Lao kháng thuốc-mối đe dọa toàn cầu
Ngày 19/3/2014- Nhóm trợ giúp y tế-Bác sĩ không biên giới (Doctors without Borders) cảnh báo rằng bệnh lao kháng thuốc đã trở thành một mối đe dọa toàn cầu. Tổ chức này cho biết mặc dù số lượng ca bệnh ngày càng tăng nhưng không có phương pháp điều trị hiệu quả. Các bác sĩ không biên giới đã phát hành một cảnh báo khủng hoảng được gọi là Bộ mặt mới của một bệnh cũ (The New Face of an Old Disease). Nhóm còn được gọi bằng những từ viết tắt bằng tiếng pháp là MSF cho biết hành động khẩn cấp là cần thiết để giải quyết vấn đề này.
Tiến sĩ Phillip Du Cros, một cố vấn lao cho nhóm nói: "Theo kinh nghiệm của MSF, chúng tôi đang nhìn thấy MDR-TB hoặc bệnh lao kháng đa thuốc (multi-drug resistant TB) ngày càng xuất hiện ở nhiều quốc gia và nhiều hơn trong các chương trình của chúng tôi". Có khoảng 500.000 trường hợp MDR-TB mới mỗi năm. Du Cros cho rằng điều đó là phức tạp để đối phó với lao kháng đa thuốc, thậm chí chỉ có một chủng vi khuẩn mạnh mẽ hơn gây XDR-TB hay lao kháng thuốc rộng rãi. Ông kể câu chuyện về một đứa trẻ bị nhiễm bệnh ở Trung Á: "Sau một năm điều trị, cô bé đã thất bại điều trị với tất cả các loại thuốc mà chúng tôi có, vì vậy đưa trẻ nghèo này đã đi hết liệu trình điều trị, cô bị buồn nôn hầu như mỗi ngày và cô sẽ điếc do một trong các loại thuốc. Cô đã phải dùng hơn 7 loại thuốc khác nhau mỗi ngày, tất cả có các tác dụng phụ khác nhau. Mặc dù cố gắng để có tất cả các thuốc điều trị này, cô đã thất bại điều trị và cho thấy những giới hạn về liệu trình điều trị có sẵn hiện nay".
Thuốc lao đạt tiêu chuẩn không có tác dụng với các thể mới của bệnh. Điều trị lao kháng đa thuốc có thể kéo dài hai năm, trong thời gian đó bệnh nhân có thể nuốt 10.000 viên thuốc và phải tiêm hàng ngày trong 8 tháng và sau khi dùng tất cả nó cũng có thể không hiệu quả. Du Cros nói: "Tôi nghĩ lý do chính này là một vấn đề lớn mặc dù chúng ta đã thực hiện một số tiến bộ trong giải quyết lao, trong những năm gần đây cộng đồng thế giới đã quay lưng lại với đầu tư trong việc cải thiện những gì có thể làm với lao. Chúng tôi đã hài lòng với câu trả lời cũ, thực tế là hiện không có câu trả lời sẽ giải quyết vấn đề lao, không có phương pháp điều trị thực sự hiệu quả trong phác đồ mới mà sẽ giải quyết đại dịch bệnh lao đa kháng thuốc một cách thực sự. Vi khuẩn có thể hình thành sức đề kháng khi bệnh nhân lao không hoàn thành phác đồ thuốc của họ và khi các quốc gia không kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thuốc. Đó là một vấn đề toàn cầu, trong đó cộng đồng quốc tế cần phải chịu trách nhiệm, không chỉ riêng của những tổ chức quốc tế như chúng tôi hoặc WHO, mà còn là trách nhiệm của các chính phủ, các công ty dược phẩm và các học giả. Có thể có rất nhiều sáng kiến cá nhân tốt, nhưng tôi nghĩ như là một cộng đồng toàn cầu, chúng ta thực sự cần phải đến với nhau khẩn trương và tìm kiếm làm thế nào để có thể có những giải pháp nhanh hơn để cung cấp một thay đổi thực sự ở mức nền tảng cho dịch bệnh này". Ông nói rằng giải pháp là một liệu trình điều trị ngắn hơn và hiệu quả hơn, hiện nay chỉ có khoảng 5-8 loại thuốc dùng để điều trị bệnh lao kháng thuốc tùy thuộc vào phác đồ cần thiết, 2 loại thuốc mới nhất hiện có thực sự là thuốc lao mới đầu tiên được phát triển trong 40 năm qua: "Mặc dù đó là nguyên nhân cho sự lạc quan, chúng tôi vẫn không biết làm thế nào để sử dụng những loại thuốc này trong phác đồ mới, vì vậy chúng tôi đang giới hạn bằng cách thêm chúng vào một phác đồ đã rất độc hại và khó khăn cho bệnh nhân thực hiện”. Tiến sĩ Du Cros nói thêm nếu một đầu tư toàn cầu không được thực hiện để giải quyết dịch bệnh thì sẽ có một giá phải trả: "Ví dụ tại Hoa Kỳ vào đầu những năm 90s, đã có một đợt bùng phát bệnh lao kháng đa thuốc, kết quả là một vài trăm trường hợp và các chương trình y tế công cộng đầu tư gần một tỷ đô la (USD) mà số bệnh nhân đó không bằng một phần ba những gì chúng ta thấy tại một trong các chương trình của chúng tôi trong một quốc gia. Nếu chúng ta không bắt đầu bước vào sớm để đối phó với vấn đề này ngay bây giờ, bạn có thể nhân con số đó bởi một số lượng lớn mà bạn khó có thể nhớ ra".
Cảnh báo của bác sĩ không biên giới: "Với chỉ một trong năm người cần được điều trị, bệnh lây truyền qua đường không khí gây ra tử vong còn lại sẽ lây lan một cách bừa bãi".
Công cụ chẩn đoán mới giúp người bị lao đa kháng thuốc (MDR-TB) nhận được sự điều trị
Ngày 20/3/2014.GENEVA- Tổ chức Y tế thế giới (WHO) báo cáo hàng chục ngàn người bị các thể lao đa kháng thuốc hiện nay đã được điều trị căn bệnh này nhờ vào công cụ chẩn đoán mới. Trước ngày Thế giới phòng chống lao (World TB Day) vào ngày 24 tháng 3, WHO cho biết một dự án bắt đầu 5 năm trước tạo ra tiến bộ trong việc chẩn đoán bệnh nhân MDR-TB, những người trước đây bị bỏ quên. Theo WHO gần 500.000 người trên thế giới bị bệnh lao đa kháng thuốc trong năm 2012, tuy nhiên chưa đầy một phần tư trong số những người này được chẩn đoán, chủ yếu là bởi vì họ không được tiếp cận đến các dịch vụ chẩn đoán thích hợp. 5 năm trước đây, WHO và một số cơ quan đối tác bắt đầu một dự án tại 27 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình trong một nỗ lực để tiếp cận với những người lao kháng đa thuốc đang bị bỏ rơi do hệ thống y tế còn yếu kém ở những nước này.
Dự án lao mở rộng (Expand-TB’ Project)
Giám đốc Chương trình chống lao toàn cầu của WHO (WHO’s Global TB Program), Mario Raviglione nói rằng dự án được gọi là lao mở rộng, đạt được tiến bộ trong việc tìm kiếm ra rất nhiều những bệnh nhân bị bỏ quên. Ông lưu ý hơn 70.000 trường hợp MDR-TB mới đã được phát hiện trong 27 quốc gia vào năm 2012: "Vào năm 2008 là năm trước khi chúng tôi bắt đầu dự án 27 quốc gia này chỉ báo cáo có khoảng 10.000 trường hợp lao kháng đa thuốc, đến năm 2012 số lượng các trường hợp lao kháng đa thuốc đã được thông báo của các nước này tăng gấp 3 lần. Ví dụ tốt nhất là Ấn Độ, nơi nhận được sự hỗ trợ lớn nhất của dự án lao mở rộng, 16.000 người bị lao kháng đa thuốc đã được phát hiện vào năm 2012 với sự hỗ trợ của dự án này, nó được sử dụng để có 4000 ca hoặc 5000 ca vì vậy số lượng ca phát hiện thực sự tăng lên đáng kể". 27 quốc gia tham gia dự án nằm ở các khu vực trên thế giới bao gồm 12 quốc gia từ châu Phi, các quốc gia này ước tính chiếm 40% gánh nặng về MDR-TB trên toàn cầu. Sáng kiến y tế toàn cầu được biết đến như UNITAID đang cung cấp 87 triệu đô la để hỗ trợ dự án lao-mở rộng, một tổ chức được gọi là FIND là đối tác thực hiện chính.
 |
| Một bệnh nhân trẻ có khả năng tử vong do MDR -TB bị cách ly trong một bệnh viện ở Nam Phi |
Tài trợ bổ sung là cần thiết (Additional funding needed)
Giám đốc điều hành của FIND, Catharina Boehme cho biết công cụ chẩn đoán ảnh hưởng khoảng 70% về các quyết định chăm sóc sức khỏe, tuy nhiên chỉ có 3-5% chi tiêu chăm sóc sức khỏe dùng cho chẩn đoán. Xét nghiệm chẩn đoán truyền thống cho lao có thể mất hơn hai tháng để có được kết quả, nhưng cô nhấn mạnh công nghệ mới bây giờ có thể chẩn đoán lao và lao kháng thuốc một cách nhanh chóng trong vòng hai giờ: "Tuy nhiên, ngoài những lợi ích trước mắt cho bệnh nhân thì dự án lao-mở rộng cũng đã tạo ra hoặc đã mở đường cho sự hiểu biết và hiểu biết nhanh chóng xét nghiệm chẩn đoán trong tương lai ... FIND hiện đang giải quyết trong sự hợp tác với nhiều đối tác R & D về nhu cầu cấp bách nhất" Boehme nói. "Một test xác định lao nhanh chóng thực hiện ở cộng đồng cắt giảm sự lan truyền và một xét nghiệm nhanh để phát hiện kháng thuốc lan rộng sẽ là rất quan trọng còn cho sự hiểu biết của những loại thuốc mới đang được nghiên cứu".
Bệnh lao là bệnh truyền nhiễm và lây lan qua không khí. Nam Á và Châu Phi chiếm gần hai phần ba tất cả các trường hợp lao bị bỏ quên. Hầu hết mọi người có thể được chữa khỏi bệnh lao bằng cách thực hiện một liệu trình thuốc kéo dài sáu tháng đều đặn với chi phí khoảng3000 đô la, trong khi đó phải mất khoảng hai năm để điều trị những người bị lao kháng đa thuốc. WHO cho biết liệu trình thuốc phức tạp cần thiết để điều trị căn bệnh này có thể tiêu tốn hàng chục ngàn đô la ở các nước giàu. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán với các công ty dược phẩm đã làm giảm chi phí của các thuốc này khoảng 1,800 đô la cho các bệnh nhân ở các nước đang phát triển.
Tiến bộ trong chẩn đoán bệnh lao đa kháng thuốc (Progress in diagnosing multidrug-resistant tuberculosis)
Dự án công nghệ đổi mới mở rộng việc tiếp cận tới các test mới (Innovative project expands access to new tests)
Ngày 20/3/2014.GENEVA-Gần nửa triệu người bị bệnh lao đa kháng thuốc (MDR-TB) vào năm 2012, nhưng chưa đầy 1 trong 4 những người này được chẩn đoán, chủ yếu là do thiếu tiếp cận với các dịch vụ chẩn đoán chất lượng nhưng với một dự án quốc tế, 27 quốc gia đang tạo ra tiến bộ đầy hứa hẹn trong chẩn đoán lao kháng đa thuốc, WHO cho biết nhân Ngày thế giới phòng chốnglao, 24 tháng 3/2014. Dự án được gọi là lao- mở rộng (Mở rộng tiếp cận tới chẩn đoán mới choTB), được tài trợ bởi UNITAID giúp tăng gấp ba lần số lượng các trường hợp lao kháng đa thuốc được chẩn đoán trong các nước tham gia. Tiến sĩ Margaret Chan, Tổng giám đốc WHO nói: "Chẩn đoán sớm hơn và nhanh hơn của tất cả các thể lao là rất quan trọng, nó cải thiện cơ hội của người dân nhận được điều trị đúng và được chữa khỏi và giúp ngăn chặn tình trạngkháng thuốc lây lan".
Chủ đề của Ngày Thế giới phòng chống lao năm 2014 là "Tiếp cận đến 3 triệu ca lao" (Reach the 3 Million). Một phần ba trong khoảng 9 triệu người bị bệnh lao mỗi năm không nhận được sự chăm sóc mà họ cần. Ở nhiều nước, đó là sự khó khăn cho người dân tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán đặc biệt đối với lao kháng đa thuốc. Một số quốc gia chỉ có một phòng xét nghiệm trung tâm, thường có năng lực hạn chế để chẩn đoán lao kháng đa thuốc. Trong một số trường hợp, mẫu bệnh phẩm phải được gửi đến các nước khác để thử nghiệm, hơn nữa xét nghiệm chẩn đoán truyền thống có thể mất hơn 2 tháng mới có được kết quả nhưng tình hình đang bắt đầu thay đổi, công nghệ mới có thể chẩn đoán lao và lao kháng thuốc một cách nhanh chóng chỉ mất có hai giờ.
"Câu chuyện về MDR-TB đang được biến đổi bởi sự kết hợp tốt đẹp của các nhà hợp tác, bao gồm cả những người làm việc về tiếp cận chẩn đoán", Philippe Meunier-Đại sứ của Chính phủ Pháp về cuộc chiến chống HIV/AIDS và các bệnh truyền nhiễm (the French Government’s Ambassador for the fight against HIV/AIDS and communicable diseases) nói: "Tăng cường năng lực và giá cả giảm có nghĩa là nhiều bệnh nhân có thể được phục vụ, và nguy cơ sức khỏe toàn cầu sẽ được giảm bớt". Trong năm 2009, UNITAID cung cấp 87 triệu USD để hỗ trợ dự án đa đối tác về lao-mở rộng cho phép tiếp cận hiệu quả và duy trì và sử dụng công nghệ chẩn đoán lao mới được khuyến cáo tại 27 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Các quốc gia này chiếm 40 % gánh nặng do lao đa kháng thuốc được ước tính trên toàn cầu.
Dự án mang lại những kết quả tích cực (The project delivers positive results)
Dự án đã đạt được kết quả ấn tượng, trên 30% các trường hợp lao kháng đa thuốc được phát hiện trên toàn cầu trong năm 2012 từ các nước thực hiện dự án lao mở rộng. 90% trường hợp lao kháng đa thuốc phát hiện của Ấn Độ thông qua dịch vụ hỗ trợ của dự án lao-mở rộng. Sử dụng các xét nghiệm này đòi hỏi các phòng thí nghiệm tăng cường. Đến cuối năm 2013, 92 phòng thí nghiệm hoạt động đầy đủ. Từ năm 2009 đến năm 2013, số lượng các trường hợp lao kháng đa thuốc được chẩn đoán ở 27 quốc gia tăng gấp ba lần, chỉ tính riêng trong năm 2013 có 36.000 trường hợp được chẩn đoán. Dự án cho phép nhiều bệnh nhân được điều trị bằng thuốc lao thay thế (second-line TB medicines) đảm bảo chất lượng. Thông qua nhu cầu đó, dự án đã giúp giảm giá các loại thuốc cho cá nhân và phác đồ điều trị lao kháng đa thuốc chỉ bằng một phần ba, giá cũng đã giảm đối với hàng hóa dùng để chẩn đoán. Các đối tác dự án là WHO và Sáng kiến xét nghiệm toàn cầu (Global Laboratory Initiative_GLI), cơ sở dược toàn cầu của đối tác làm ngừng bệnh lao (Stop TB) và FIND. Kinh phí dự án đã được sử dụng để mua hàng hóa và thiết bị thử nghiệm và đào tạo kỹ thuật viên phòng thí nghiệm. Dự án lao-mở rộng bổ sung đầu tư cơ sở hạ tầng và dịch vụ chẩn đoán phòng thí nghiệm từ các đối tác quốc tế, bao gồm cả Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, lao và sốt rét, Ngân hàng thế giới và Chính phủ Hoa Kỳ."Khoảng cách trong việc tiếp cận chẩn đoán và chăm sóc bệnh lao còn khá xa để lấp đầy nhưng đang được thu hẹp, với sự thúc đẩy của các phòng thí nghiệm hiện đại chúng tôi đang đi đúng hướng cuối cùng để xử lý lao kháng đa thuốc", Tiến sĩ Mario Raviglione, Giám đốc Chương trình lao toàn cầu của WHO cho biết. Các Bộ Y tế đang làm việcnhằm đảm bảo nguồn vốn trong nước cho trung hạn và làm việc với các đối tác để lấp đầy sự thiếu hụt tài chính cho các dịch vụ và test chẩn đoán chất lượng.
Các đối tác dự án lao-mở rộng và các công bố bổ sung từ những đối tác tham gia trong cuộc họp báo ngắn vào ngày 20 tháng 3
WHO chỉ đạo và phối hợp với lãnh đạo y tế trong hệ thống Liên Hợp Quốc, chịu trách nhiệm cung cấp lãnh đạo về các vấn đề y tế toàn cầu, việc hình thành chương trình nghiên cứu y tế, xây dựng định mức, tiêu chuẩn, sự lựa chọn chính sách dựa trên bằng chứng, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia, giám sát và đánh giá các xu hướng sức khỏe. UNITAID là một sáng kiến y tế toàn cầu đưa ra trong năm 2006 của các Chính phủ Brazil, Chile, Pháp, Na Uy và Vương quốc Anh nhằm cung cấp tài chính bền vững cho cuộc chiến chống HIV/AIDS, sốt rét và bệnh lao. Khoảng 70% ngân quỹ UNITAID đến từ một số tiền nhỏ của vé máy bay. Thông qua thực hiện, UNITAID tài trợ việc mua các dụng cụ chẩn đoán và thuốc đảm bảo chất lượng cho các bệnh nhân ở các nước nghèo, sử dụng sức mạnh thị trường của mình để mở rộng việc cung cấp, thúc đẩy phát triển sản phẩm mới và tốt hơn, giảm thời gian giao hàng và giảm giá.
Tiến sĩ Philippe Duneton, Giám đốc điều hành UNITAID nói: "Dự án lao-mở rộng đã trở thành một phần quan trọng trong danh mục đầu tư lao của UNITAID như xác định các ca bệnh hiện có và các ca bệnh còn lại là rất cần thiết. Để tiếp cận 3 triệu ca bệnh lao bị bỏ quên, chúng tôi phải tiếp tục tìm kiếm và sử dụng các công nghệ chẩn đoán tốt hơn, nhưng cũng cho phép tiếp cận ở các nước có thu nhập thấp và trung bình đến các loại thuốc mới bây giờ có sẵn". Cơ sở dược toàn cầu trong đối tác Stop TB (GDF_ Global Drug Facility) phối hợp và quản lý việc mua sắm và cung cấp các mặt hàng lao như thuốc đảm bảo chất lượng, thiết bị chẩn đoán và cung cấp cho các quốc gia hội đủ điều kiện, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cũng như xây dựng hệ thống chuỗi cung ứng bền vững hơn. GDF đã mua và phân phối dụng cụ chẩn đoán và thiết bị thí nghiệm cho dự án, bằng cách tổng hợp các nhu cầu toàn cầu các thuốc chống lao thay thế trong vòng một nền tảng mua sắm duy nhất đã đạt đến 32% giảm chi phí trong điều trị lao kháng đa thuốc, mang đến một sự mỏ rộng các cơ sở sản xuất cung cấp đảm bảo chất lượng thuốc và cho phép cạnh tranh thị trường hơn. Tiến sĩ Joel Keravec, Cố vấn đặc biệt của GDF cho biết: "Chúng ta cần đảm bảo rằng công cụ chẩn đoán có thể tiếp cận và gần gũi hơn với mọi người. Dự án này là một cách tiếp cận chiến lược đa đối tác thành công ở những nơi có khả năng chẩn đoán, điều trị và cung ứng thuốc được liên kết với nhau cho thấy một con đường mạnh hơn trong cuộc chiến chống lại MDR-TB". FIND là một tổ chức phi lợi nhuận quốc tế mang đến sự phát triển và cung cấp các giải pháp sáng tạo cho chẩn đoán các bệnh liên quan đến nghèo đói. Là đối tác thực hiện chính dự án lao-mở rộng, FIND làm việc chặt chẽ với các chương trình lao quốc gia, nhiều đối tác quốc tế và địa phương để xây dựng năng lực phòng thí nghiệm, thúc đẩy sự hấp thu và thiết lập các bí quyết cần thiết để sử dụng đúng công nghệ lao mới, FIND giúp đảm bảo rằng tất cả các thành phần quan trọng đó là cần thiết để thực hiện chẩn đoán thành công được đưa ra nhằm mục đích tối đa hóa tác động đến bệnh nhân. Tiến sĩ Catharina Boehme, Giám đốc điều hành FIND cho biết "Nếu không có công cụ chẩn đoán, sử dụng thuốc là mù quáng. Dự án lao-mở rộng là rất quan trọng để mở rộng các khả năng phát hiện lao kháng thuốc, đặt nền tảng cho sự hiểu biết nhanh chóng và sử dụng hợp lý công nghệ chẩn đoán trong tương lai hiện đang rất cần để chống lại bệnh lao và kháng thuốc một cách hiệu quả. Cam kết tiếp tục của cộng đồng y tế toàn cầu trong hỗ trợ các công cụ mới, đặc biệt là ở các điểm chăm sóc chẩn đoán,phải là một ưu tiên cao".