Ngày 28/10/2014. Theo các hãng tin quốc tế (CNN và BBC news) trong hai ngày 23 và 24/10/2014, tại thủ đô Brussels (Vương quốc Bỉ) Hội nghị thượng đỉnh của Liên minh châu Âu (EU) với sự tham gia của 28 nước thành viên đã nhóm họp để xác định lộ trình về năng lượng và khí hậu của tổ chức này đến năm 2030.
Các lộ trình mà EU đã đưa ra bao gồm giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo trong tiêu thụ năng lượng và giảm tiêu thụ năng lượng. Các nhà hoạch định chính sách của EU đang cân nhắc mục tiêu tăng hiệu quả sử dụng năng lượng trong khối lên 30-35% vào năm 2030, khi đang nỗ lực cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, giảm chi phí cho nhiên liệu và đảm bảo an ninh năng lượng hơn nữa. Tuy nhiên Tổng thống và Thủ tướng các nước châu Âu đều biết rằng đạt được thoả thuận về năng lượng và khí hậu sẽ không hề dễ dàng, hạn chế tiêu thụ năng lượng và cắt giảm khí thải khó song hành được với nhu cầu tăng trưởng sản xuất công nghiệp. Trước đó, vẫn đề này đã được thảo luân tại Hội nghị thượng đỉnh tháng 3/2014 nhưng không đưa ra được kết quả cuối cùng do có quá nhiều bất đồng. Tại Hội nghị này sau khi tranh luận, các nhà lãnh đạo châu Âu đã đưa ra một thống nhất chung là nâng tỷ trọng điện gió, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác lên mức 27% để giảm lệ thuộc vào nguồn dầu khí bên ngoài. Mục tiêu nữa nhằm tăng hiệu quả sử dụng, tiết kiệm 27% năng lượng cũng là hình thức để tăng tự chủ về năng lượng, đồng thời châu Âu cũng cam kết giảm 40% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030 so với mức của năm 1990
Các tai họa từ khí thải CO2
Phác thảo các mục tiêu khí hậu đến năm 2030
Liên minh châu Âu (EU) phác thảo các mục tiêu khí hậu đến năm 20130 (EU outlines 2030 climate goals). Theo đó liên minh đã vạch ra những mục tiêu mới về những nguồn năng lượng tái tạo được và chúng sẽ có tính bắt buộc ở cấp độ EU nhưng không phải là tất cả các nước thành viên, phác thảo kế hoạch cho chính sách khí hậu và năng lượng này của EU có tầm nhìn đến năm 2030. Các Ủy viên Hội đồng muốn một mục tiêu mang tính bắt buộc nhằm giảm thiểu lượng khí thải các-bon xuống 40% bằng mức độ năm 1990, năng lượng tái tạo được (renewables) sẽ cần phải cung cấp 27% năng lượng EU trước năm 2030 nhưng trong khi mục tiêu sẽ mang tính bắt buộc ở cấp độ EU thì sẽ không có những mục tiêu bắt buộc dành cho các nước thành viên. Các đề xuất chính sách phải được các quan chức lãnh đạo chính phủ xem xét, các nhóm vì môi trường cho biết những mục tiêu mới này thiếu sự tham vọng và 40% khí thải cắt giảm thì “thấp một cách nguy hiểm” (dangerously low). Tham luận chính sách dàn trải nhiều vấn đề này sẽ có một tác động đáng kể lên cách mà châu Âu tạo ra quyền lực của họ từ năm 2020 trở đi, Liên minh muốn đưa ra sự rõ ràng cho các nhà đầu tư trong năng lượng tái tạo được trong khi cùng lúc đó duy trì vai trò lãnh đạo của họ trong các đàm phán khí hậu toàn cầu. Một phần quan trọng của vấn đề này là con số tiêu đề về sự cắt giảm khí thải, mục tiêu đã đặt ra cho năm 2020 là 20% nhưng EU với vai trò là một nhóm đã gần như đạt tới mục tiêu này trước năm 2012, một số quốc gia bao gồm Anh đã thúc giục Liên minh đề xuất một mục tiêu lớn hơn là 50% trước năm 2030, những nước khác tăng lên 35%.
 |
Hội nghị thượng định EU về năng lượng và biến đổi khí hậu |
Ủy viên hội đồng khí hậu Connie Hedegaard cho biết căn cứ vào hoàn cảnh kinh tế, mục tiêu 40% đã là một tiến bộ vượt bậc: “Cắt giảm khí thải 40% là mục tiêu có chi phí hợp lý nhất đối với EU và và nó cần có sự liên quan của trách nhiệm toàn cầu của chúng ta, nếu tất cả những khu vực khác đều dốc sức đấu tranh với biến đổi khí hậu như vậy thì thế giới sẽ có bộ mặt tốt hơn rất nhiều”. Các quan chức nhấn mạnh rằng mục tiêu 40% đó sẽ phải được thực thi “thông qua các biện pháp nội địa thôi” (through domestic measures alone) có nghĩa là các nước thành viên sẽ không thể đền bù việc giảm thiểu của họ bằng cách trả tiền cho sự cắt giảm các-bon ở những nước khác.
Những mục tiêu bắt buộc (Binding targets)
Động thái này đã được các nhà đầu tư chào đón, theo diễn đàn của nhóm những nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp về biến đổi khí hậu (Institutional investors group on climate change) có những thành viên quản lý 7,5 nghìn tỷ Euro, thì mục tiêu mới này là một bước đi đầu tiên tốt đẹp. Giám đốc Stephanie Pfeifer cho biết: “Mục tiêu cắt giảm khí thải 40% là yêu cầu tối thiểu để giữ cho châu Âu trên hành trình nền kinh tế lượng các-bon thấp như đã vạch ra trong bản đồ chỉ dẫn năm 2050 của EU, đạt được mục tiêu này là điều tốt trong những khả năng của quốc gia thành viên và quan trọng cho sự chắc chắn chính sách lâu dài”. Mặc dù như vậy nhưng nhiều người người có kinh nghiệm về lĩnh vực môi trường vẫn không vui, Brook Riley từ tổ chức Friends of the Earth cho biết mục tiêu sẽ khiến cho nhiệm vụ tránh biến đổi khí hậu nguy hiểm được xác định là vượt trên 2C là khó thực hiện, ông cho biết: “Chúng tôi cho rằng 40% thì thực sự thấp một cách nguy hiểm, mục tiêu này nghĩa là chỉ có khoảng 50-50 cơ hội vượt qua 2 độ của hiện tượng ấm lên toàn cầu”. Cũng như với lượng cắt giảm khí thải tiêu đề, những mục khác của Tham luận chính sách là năng lượng tái tạo được (White Paper is renewable energy), mục tiêu năm 2007 đã yêu cầu 20% tổng năng lượng tới từ năng lượng mặt trời, gió hoặc các nguồn tái tạo được khác.
Ủy viên khí hậu Liên Minh Châu Âu Connie Hedegaard đã bị chỉ trích bởi nhóm vì môi trường
Nước Đức đang ở giữa cuộc chuyển đổi khổng lồ sang năng lượng gió và mặt trời đã cảm thấy tự hào khi nhìn thấy những mục tiêu bắt buộc này tiếp tục sau năm 2020, những quốc gia khác như Balan, Tây Ban Nha tự hào vì linh động hơn trong việc phối hợp các nguồn năng lượng, nước Anh cũng tự hào khi thấy năng lượng hạt nhân là một cách thức đáp ứng mục tiêu giảm khí thải của chính mình. Kết quả là một lời đề xuất cho một mục tiêu bắt buộc trên khắp EU nhằm cung cấp “ít nhất 27%” (at least 27%) năng lượng từ các nguồn tái tạo được. Bà Hedegaard nói: “Đây không chỉ là một điều khát vọng, không chỉ là một ý định tốt mà là một mục tiêu bắt buộc chúng ta đang đề xướng” nhưng quan trọng là sẽ không có những mục tiêu bắt buộc nào cho các quốc gia thành viên.
Người dân châu Âu luôn quan tâm đến vấn đề khí hậu
Vấn đề nhạy cảm (sensitive issue)
Chủ tịch Liên Minh Jose Manuel Barroso nói rằng khí đá phiến đang thay đổi quang cảnh ngành năng lượng theo cách đáng chú ý, theo ông sẽ không có những quy định rộng lớn bắt buộc của EU mà thay vào đó Liên minh sẽ đặt ra các nguyên tắc cốt lõi tối thiểu cho fracking (kỹ thuật khai thác dầu trong đá bằng việc dùng nước dưới áp lực cao bắn vỡ đá) vì sức khỏe và an toàn môi trường, sẽ có một bảng điểm cho mỗi quốc gia thành viên cho thấy họ đáp ứng yêu cầu như thế nào. Ông cho biết: “Đó là một biểu hiện tốt của vài trò mà EU nên làm, đặt ra luật lệ xuyên biên giới cho an toàn và sức khỏe môi trường nhưng không can thiệp vào sự phối hợp các nguồn năng lượng mà các quốc gia thành viên đã lựa chọn”. Phần này trong bộ kế hoạch sẽ được chấp nhận nhiệt tình tại Anh và Ba Lan vì cả hai quốc gia này tin rằng khí đá phiến sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng trong tương lai.
Tham luận chính sách (The White Paper) cũng nói chi tiết về kế hoạch cho việc ấn định dự luật mua bán phát thải EU, giá một tấn các-bon đã giảm nhanh chóng trong những năm vừa qua do sự cung cấp quá mức các giấy phép trên thị trường, các ủy viên hiện đang tranh luận về một hệ thống có thể tự động điều chỉnh nguồn cung, một nhân tố khác sẽ làm thất vọng các nhà hoạt động môi trường đó là để xuất giảm 6% mục tiêu dành cho cắt giảm khí nhà kính từ nhiên liệu giao thông, từ năm 2020. Nusa Urbancic từ nhóm chiến dịch giao thông và môi trường (campaigning group transport & environment) tin rằng động thái này sẽ dẫn đến sự chấm dứt chỉ thị chất lượng nhiên liệu (fuel quality directive) và việc này là một sự thất vọng đau đớn. Bà cho biết: “Liên minh đang sử dụng bộ kế hoạch năng lượng và khí hậu như là một lời bào chữa cho việc lặng lẽ loại bỏ chỉ thị chất lượng nhiên liệu-bộ luật tốt nhất của EU nhằm vào việc giảm lượng khí thải từ nhiên liệu phương tiện giao thông: “Đây là tin tốt cho các công ty dầu mỏ và tỉnh Alberta, với cát dầu có lượng các-bon cao, nhưng tin xấu cho châu Âu trong động thái của chúng tôi hướng tới một hệ thống giao thông bền vững hơn”. Tất cả những đề xuất đưa ra bởi Liên minh sẽ được xem xét bởi Hội đồng châu Âu trong tháng 3/2014, người ta không mong đợi rằng các đề xuất lập pháp chính thức sẽ được đồng ý trước năm 2015.