Tiến bộ trong khám phá về sốt rét với tiến hóa loài người tại châu Á Thái Bình Dương
Các nghiên cứu thử nghiệm mang tính thách thức về một lý thuyết đã được chấp nhận rộng rãi rằng loài Plasmodium falciparum, gây ra hầu hết các thể tử vong của bệnh sốt rét, là loài ký sinh trùng sốt rét duy nhất đã khảo sát bộ gen toàn bộ về mặt tiến hoác ở loài người. Nghiên cứu này ấn bản trên tạp chí PLOS Medicine. Giáo sư Ivo Mueller từ Viện Walter and Eliza Hall và Trung tâm nghiên cứu sức khỏe quốc tế tại Tây Ban nha (Barcelona Centre for International Health Research_CRESIB) đứng đầu nhóm nghiện cứu, cùng với các cộng sự từ Viện nghiên cứu y khoa Papua New Guinea, Trung tâm sức khỏe toàn cầu và bệnh tật (Global Health and Diseases) Mỹ và đại học Tây Úc (University of Western Australia) cho biết sốt rét là một bệnh do KSTSR tàn phá và cướp đi sinh mạng hàng triệu người mỗi năm.
Sốt rét là nguyên nhân chính gây nên đói nghèo và là rào cản phát triển kinh tế ở một số quốc gia. Khoảng ½ dân số thế giới có nguy cơ mắc sốt rét.
"Loài người và KSTSR đã cùng tiến hóa hàng ngàn năm qua” giáo sư Mueller cho biết và sốt rét là lực chính trong sự tiến hóa của bộ gen với các sự đột biến gen đã cung cấp cho con người với một số hình thức bảo vệ chống lại bệnh tật thông qua sự ưa chọn chọn lọc tự nhiên vì chúng giúp trong việc sống còn.". giáo sự Mueller nói rằng các nghiên cứu đã tạo nên các thử thách cho quan niệm rằng P. falciparum sốt rét là loài duy nhất có tầm ảnh hưởng lên sự tiến hóa bộ gen con người. Từ rất lâu người ta quy kết rằng Plasmodium falciparum, loài KSTSR gây nên hầu hết các ca bệnh nhghiêm trọng và hầu hết các ca tử vong do bệnh sốt rét gây ra. Tính điều khiển quan trọng trong lựa chọn bộ gen này ở con người, giáo sư Mueller cho biết. "Kết quả của nghiên cứu đề nghị rằng sốt rét do P. vivax, mặc dù đến nay vẫn được coi là sốt rét lành tính, nguyên nhân thật sự dẫn đến bệnh nghiêm trọng đủ để cung cấp cho sự áp lực chọn lọc tiến hóa tại khu vực châu Á Thái Bình Dương".
Giáo sư Mueller nói rằng nhóm nghiên cứu quan tâm liệu chăng sốt rét do P. vivax có thể có gây ra một tỷ lệ bất thường cao bệnh lý hồng cầu hình cầu tại Đông Nam Á (Southeast Asian ovalocytosis_SAO), một rối loạn di truyền về hồng cầu trong vùng Đông Nam Á. Loại bệnh lý SAO xảy ra khoảng 10-15% quần thể tại một số phần Tây Nam Thái Bình Dương và gây ra bởi sự đột biến di truyền trong một bản sao đơn lẻ của một gen trên protein màng hồng cầu.
Điều này hầu như là một tỷ lệ cao rất vô lý khi bạn cân nhắc rằng hai bản sao thừa kế của sự đột biến là tử vong lúc nào cũng vậy, vì thế họ đưa ra hình ảnh con số về một lợi điểm mạnh”. Các nhà khoa học cho biết như thế.
Nhóm các nhà nghiên cứu xem xét tần suất nhiễm P. vivax và P. falciparum trong ba nghiên cứu bao gồm tổng cộng 1.975 trẻ em tại Papua New Guinea tuổi từ 0 - 14 năm. "chúng tôi tìm thấy rằng trẻ em dương tính với SAO có bảo vệ ý nghĩa chống lại nhiễm trùng P. vivax, với 46% giảm bệnh lâm sàng trên các trẻ em có hoặc có rất ít miễn dịch, và 52-55% giảm nguy cơ nhiễm trên các lửa trẻ lớn hơn. Họ cũng nhìn thấy một sự giảm đáng kể số ký sinh trùng trên trẻ em nhỏ và trẻ em lớn hơn, điều này có liên quan đến giảm nguy cơ bệnh lâm sàng, giáo sư Mueller nói.
Thử nghiệm có thể là một điều phức tạp đáng kể cho thiết kế cũng như quá trình phát triển vaccine cho phòng bệnh sốt rét trong tương lai, giáo sư Mueller cho biết. "Nghiên cứu về cơ chế mà gây ra người có SAO-positive có khả năng bảo vệ chống lại sốt rét do P. vivax có thể giúp cho chúng ta hiểu hơn về cơ chế nhiễm trùng và giúp chúng ta xác định nhiều đích hơn cho thử nghiệm điều chế vaccine.
Giả trình tự bộ gen của ký sinh trùng sốt rét Plasmodium vivax
Theo thông tin từ tạp chí Nature Genetics vào ngày 6 tháng 8 năm 2012 cho biết giải trình tự bộ gen mới của ký sinh trùng Plasmodium, loài ký sinh trùng đã gây ra cho sốt rét ở khỉ và cả ở người đã được báo cáo trong hai nghiên cứu liên quan ấn bản online tuần này trên Nature Genetics.
Plamodium vivax gây nhiễm trên 100 triệu người mỗi năm và chịu trách nhiệm trên ½ số ca sốt rét ngoài châu Phi. Loài P. vivax được gọi là Plasmodium bị lãng quên, do một số nghiên cứu còn giới hạn về nó so với các nghiên cứu về P. falciparum.
Các loài Plasmodium khác như P. cynomolgi, cũng là một loài liên quan chặt chẽ với P. vivax và là một nguyên nhân gây sốt rét ở các con khỉ Asian Old World, cung cấp một hệ thống mô hình quan trọng cho sốt rét P. vivax và sốt rét ở người nói chung.
Jane Carlton và cộng sự báo cáo về việc giải trình tự của một đơn vị và lời chú giải của 4 chủng P. vivax (strains) từ các vùng địa lý phân bố khác nhau. Mặc dù các loài này đã được giải trình tự trước đây, song các tác giả cho thấy gấp ba lần số lượng giải trình tự, mang lại tổng cộng 6 và cung cấp một mẫu toàn cầu, đã tạo ra một thách thức do khó khăn trong khâu nuôi cấy loài ký sinh trùng này.
Họ cũng cung cấp ước tính về độ lớn của bộ gen đầu tiên về sự khác biệt di truyền của các loài này. Các nhà khoa học đã tìm thấy nhiều hơn gấp hai lần sự khác biệt về mặt di truyền khi so sánh với việc thu thập P. falciparum, cung cấp sâu hơn và chi tiết hơn về tiến hóa của tác nhân gây bệnh này.
Các thử nghiệm của họ cũng có liên quan đến thiết kế liệu pháp trị liệu sau này và cảnh cảnh báo rằng các chiết lược tiêu diệt (eradication strategies) có thể đối mặt các thách thức.
Trong một nghiên cứu thứ hai, Kazuyuki Tanabe, Jane Carlton và cộng sự báo cáo về trình tự bộ gen tham khảo của P. cynomolgi, giải trình tự toàn bộ gen của 3 chủng khác nhau. Các tác giả cung cấp một bản đồ về sự khác biệt di truyền trong các loài này, cung cấp một nguồn cho xây dựng bản đồ đặc điểm gen học cũng như nghiên cứu chức năng. Phân tích bộ gen có so sánh của họ với P. vivax và P. knowlesi cung cấp sự thấu hiểu về đơn vị huyết thống đơn tốc của sốt rét khỉ và gen đề nghị liên quan đến tính đặc hiệu của vật chủ.