Trước tình hình nghiêm trọng của vấn nạn thuốc giả, năm 2006 Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tổ chức Hội nghị “Cuộc chiến chống thuốc giả: Xây dựng sự hợp tác quốc tế có hiệu quả” tại Roma; hợp tác với các đối tác quốc tế phát động kế hoạch hành động toàn cầu chống nạn làm giả các sản phẩm y khoa; phối hợp với Cục Quản lý thực phẩm dược Mỹ (FDA) mở chiến dịch chống lại các Websites quảng cáo và rao bán loại thuốc ngừa thai giả ăn khách hiện nay.
Tuyên bố Roma về chống thuốc giả
Hội nghị đã đưa ra Tuyên bố Roma trong đó nhấn mạnh đến việc phải có chiến lược quốc gia, khu vực và toàn cầu chống thuốc giả dựa trên các cơ sở sau đây:
1. Xây dựng quyết tâm chính trị, khuôn khổ luật pháp và thực thi luật pháp tương xứng với tác động nguy hại của thuốc giả đối với sức khỏe cộng đồng. Cần có các công cụ cần thiết để phối hợp và thực thi pháp luật chống thuốc giả có hiệu quả.
2. Ban hành các văn bản quy định sự phối hợp liên ngành xác định rõ vai trò các ban, ngành, cung cấp đủ nguồn lực cần thiết, tăng cường hiệu lực quản lý và công cụ thực hiện.
3. Nâng cao nhận thức về sự nghiêm trọng của vấn đề thuốc giả, cung cấp thông tin cho cộng đồng và cơ sở y tế ở tất cả các tuyến.
4. Tăng cường năng lực, nghiệp vụ và trình độ kỹ thuật trong những lĩnh vực cần thiết.
5. Xây dựng cơ chế thích hợp phòng chống thuốc giả trong ngành y tế và trong cộng đồng.
6. Có thể nói rằng, không có một đơn thuốc đơn giản và màu nhiệm nào có thể chữa trị ngay lập tức tận gốc căn bệnh “thuốc giả”. Cuộc chiến chống thuốc giả đòi hỏi sự phối hợp và chia sẻ trách nhiệm của tất cả các bộ phận liên quan, kể cả các doanh nghiệp dược. TS. Howard Zucker, trợ lý Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới đã phát biểu: “Vấn đề thuốc giả phải được giải quyết không chỉ thông qua những nỗ lực chung trên quy mô toàn cầu mà còn bằng sự hợp tác thực sự, sự phối hợp đa ngành bao gồm các nhà quản lý y tế, các nhà chuyên môn y dược, các nhà hành pháp, các luật gia và những nhà sản xuất - kinh doanh dược phẩm”.
Tổ chức y tế Thế giới (WHO) phát động kế hoạch toàn cầu chống nạn làm thuốc giả
Tổ chức Y tế Thế giới và hơn 20 đối tác quốc tế đang phát động một kế hoạch hành động toàn cầu nhằm chống nạn làm giả các sản phẩm y khoa. Các giới chức của WHO cho biết kế hoạch bao gồm một loạt các biện pháp nhắm mục đích giúp các giới hữu trách quốc gia bảo vệ dân chúng trước các mối hiểm nguy của thuốc men giả mạo. Kế hoạch hành động 5 điểm của WHO đề nghị phát triển các kỹ thuật tốt hơn để ngăn chặn việc làm giả và truy tìm các mặt hàng giả trên thị trường và trên các trang web. Trợ lý Tổng giám đốc đặc trách Dược phẩm và kỹ thuật y tế của WHO - ông Howard Zucker cảnh giác mọi người phải hết sức thận trọng khi mua thuốc men trên mạng Internet. Kế hoạch cũng kêu gọi các quốc gia áp dụng luật lệ mạnh hơn để trừng phạt những người làm và bán thuốc giả. Tổ chức thế giới nói rằng các mối hiểm nguy của thuốc giả nghiêm trọng nhất tại các nước nghèo. Các ước tính mới nhất cho thấy hơn 30% lượng thuốc men ở nhiều nơi tại châu Mỹ Latinh, đông nam châu Á và vùng Châu Phi phía nam sa mạc Sahara là giả mạo. Ở các nền kinh tế đang phát triển, Tổ chức Y tế Thế giới ước lượng con số thuốc giả là 10%.
Cuộc chiến FDA chống các trang web bán thuốc giả
FDA hiện đang nỗ lực trong cuộc chiến chống lại các websites quảng cáo và rao bán một loại thuốc ngừa thai giả ăn khách hiện nay, đó tem dán ngừa thai. Cuộc điều tra đang tiếp tục để xác định 3 websites khả nghi. Cả 3 websites này đều liên kết với một website đã được phát hiện trước đây từng bán tem dán ngừa thai, nhưng lại không chứa hoạt chất tạo nên hiệu quả ngừa thai.
Một số trang Web rao bán thuốc giả mới tìm thấy là www.usarxstore.com, www.europeanrxpharmacy.com và www.generic.com. Các địa chỉ web nói trên đã bán thuốc với ngụ ý mập mờ rằng đây là những thuốc giống như các thuốc đã được FDA cho phép lưu hành trên thị trường, nhưng lại không ghi rõ nguồn gốc, tính hiệu quả và độ an toàn của nó. Với mục đích bảo vệ sức khỏe phụ nữ trên toàn thế giới, FDA đã hợp tác với tập đoàn các nhà cung cấp dịch vụ internet Hoa Kỳ tiến hành khóa các websites nói trên. Hành động này là bước tiếp theo việc FDA trước đây đã chống lại trang web www.rxpharmacy.ws rao bán các tem ngừa thai giả cùng những loại thuốc khác, ngụ ý mập mờ đã được FDA phê chuẩn lưu hành. Ðồng thời FDA khuyên người tiêu dùng cần xem xét kỹ các thuốc đã mua từ những trang web đang bị nghi ngờ về tính an toàn và hiệu quả. Kèm thông báo là hình ảnh các trang web với khuyến cáo: Những ai đã mua thuốc từ các websites này thì không nên sử dụng và cần liên hệ, thông báo ngay với các cơ sở y tế.
Tiến sĩ Mark B. McClellan, Ủy viên hội đồng thẩm định FDA cho biết: "Chúng tôi đang tiếp tục các nỗ lực để làm tất cả những gì có thể nhằm bảo vệ người tiêu dùng trước các loại thuốc giả và không an toàn do những websites bất hợp pháp cung cấp". Tính nghiêm trọng của sự việc là có thể gây ra nhiều tai biến cũng như vỡ kế hoạch cho người sử dụng. Các tem dán tránh thai giả mạo được quảng cáo như là sản phẩm chính hiệu của Ortho Evra, thuốc dán thế hệ mới xuyên da (transdemal patches) được FDA cho phép lưu hành và do Viện Bào chế Ortho-McNeil Pharmaceutical, Inc sản xuất. Người đặt mua thuốc qua mạng sẽ nhận được các thuốc giống như thuốc thật nhưng không chứa hoạt chất cần thiết nên vô tác dụng. Ðây là thuốc phải dùng theo chỉ định của bác sĩ nhưng thuốc giả gởi đến người mua lại đóng gói rất đơn giản, không có mã số xác định số lô sản xuất, hạn dùng cũng như các hướng dẫn cần thiết về hiệu quả và tính an toàn của thuốc. Các chi tiết để phân biệt tem thật, tem giả được hướng dẫn cụ thể trên website của FDA (http://www.fda.gov/bbs/topics/NEWS/2004/NEW01017.html), còn ảnh giúp phân biệt thật giả có thể tham khảo tại website http://www.fda.gov/bbs/topics/NEWS/2004/NEW01017.html.
Văn phòng điều tra tội phạm FDA đang tiếp tục làm việc với các cơ quan chức năng trong cuộc chiến chống lại các thuốc bất hợp pháp được bán qua mạng; Vì buôn bán thuốc giả hoặc giả mạo nhãn hiệu cũng là một trọng tội. Cho đến nay, FDA chưa nhận được báo cáo về tình trạng mang thai hoặc các phản ứng phụ liên quan đến loại thuốc ngừa thai giả. Tuy nhiên nguồn gốc những sản phẩm này cùng sự an toàn của nó là một vấn đề cần hết sức lưu ý. Tốt nhất người dùng chỉ nên mua thuốc ở các nhà thuốc đã được cấp phép kinh doanh hợp lệ theo đúng những qui định chuyên môn; Không nên mua thuốc qua mạng internet từ những websites chưa rõ tính nghiêm túc trong vấn đề phân phối.
Liệu đến bao giờ mới chấm dứt tình trạng thuốc giả?
Tại sao vấn nạn thuốc giả không có dấu hiệu suy giảm? Trước hết là do sản xuất thuốc giả đem lại siêu lợi nhuận. Do đó, không loại trừ các tổ chức tội phạm từng bước chuyển từ mua bán ma túy sang kinh doanh thuốc giả. Tất nhiên, không phải tất cả bọn sản xuất thuốc giả đều thuộc nhóm tội phạm có tổ chức nhưng chúng cũng đều là tội phạm. Trong khi đó sự trừng phạt đối với tội sản xuất, kinh doanh thuốc giả thường lại thấp hơn so với tội phạm ma túy. Mặc khác, một số yếu tố khách quan và chủ quan dường như làm cho cuộc chiến chống thuốc giả chưa thật sự có hiệu quả. Có nhiều nguyên nhân làm cho cuộc chiến chống thuốc giả gặp nhiều khó khăn. Đó là sự yếu kém về ban hành và thực thi luật pháp quản lý dược phẩm, sự thiếu thuốc đặc biệt là các thuốc thiết yếu, hệ thống cung ứng thuốc phức tạp, rối rắm và yếu kém, sự tồn tại của các thị trường dược phẩm không hợp pháp và các kênh phân phối không chính thức, giá thuốc chênh lệch quá lớn qua từng khâu trong quá trình lưu thông phân phối, luật pháp về quyền sở hữu trí tuệ không đầy đủ và sự lơ là, bất cập, yếu kém trong công tác quản lý chất lượng thuốc.