH, chúng gây tiêu chảy giống bệnh tả nếu do uống phải nước bẩn nhiễm AH hoặc độc tố của chúng tiết ra. Sau khi qua đường ruột, vi khuẩn AH gây nhiễm trùng máu và suy đa phủ tạng, đặc biệt ở người bị suy giảm miễn dịch.
Thể bệnh điển hình là vi khuẩn AH nhiễm trùng qua da gây hoại tử da, cân cơ, cơ, nhiễm trùng huyết, suy đa phủ tạng và có nguy cơ tử vong. Ngoài ra có thể gây nhiễm trùng đường mật dẫn đến nhiễm trùng huyết ở các bệnh nhân xơ gan. Tuy vậy, con người rất khó nhiễm khuẩn AH, ngoại trừ những người bị suy giảm miễn dịch.
Muốn khẳng định một cách chắc chắn là bệnh do vi khuẩn AH gây ra thì phải nuôi cấy và phân lập được vi khuẩn hoặc xác định vi khuẩn AH bằng kỹ thuật sinh học phân tử (PCR). Vi khuẩn AH còn nhạy cảm với các loại kháng sinh thông dụng như Sulfamid, Chloramphenicol, Tetacyclin, Ciprofloxacine, tuy vậy, chúng có khả năng kháng lại một số kháng sinh họ Penicillin và Cephalosphorin (Cephalothin). Vi khuẩn AH dễ bị tiêu diệt bởi các loại hóa chất diệt khuẩn.
Để đề phòng bệnh thì nên hạn chế tiếp xúc với nguồn nước bẩn, nhất là khi trên da có xây xước, lở loét, mụn nhọt hoặc vết thương. Cần vệ sinh môi trường nước, đặc biệt là không để môi trường nước bị nhiễm bẩn. Và thực hiện tốt vệ sinh an toàn thực phẩm, ăn chín, uống chín.
Phòng vi khuẩn ăn thịt người bằng cách nào?
TT - Sự xuất hiện của vi khuẩn Aeromonas hydrophila (còn gọi là vi khuẩn ăn thịt người) ở Việt Nam làm nhiều người quan tâm. Có bạn đọc đặt câu hỏi đi bơi, lội nước bình thường có nhiễm bệnh không?
Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp - phó trưởng khoa điều trị tích cực Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, khi có vết xước ở da mọi người nên tránh tiếp xúc với nước bẩn.
Chủ yếu gây bệnh cho cá
Aeromonas hydrophila là vi khuẩn có ở nước bẩn, chủ yếu gây bệnh cho cá, tôm và các loài ếch nhái. Đôi khi vi khuẩn này gây bệnh cho người, biểu hiện là ba bệnh: tiêu chảy do uống phải nước bẩn nhiễm Aeromonas hydrophila, với bệnh cảnh giống bệnh tả nhưng mức độ nhẹ; nhiễm trùng đường mật dẫn đến nhiễm trùng huyết ở bệnh nhân xơ gan; viêm mô mềm hoại tử, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết ở người khỏe mạnh, có vết thương, sây sát và tiếp xúc với nước bẩn, bùn có vi khuẩn. Do các tổ chức viêm nhiễm bị hoại tử nhanh chóng nên vi khuẩn này còn được gọi tên là vi khuẩn ăn thịt người.
Tại Việt Nam, bác sĩ Cấp cho biết từ năm 2009-2013 có hàng chục ca nhiễm vi khuẩn ăn thịt người được ghi nhận, trong đó những trường hợp nhiễm bệnh khi làm việc dưới nước bị đứt chân, tay. Cá biệt có người bắt cá bị ngạnh cá đâm vào tay và nhiễm bệnh. Bác sĩ Cấp cũng nói trước đây có một số bệnh nhân nhiễm vi khuẩn ăn thịt người, bị hoại tử da tay, chân nặng nề nhưng sau điều trị và được vá da, hiện bệnh nhân rất khỏe mạnh.
Khó khăn trong chẩn đoán
Điều khó khăn trong việc chẩn đoán, điều trị bệnh nhân nhiễm vi khuẩn ăn thịt người là bác sĩ tuyến cơ sở hầu như chưa tiếp cận với bệnh nhân do đây là loại bệnh hiếm gặp nên khó chẩn đoán, dù diễn biến bệnh rất nhanh, bệnh nhân sốc và suy đa phủ tạng. Vì vậy dù vi khuẩn còn nhạy cảm với nhiều loại kháng sinh, nhưng có đến 7/11 bệnh nhân nhiễm vi khuẩn ăn thịt người được xác định thời gian qua đã tử vong. Theo bác sĩ Cấp, có những khu vực tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân nhiễm vi khuẩn ăn thịt người lên đến gần 100%.
Trong báo cáo khoa học mới đây, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư cho biết rải rác trên thế giới hằng năm vẫn có những ca nhiễm vi khuẩn ăn thịt người. Tại Việt Nam, nhiều ca bệnh có biểu hiện lâm sàng giống bệnh nhân nhiễm vi khuẩn ăn thịt người nhưng nuôi cấy vi khuẩn không phát hiện nếu bệnh nhân được điều trị bằng kháng sinh. Nhiều trường hợp không xác định được căn nguyên nhiễm bệnh mà chỉ cho biết ban đầu trên da tay chân chỉ có vết xước nhỏ.
Cách phòng bệnh tốt nhất là nên tránh lội vào vùng nước có bùn, nước nhiễm bẩn khi có vết xước ở tay chân mà không có phương tiện bảo hộ. “Người làm nghề đặc thù như làm việc trên bè cá tôm, bè tre nứa, công nhân vệ sinh... nên trang bị đủ phương tiện bảo hộ cá nhân. Không nên chơi đùa ở vũng nước có bùn bẩn (do tại Úc năm 2002 đã có một nhóm 26 thanh niên đá bóng bùn và cả 26 thanh niên nhiễm bệnh).
Kon Tum: Xuất hiện vi khuẩn ăn thịt người?
(Dân trí) - Chiều 31/5, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kon Tum cho biết, hiện bệnh viện đang tiếp nhận một bệnh nhân nghi có dấu hiệu bị vi khuẩn ăn thịt người tấn công.
Bệnh nhân là bà Y Jũng (57 tuổi, trú thôn 9, xã Đăk La, huyện Đăk Hà, Kon Tum), trước khi nhập viện bà Jũng có biểu hiện sốt, sau đó cẳng chân phải bắt đầu bị sưng nề và lan ra khắp cẳng chân, khớp cổ chân.
Đến ngày 15/5, bà Jũng nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm trùng nặng, viêm hoại tử lan tỏa từ khớp gối xuống hết bàn chân phải, toàn bộ cẳng chân phải sưng nề, da đổi màu tím như quả sim, cẳng chân sưng đau, bệnh nhân kêu la dữ dội.
Sau khi khám xét bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật rạch giải áp, điều trị tích cực tuy nhiên tình trạng sốc nhiễm trùng và hoại tử cơ cẳng chân phải không thuyên giảm, da đổi màu từ tím sang màu trắng bợt, trên da xuất hiện nhiều bóng nước rồi vỡ ra làm lộ lớp cơ dưới da, tổn thương lan dần lên khớp gối, qua khớp gối và lên trên mặt sau đùi PHẢI.
Hiện bệnh nhân nằm điều trị hồi sức tại phòng 5- khoa Ngoại chấn thương bệnh viện Đa khoa Kon Tum đã được 10 ngày nay, tình trạng sốc giảm dần, tuy nhiên tổn thương ở chân phải ngày càng nặng, chưa thoát khỏi tình trạng sốc và nhiễm khuẩn huyết, hoại tử toàn bộ da cẳng chân phải, da bong ra từng mẢng như rộp do phỏng và chưa thấy dấu hiệu phục hồi.
Theo bác sỹ Hồ Ngọc Linh- trưởng khoa chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Kon Tum thì, xét về góc độ chuyên môn tôi thấy có dấu hiệu chị Y Jũng bị "vi khuẩn ăn thịt người" tấn công. Ban đầu khi siêu âm cho bệnh nhân này thì tôi nghĩ rằng đó là bệnh viêm mô tế bào có biến chứng huyết khối tĩnh mạch nhưng qua theo dõi chân tướng “vi khuẩn ăn thịt người” đã lộ diện ngày càng rõ.
Đây là bệnh lý ít gặp ở người nhưng nhiễm trùng huyết do Aeromonas hydrophila là thể bệnh rất nặng. Trước đây, tỷ lệ tử vong có thể tới gần 100%. Ngày nay, nhờ những tiến bộ về hồi sức nên có thể hạn chế được phần nào tỷ lệ tử vong. Bệnh lý hiếm gặp nên người ta ít nghĩ đến bệnh do nguyên nhân này, vì thế dễ bỏ qua. Trong khi đó, bệnh diễn tiến rất nhanh, bệnh nhân hoại tử nhiều, dễ sốc nặng dẫn đến suy đa tạng, đe dọa tính mạng.
Nếu được phát hiện sớm, điều trị kháng sinh sẽ có đáp ứng tốt. Tuy nhiên, dù khỏi, người bệnh vẫn có thể chịu nhiều di chứng do hoại tử các tổ chức. Theo các chuyên gia y tế, điều đáng lo ngại là đến nay vẫn chưa xác định được yếu tố lây nhiễm vi khuẩn này trong các ca bệnh tại Việt Nam.
Chi tiết vi khuẩn ăn thịt người 'ngấu nghiến' tế bào
Theo một chuyên gia tại viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Aeromonas hydrophila hay còn gọi là vi khuẩn ‘ăn thịt người’ có thể xâm nhập vào cơ thể người qua đường miệng khi uống nước, ăn rau, cá, hải sản… rồi đi vào máu và gây tử vong cho người bệnh.
Vi khuẩn ăn thịt người có tên khoa học là Aeromonas hydrophila dạng hình que, sống chủ yếu trong môi trường ấm, nước bẩn và chất thải chủ yếu gây bệnh cho cá, tôm và các loài ếch nhái.
Không những thế, vi khuẩn này còn gây bệnh cho người, biểu hiện là ba bệnh: tiêu chảy do uống phải nước bẩn nhiễm Aeromonas hydrophila, bệnh cảnh giống bệnh tả nhưng mức độ nhẹ; nhiễm trùng đường mật dẫn đến nhiễm trùng huyết ở bệnh nhân xơ gan; viêm mô mềm hoại tử, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết ở người khỏe mạnh, có vết thương, sây sát và tiếp xúc với nước bẩn, bùn có vi khuẩn.
Do các tổ chức viêm nhiễm bị hoại tử nhanh chóng nên vi khuẩn này còn được gọi tên là vi khuẩn ăn thịt người. Vi khuẩn ăn thịt người có dạng hình que, có 1 lớp lông quanh thân với kích thước siêu nhỏ chỉ từ 0,3 đến 1 micromet, chiều ngang và dài từ 1 đến 3 micromet, chúng tấn công vào cơ thể người và ăn dần các tế bào trong cơ thể.
Bộ răng sắc nhọn của chúng có thể huỷ hoại, ăn mòn các tế bào con người, chỉ trong 1 thời gian ngắn với tốc độ phát triển nhanh, chúng có thể hủy hoại bất kì bộ phận nào trên cơ thể con người, trong vòng 24h, nếu như không được chữa trị kịp thời thì người bệnh sẽ có nguy cơ tử vong rất cao.Mặc dù vô cùng nhỏ bé, chỉ với kích thước của kính hiển vi, nhưng khi tấn công vào cơ thể người, Aeromonas hydrophila nhai ngấu nghiến các tế bào, tạo ra những tiếng rộp roạp nhưng tiếng động chỉ ở mức hạ âm nên chúng ta không thể nghe thấy được Thông thường, nguyên nhân của căn bệnh này được xác định là xuất phát từ vết thương hở, người bị thương tiếp xúc với nước bẩn, chất thải sẽ là “miếng mồi” cho vi khuẩn. Ban đầu, chúng sẽ tấn công, ăn những mô xung quanh vết thương, rồi phát triển ra toàn bộ phận thậm chí cả cơ thể.
Aeromonas hydrophila có thể phát triển ở bất cứ bộ phận nào của cơ thể, nhưng nguy hiểm nhất là gần bộ phận sinh dục. Tại đây, chúng gây ra viêm mô tế bào, làm viêm các tổ chức da, ngoài ra còn gây hoại tử cơ, eczema, hoại tử sinh hơi (thường gặp ở người bị suy giảm miễn dịch). Cuối cùng, chúng gây hoại tử cân cơ ở những vị trí mắc bệnh. Gần như hầu hết các bệnh nhân mắc phải hội chứng này đều sẽ tử vong do sức mạnh đáng sợ của vi khuẩn ăn thịt người. Khi xâm nhập cơ thể, Aeromonas hydrophila gây ra những biểu hiện giống như ốm sốt bình thường. Tuy nhiên, ngay tại vết thương sẽ xuất hiện ban đỏ. Sau 1-2 ngày, ban đỏ biến mất và vùng nhiễm trùng màu xanh đen dưới da hiện lên rõ.
Theo thời gian, vùng này lan rộng, vết thương lở loét, thậm chí có cả mủ, chảy máu và bốc mùi rất hôi. Đó là thời điểm mà quá trình hoại tử đang phát triển, vi khuẩn Aeromonas hydrophila đang ăn thịt người. Hội chứng "ăn thịt người” này có thể lây lan từ người sang người, nhất là khi tiếp xúc trực tiếp với vùng da của người bị nhiễm Aeromonas hydrophila. Hiện nay, vi khuẩn ăn thịt người đã có mặt ở khắp nơi trên thế giới và cả Việt Nam. Theo thống kê của Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, ước tính 550 tới 1.000 người bị hoại tử mỗi năm vì vi khuẩn Aeromonas hydrophila trên toàn thế giới, trong đó, khoảng 25% nạn nhân tử vong.
Tại Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, ước tính trong 1.000 người bị hoại tử mỗi năm vì vi khuẩn Aeromonas hydrophila trên toàn thế giới, khoảng 25% nạn nhân tử vong. Tại Việt Nam, từ năm 2009 đến nay, bệnh viện Nhiệt đới Trung ương đã tiếp nhận hàng chục ca nhiễm trùng máu do Aeromonas hydropila gây ra. Chúng gây hoại tử nhanh chóng các tổ chức viêm nên được mệnh danh là vi khuẩn “ăn thịt người”. Trong 10 ca nhập viện năm 2010-2011, chỉ có 3 ca được cứu sống, 7 ca còn lại đều tử vong.
Tài liệu tham khảo
1.Prevalence and distribution of Aeromonas hydrophila in the United States
2.Clinical and microbiological features of Aeromonas hydrophila-associated diarrhea
3.Evolving concepts regarding the genus Aeromonas: an expanding panorama of species, disease presentations, and unanswered questions
4.Necrotizing fasciitis caused by Aeromonas hydrophila.
5.Fulton, MacDonald. "The Bacterium Aeromonas hydrophila from Lizards of the genus Anolis in Puerto Rico". Louisiana State University Medical Center, New Orleans.
6.Hayes, John. "Aeromonas hydrophila." Oregon State University.
7.Arrow Scientific. "Aeromonas hydrophila."
8."Aeromonas hydrophila." Bad Bug Book Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins Handbook. US Food and Drug Administration.
9."Aeromonas hydrophila and Related Bacteria." International Specialty Supply.
10."Georgia woman with flesh-eating disease leaves hospital".
11.Thiên Thư (2013), Kon Tum: Xuất hiện vi khuẩn ăn thịt người? http://dantri.com.vn/suc-khoe/kon-tum-xuat-hien-vi-khuan-an-thit-nguoi-737409.htm
12.Cách phòng tránh vi khuẩn "ăn thịt người". http://antg.cand.com.vn/vi-VN/ktvhkh/2013/6/80830.cand
13.Phương Trang (2013), Vi khuẩn ‘ăn thịt người’ xuất hiện tại Việt Nam. http://giadinh.vnexpress.net/tin-tuc/song-khoe/nhip-song/vi-khuan-an-thit-nguoi-xuat-hien-tai-viet-nam-2757624.html
14.Duyên Trần (2013), Chi tiết vi khuẩn ăn thịt người ngẫu nghiến tế bào. http://binhdinh.megafun.vn/cuoc-song/suc-khoe/kien-thuc/201306/chi-tiet-vi-khuan-an-thit-nguoi-ngau-nghien-te-bao-275393/
15.Bùi Khắc Hậu (2013), Bình tĩnh khi nghe tin “vi khuẩn ăn thịt người”, http://www.tienphong.vn/Suc-Khoe/633279/Binh-tinh-khi-nghe-tin-%E2%80%9Cvi-khuan-an-thit-nguoi%E2%80%9D-tpp.html