Thành công trong phòng chống bại liệt ở Án Độ
Ấn Độ đánh dấu cột mốc không còn bại liệt
Nỗ lực phòng chống bại liệt
Ấn Độ đánh dấu ba năm không có ca bại liệt mới kể từ khi trường hợp bại liệt cuối cùng được báo cáo, một bước ngoặt trong cuộc chiến toàn cầu chống lại căn bệnh này. Sự kiện quan trọng được xem là việc xác nhận của một trong những thành công y tế công cộng lớn nhất của Ấn Độ đạt được thông qua một chương trình tiêm chủng hàng loạt và mang tính bền vững.
 |
Hơn 2,4 triệu tình nguyện viên chủng ngừa cho khoảng170 triệu trẻ em ở Ấn Độ
trong mỗi vòng tiêm chủng |
Chỉ có một trường hợp bại liệt đã được ghi nhận vào năm 2011, giảm từ 741 ca vào năm 2009. Vào năm 2012 Tổ chức Y tế thế giới (WHO) loại bỏ Ấn Độ khỏi danh sách các quốc gia lưu hành bại liệt, trong khi ba quốc gia vẫn còn nằm trong danh sách là Pakistan, Afghanistan và Nigeria. Danh sách này đề cập đến các quốc gia, nơi mà vi rút đang lưu hành một cách tự do và việc lan truyền bệnh truyền nhiễm không dừng lại.
Cột mốc hoành tráng (Monumental milestone)
Mặc dù thành công của Ấn Độ, các chuyên gia y tế lo sợ một sự tái diễn bệnh bại liệt ở các vùng khác trên thế giới. Sau khi Chính phủ Ấn Độ tuyên bố bệnh bại liệt không còn ở đất nước này vào thứ hai,thì các báo cáo nói rằng WHO sẽ xác nhận tình trạng trên vào ngày 11 tháng 2 sau khi xét nghiệm các mẫu cuối cùng. Cuộc chiến của Ấn Độ với bệnh bại liệt: số ca bại liệt vào năm 2011: 1; số ca bại liệt vào năm 2009: 741; số ca bại liệt vào năm 1985: 150.000. Hai tiểu bang trước đây còn lưu hành bệnh bại liệt là - Uttar Pradesh và Bihar - đã báo cáo không có bất kỳ ca bại liệt nào kể từ năm 2010. Nicole Deutsch, người đứng đầu các hoạt động từ thiện của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp quốc (UNICEF) về bệnh bại liệt ở Ấn Độ, mô tả một bước ngoặc lớn của Ấn độ trong ba năm không có bại liệt là " một cột mốc hoành tráng ". "Hiện tại Ấn Độ đã đặt ra các mục tiêu y tế công cộng quan trọng khác như là kết quả của sự tự tin rằng đất nước này đã thanh toán thành công bệnh bại liệt" bà ta nói với hãng tin AFP dẫn lời về một mục tiêu mới là thanh toán bệnh sởi. Ca bại liệt cuối cùng của Ấn Độ được báo cáo từ tiểu bang phía đông của Tây Bengal vào năm 2011 khi một bé gái 18 tháng tuổi được phát hiện bị nhiễm bệnh. Rukshar Khatoon hiện đang đi học và có một "cuộc sống bình thường" (normal life) mặc dù cô vẫn bị đau ở chân phải của mình, các bác sĩ và cha mẹ của bé gái nói với hãng tin AFP. "Bây giờ cô bé có thể đứng trên đôi chân của mình và đi bộ nhưng không thể chạy. Khi bạn bè của cô chơi, cô vẫn là một khán giả," người cha của Abdul Shah nói.
Các ca bại liệt cuối cùng trong năm 2012: Nigeria 97, Pakistan 47, Afghanistan 26, Chad 5 (nguồn : IMB, Bệnh bại liệt được xem là không còn lưu hành ở Chad). Ông Shah cho biết đó là một "sai lầm nghiêm trọng" (grave mistake) khi chỉ chủng ngừa cho đứa con trai còn hai đứa con gái của ông thì không. Sau khi tiêu diệt bệnh đậu mùa vào năm 1980, bại liệt là bệnh thứ hai ở Ấn Độ đã được loại trừ thông qua tiêm chủng. Gần 2,3 triệu tình nguyện viên thăm viếng 209 triệu hộ gia đình để tiêm chủng cho khoảng 170 triệu trẻ em dưới năm tuổi ở Ấn Độ trong mỗi đợt tiêm chủng. Bệnh bại liệt có khả năng gây ra khuyết tật hoặc tử vong trong vòng vài giờ. Bệnh gây dịch trong thời cổ đại và có mặt ở hơn 100 quốc gia ngay cả trong những năm 1980s, và gây ra 350.000 người bị liệt mỗi năm. Mặc dù chương trình tiêm chủng kéo dài đến một phần tư thế kỷ nhưng các chuyên gia lo ngại rằng bệnh có thể trở lại ở các quốc gia bị chia rẽ bởi cuộc xung đột. Các vụ dịch ở Syria và Somalia, nơi mà chương trình tiêm chủng đã bị gián đoạn, có thể cản trở những nỗ lực để loại bỏ căn bệnh này khỏi thế giới. Những nỗ lực tiêm chủng bại liệt đã bị đình chỉ ở nhiều vùng của Pakistan và Afghanistan vì các cuộc tấn công của phiến quân khi nghĩ rằng những người tham gia chiến dịch chủng ngừa như là một âm mưu của phương Tây. Phóng viên BBC cho hay trừ khi tiêm chủng được bắt đầu lại một cách kịp thời nếu không bệnh bại liệt có thể lây nhiễm cho nhiều trẻ em hơn và nguy cơ bệnh có thể lan rộng ra ngoài biên giới của Pakistan với Ấn Độ.
Bệnh bại liệt đã tồn tại kể từ khi có xã hội loài người nhưng đã trở thành một vấn đề y tếcông cộng vào thời gian cuối thời kỳ của nữ hoàng Victoria với các đại dịch lớn ở châu Âu và Hoa Kỳ. Bệnh gây ra tê liệt tủy sống và hô hấp có thể giết chết và vẫn không thể chữa khỏi nhưng chủng ngừa bởi vắc-xin đã trợ giúp trong việc gần như thanh toán bệnh này hôm nay.
Ấn độ chạm đích là quốc gia không còn bại liệt (India Reaches Polio-Free Milestone)
Ngày 13/1/2014-Trong ba năm, Ấn Độ không ghi nhận trường hợp bại liệt mới, một thành tựu quan trọng đặt toàn bộ khu vực vào mục tiêu được chứng nhận không còn bệnh bại liệt. Thanh toán căn bệnh gây liệt ở Ấn Độ là một trong những thách thức lớn nhất trong nỗ lực toàn cầu với chi phí khoảng 2 tỷ đô la kể từ năm 1995.
 |
Một tình nguyện viên y tế cho một đứa trẻ uống các giọt vaccine phòng bệnh bại liệt tại một nhà ga ở Allahabad, Ấn Độ ngày 13/1/2014 |
Trước đó, bệnh đã cướp đi mạng sống trong khoảng từ 50.000 đến 100.000 người mỗi năm, theo Tổ chứcY tế thế giới (WHO), chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi. "Có rất nhiều nhà chỉ trích vì họ cảm thấy không thể thanh toán được bệnh bại liệt ở Ấn Độ", ông Steve Cochi, cố vấn cao cấp trong bộ phận tiêm chủng toàn cầu tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (U.S. Centers for Disease Control and Prevention).cho biết. Mật độ dân số cao (high population density), di biến động thường xuyên (frequent migration), tình trạng vệ sinh nghèo nàn (poor sanitation) và hệ thống y tế yếu kém (weak health systems) làm cho cuộc chiến chống lại bệnh bại liệt trở thành một thách thức. Bộ trưởng Y tế Ấn Độ Ghulam Nabi Azad ghi nhận thành tựu mang tính bước ngoặt nhờ vào "ý chí chính trị vững chắc ở cấp cao nhất, cam kết đủ các nguồn lực về tài chính, đổi mới công nghệ cũng như những nỗ lực của hàng triệu nhân viên y tế". Ấn Độ thuộc khu vực Đông Nam Á của Tổ chức Y tế thế giới và các chuyên gia của WHO sẽ gặp nhau vào tháng 3 để thảo luận việc xác nhận khu vực này không còn bại liệt.
Chống lại các tin đồn (Fighting rumors)
Một trong những thách thức lớn nhất là vượt qua những tin đồn gây rối trong một bộ phận dân tộc thiểu số vì họ cho rằng vắc-xin sẽ gây tổn hại cho con cái của họ. Chiến dịch tuyển dụng các nhà lãnh đạo tôn giáo và cộng đồng, các nhà học thuật và trong một số trường hợp đi tới từng nhà cùng với nhân viên tiêm chủng để xua tan những tin đồn nhảm nhí. "Phải mất một thời gian và một số nỗ lực nhưng những điều này phải luôn luôn làm", Cochi nói"Tôi nghĩ rằng tính đại diện là một trong những câu chuyện thành công nổi bật nhất, không chỉ cho Ấn Độ mà còn cho cả thế giới". Thuyết phục các người láng giềng còn hoài nghi cũng đòi hỏi mở rộng các dịch vụ mà chiến dịch cung cấp. "Cộng đồng còn lo nhiều vấn đề khác hơn là bại liệt", Carol Pandak, giám đốc chương trình thanh toán bệnh bại liệt của Rotary International cho biết. Theo Bà ta câu lạc bộ Rotary tài trợ các trại y tế nhằm cung cấp vắc-xin bại liệt cũng như các bệnh khác cùng với dịch vụ y tế khác, họ cũng tranh thủ được hàng ngàn thành viên cộng đồng sống ở các điểm nóng bại liệt (polio hotspots) để nói chuyện với hàng xóm của mình và làm cho các trường này đi tiêm phòng: "Họ có thể nói chuyện với các thành viên cộng đồng của mình không giống như một người ngoài cuộc có thể nói”. Bài học kinh nghiệm (lessons learned) ở Ấn Độ đang được áp dụng tại các điểm gặp rắc rối khác, ví dụ ở Pakistan nơi một số nhân viên tiêm chủng bị giết, thì khi triển khai chiến dịch cần tranh thủ các lãnh đạo Hồi giáo quan trọng nhằm hỗ trợ các nỗ lực thanh toán.
Sự lây lan của virus (virus spread)
Pakistan, Afghanistan và Nigeria là ba nước cuối cùng có sự lan truyền bệnh bại liệt không bao giờ dừng lại. Virus từ Pakistan gây ra một đợt bùng phát ở Syria vào năm ngoái làm chết 17 nạn nhân. Cuộc chiến ở Al- Raqa đã làm gián đoạn một chiến dịch tiêm phòng nhằm mục đích kiềm chế vụ dịch. Trong một tuyên bố, Tổ chức Y tế thế giới và Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (United Nations Children’s Fund) lên án sự ngăn cản và kêu gọi "tất cả các bên ngừng bắn ngay lập tức và cho phép hoàn thành chiến dịch bại liệt cứu mạng sống và cung cấp các biện pháp can thiệp nhân đạo cứu mạng sống khác". Vụ dịch lớn nhất vào năm ngoái là ở Somalia với 183 trường hợp, virus cũng tràn qua và gây ra các vụ dịch ở các quốc gia láng giềng Kenya và Ethiopia.
Ấn độ không có bại liệt trong 3 năm (India three years polio-free)
Virus bại liệt hoang dại (Wild poliovirus) đã không được tìm thấy ở Ấn Độ kể từ ngày 13/1/2011, có nghĩa là kể từ ngày đó, Ấn Độ không còn là một quốc gia lưu hành bệnh bại liệt. Ba năm không có bệnh bại liệt là một cột mốc đáng chú ý đối với đất nước nói chung, nhưng sự thành công của chiến dịch tiêm chủng và nhận thức đã có tác động rộng lớn hơn với thành tựu này và người ta hy vọng rằng toàn bộ khu vực Đông Nam Á sớm có thể được xem xét chứng nhận là không còn bệnh bại liệt. Một ủy ban chuyên gia sẽ gặp nhau tại văn phòng Tổ chức Y tế thế giới vào cuối tháng ba để phân tích dữ liệu và xác định tình trạng bại liệt cho toàn khu vực.
Trong lịch sử, Ấn Độ trở thành ổ chứa virus bại liệt lớn nhất trên thế giới với khoảng 50.000 đến 100.000 trường hợp bại liệt liệt xảy ra mỗi năm từ năm 1978 đến 1995, đó cũng là một trong những nguồn bệnh bại liệt chính nhập khẩu cho các nước khác. Thành tựu này được thúc đẩy bởi sự hợp tác giữa Chính phủ Ấn Độ, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ địa phương và các tổ chức khác. Một sự huy động to lớn các nhân viên y tế là cần thiết để đạt được thành tựu vào thời điểm này, đặc biệt là ở các bang Uttar Pradesh và Bihar. Kết quả của thành tựu này là một sự cải thiện hệ thống phân phối vắc-xin, cán bộ y tế được đào tạo tốt hơn và giám sát chất lượng cao, các cơ chế giám sát và cơ chế nghiên cứu. Điều này không có nghĩa là virus không thể xuất hiện trở lại trong bất cứ quốc gia nào hoặc trong khu vực. Không có chỗ cho sự tự mãn với công việc chủng ngừa bệnh bại liệt đang diễn ra. Mức độ miễn dịch cao phải tiếp tục nhằm bảo vệ những người trong khu vực và khi các can thiệp toàn diện hơn và mới hơn được phát triển cần phải được triển khai. Hơn nữa, trong khi không ghi nhận trường hợp mới của bệnh bại liệt hoang dã gần đây thì bệnh dưới nhiều hình thức khác nhau có thể được đưa vào khu vực thông qua những người bị nhiễm trong các nơi khác của thế giới và sau đó di chuyển đến Đông Nam Á (South-East Asia).
Sự kiện về chứng nhận bại liệt (Facts about Polio Certification)
Năm 1988, Đại hội đồng Y tế thế giới lần thứ 41 chấp thuận một giải pháp về thanh toán bệnh bại liệt trên thế giới. Dưới đây là một số sự kiện về chứng nhận bại liệt: Không có quốc gia đơn lẻ nào có thể được chứng nhận là không còn bệnh bại liệt, mà cả khu vực được chứng nhận là không còn bệnh bại liệt (no single country can be certified as polio free, regions as a whole are certified as polio free). Để chứng nhận, tất cả các nước trong khu vực không có một trường hợp bại liệt hoang dã trong 3 năm với sự hiện diện của giám sát chất lượng cao (For certification, all countries in the Region need to not register a case of wild polio for 3 years in the presence of high quality surveillance). Quá trình chính thức xác nhận việc loại trừ bệnh bại liệt được thiết lập vào năm 1995 tại cuộc họp đầu tiên của Ủy ban Chứng nhận toàn cầu (Global Certification Commission_GCC). Những người ở Ủy ban Chứng nhận Quốc gia (National Certification Committees-NCCS) tập trung vào phân tích ở cấp độ quốc gia. Trong SEARO, mỗi một quốc gia trong số 11 quốc gia thành viên có một NCC. Tất cả các khu vực có một ủy ban cấp giấy chứng nhận, đối với SEARO có Ủy ban Chứng nhận khu vực Đông Nam Á bao gồm 11 chuyên gia toàn cầu và khu vực, Ủy ban này có thể xác nhận khu vực Đông Nam Á là khu vực không còn bại liệt. Ba khu vực (châu Mỹ năm 1994; Tây Thái Bình Dương năm 2000; châu Âu năm 2002) đã được chứng nhận không còn bại liệt.
Bệnh bại liệt và quan hệ các đối tác về loại trừ bại liệt (Polio)
Vi rút bại liệt lây truyền chủ yếu từ người này sang người khác qua đường phân-miệng (fecal-oral route) và trung bình tùy thuộc vào týp huyết thanh (loại poliovirus 1, 2 hoặc 3), cứ một trường hợp đơn lẽ bệnh bại liệt liệt đại diện cho khoảng từ 200-1000 ca nhiễm trùng lặng lẽ xung quanh một trường hợp. Hoạt động loại trừ bệnh bại liệt ở khu vực Đông Nam Á cho đến nay là kết quả của quan hệ đối tác lâu dài giữa WHO và các nhà tài trợ như Rotary International, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), Quỹ Bill và Melinda Gates và USAID.
Peshawar là ổ chứa virus bại liệt lớn nhất thế giới
Ngày 17/1/2014. ISLAMABAD-Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố thành phố bất ổn Peshawar của Pakistan là "ổ chứa lớn nhất" (largest reservoir) lưu hành virus bại liệt trên thế giới. Các quan chức của WHO lo ngại rằng Pakistan có thể phải đối mặt với những hạn chế về du lịch quốc tế và chính sách thị thực trừ khi sự lan truyền bệnh gây liệt bị làm gián đoạn thông qua các bước thực hiện một cách khẩn cấp.
Các nhà nghiên cứu của WHO xác định rằng hầu hết các trường hợp bại liệt ở quốc gia này xuất hiện trong năm 2013 có thể liên kết vể mặt di truyền với các chủng virus phổ biến ở Peshawar, tất cả các mẫu thu thập từ các địa điểm khác nhau của thành phố Tây Bắc cho thấy sự hiện diện của chủng virus bại liệt hoang dại rất dễ lây. Điều phối viên khẩn cấp của WHO về thanh toán bệnh bại liệt ở Pakistan, Elias Durry cho biết chính quyền địa phương cần phải có hành động khẩn cấp để tăng cường các chiến dịch tiêm chủng nhằm đảo ngược xu hướng đáng lo ngại. Ông nói rằng tình hình ở Peshawar không chỉ đe dọa các thành tựu đã đạt được của quốc gia đối với bệnh gây liệt trong những năm qua mà còn có khả năng làm suy yếu những nỗ lực thanh toán bại liệt trên toàn cầu: "Trừ khi chương trình thanh toán bệnh bại liệt ở Pakistan có thể ngăn chặn việc lây truyền ở Peshawar, nếu không sự lan rộng của virus đến những nơi khác sẽ không dừng lại, vì vậy điều quan trọng là Peshawar phải thực sự tìm ra các cách nhằm làm gián đoạn sự lan truyền này đã được nhất quán trong suốt những năm qua”. Durry trích dẫn một sự gia tăng các cuộc tấn công gây chết người vào những người thực hiện tiêm chủng bại liệt trong và xung quanh Peshawar và các nơi khác ở Pakistan gây ra sự phá hoại về chất lượng và độ bao phủ của các chiến dịch chống bại liệt quốc gia gần đây: "Hiệu suất của Pakistan trong vài năm qua đã thực sự đi đúng hướng cho đến khi có mối đe dọa với các nhân viên tiêm chủng". Chiến binh Hồi giáo Taliban thường xuyên tấn công những nhân viên tiêm chủng bại liệt ở trong nước và cáo buộc họ là gián điệp của Mỹ hoặc một phần của một âm mưu tiêu diệt người Hồi giáo. Tuy nhiên, hầu hết các vụ bạo lực diễn ra ở Peshawar bởi vì thành phố giáp với các huyện có bộ lạc bất ổn của Pakistan, nơi mà các nhóm cực đoan đặt căn cứ và nơi bùng phát dịch bệnh bại liệt vào năm ngoái. Durry không loại trừ khả năng người Pakistan phải chịu sự hạn chế đi lại và thị thực nếu không cải thiện nhanh chóng tình hình có liên quan đến bại liệt: "Tôi nghĩ rằng đây là một lo lắng khả thi mà người ta phải suy nghĩ về nó".
Tại nước láng giềng Ấn Độ, không có trường hợp bệnh bại liệt xuất hiện trong năm thứ ba liên tiếp. Bắt đầu vào tháng sau, tất cả du khách đến Ấn Độ từ Pakistan sẽ được yêu cầu phải xuất trình giấy chứng nhận chủng ngừa bại liệt. Nghiên cứu của WHO phát hiện ra rằng 90% các trường hợp bại liệt ở Pakistan năm ngoái có nguồn gốc ở Peshawar. Báo cáo cho biết12 trong tổng số 13 trường hợp bại liệt ở nước láng giềng Afghanistan cũng có liên kết tới thành phố này, là thủ phủ của tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. Phát biểu với các phóng viên tại Islamabad vào hôm thứ sáu, Imran Khan, lãnh đạo của đảng chính trị cầm quyền tại tỉnh,thừa nhận đang đối mặt với cuộc khủng hoảng bại liệt và hứa sẽ tăng cường nỗ lực thanh toán bệnh. Tuy nhiên, ông đổ lỗi cho Hoa Kỳ về một phần trong việc gây tổn hại đến những nỗ lực tiêm chủng ở Pakistan. Khan cho biết rằng việc sử dụng cán bộ y tếgiống như Shakeel Afridi bởi CIA của Mỹnhằm thu thập thông tin tình báo về các chiến binh đã khiến người dân ở trong tỉnh tức giận, dẫn đến các cuộc tấn công bạo lực vào nhân viên tiêm chủng. Bác sĩ Afridi người Pakistan thực hiện một chiến dịch tiêm chủng giả mạo được cho là giúp Hoa Kỳ xác định vị trí và loại bỏ trùm khủng bố chủ mưu Osama bin Laden. Vị bác sĩ này bị kết án 33 năm tù-một động thái đã gây ra xích mích trong quan hệ giữa Islamabad với Washington.
Nigeria, Afghanistan và Pakistan là ba quốc gia duy nhất vẫn còn lưu hành bệnh bại liệt. Tuy nhiên, các quan chức của WHO nói rằng Pakistan là quốc gia duy nhất trong năm 2013 có một sự gia tăng nạn nhân bị bệnh bại liệt.