Vào tháng 12/2015 tại Paris, Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21) sẽ được tiến hành, đây là một hội nghị rất quan trọng vì mục tiêu đi đến thỏa ước quốc tế về khí hậu, nhằm giới hạn nhiệt độ trái đất nóng lên không quá 2°C. Tuy nhiên, còn hơn nửa năm nữa mới tới hội nghị nhưng mọi sự chuẩn bị không hề dễ dàng cùng nhiều thách thức đang chờ đợi.
Dẫn đầu trong nỗ lực giảm biến đổi khí hậu
Ngày 05/03/2015. VOA News. Dẫn đầu trong nỗ lực giảm biến đổi khí hậu (Leading the Effort to Mitigate Climate Change), Mục tiêu nhằm cắt giảm khí thải nhà kính lên 26-28% từ các mức của 2005 trong năm 2015.
 |
| Khói ô nhiễm đang phát ra từ các nhà máy điện đốt bằng than ở trạm phát điện La Cygne Generating tại La Cygne, Kansas. |
Giảm các khí thải gây ô nhiễm mà đang gây ra biến đổi khí hậu là vấn đề nổi bật trong danh sách ưu tiên của Tổng thống Obama trong một thời gian dài, khi nhận chức vụ này ông Obama bắt đầu có một một số bước để bắt đầu quá trình này, như đầu tư vào công nghệ năng lượng sạch, cải thiện kinh tế nhiên liệu, cắt giảm ô nhiễm khí carbon và tăng cường đưa vấn đề biến đổi khí hậu toàn cầu vào chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, do đó sẽ tăng vấn đề này trên diễn đàn quốc tế.Vào ngày 31/3/2015, chính quyền Obama đã có bước tiến mới lớn về phía trước, đó là trình lên Liên Hiệp Quốc (UN) một mục tiêu của Hoa Kỳ về việc cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong nước trong thập kỷ tới. Mục tiêu là cắt giảm khí thải nhà kính lên 26-28% từ các mức của năm 2005 trong năm 2015. Ngoại trưởng John Kerry phát biểu rằng: “Biến đổi khí hậu là một thách thức của thế hệ chúng ta và Hoa Kỳ cam kết sẽ đóng vai trò lãnh đạo trong nỗ lực toàn cầu để giải quyết vấn đề này, hiện nay Hoa Kỳ đã có một bước quan trọng hướng tới mục tiêu đó là chính thức đưa ra cam kết của chúng tôi đối với Quy định Khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu (the United Nations Framework Convention on Climate Change)”.
Thông báo này xuất phát từ cuộc họp vào tháng 11 năm ngoái (2014) giữa Tổng thống Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong thời gian cuộc họp hai nhà lãnh đạo đã đưa ra một thông báo chung về mục tiêu giảm khí thải tương ứng, và cam kết làm việc cùng nhau để giải quyết biến đổi khí hậu toàn cầu. Vào thời điểm đó, Trung Quốc cam kết hạn chế khí thải nhà kính của họ, cam kết rằng khí thải carbon dioxide sẽ đạt đỉnh vào năm 2030 và tăng sự tiêu thụ năng lượng không hóa thạch lên 20%. Hoa Kỳ và Trung Quốc tham gia vào Liên minh châu Âu (EU) về thông báo mục tiêu của họ cắt giảm khí thải 40% đến năm 2030, và các quốc gia khác. Tổng cộng, các quốc gia chiếm hơn một nửa lượng khí thải toàn cầu công bố mục tiêu của họ để giảm ô nhiễm khí hậu. Tuần trước, Mexico đã công bố các biện pháp mạnh mẽ của họ để cắt giảm khí thải, trong đó có cam kết đến đỉnh cao là năm 2026. Ngoại trưởng Kerry nói rằng: “Đây là một thách thức toàn cầu và giải pháp hiệu quả sẽ đòi hỏi các quốc gia trên khắp thế giới thực hiện nhiệm vụ của họ để giảm khí thải và mang lại một tương lai năng lượng sạch trên toàn cầu, đó là cách duy nhất chúng ta sẽ đối phó với thách thức này và đó là cách duy nhất chúng ta sẽ thể hiện sự tôn trọng trách nhiệm của chúng ta đối với các thế hệ tương lai”.
Giúp các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất chuẩn bị về biến đổi khí hậu
Ngày 16/06/2015. VOA News. Giúp các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất chuẩn bị về biến đổi khí hậu (Helping the Most Vulnerable Prepare for Climate Change) Câu hỏi đặt ra không phải là liệu khí hậu của Trái đất đang thay đổi nhưng chúng ta sẽ điều chỉnh những hậu quả của biến đổi khí hậu như thế nào. “Biến đổi khí hậu đặt ra mối đe dọa đến mỗi quốc gia trên Trái đất, và tất cả chúng ta cần làm những gì mà chúng ta có thể để tận dụng những cơ hội nhỏ mà chúng ta có để ngăn chặn những tác động xấu nhất và thảm khốc nhất”, Ngoại trưởng John Kerry đã nói trong một bài phát biểu gần đây: “Nhưng thậm chí khi chúng ta thực hiện các bước chưa từng có để giảm thiểu mối đe dọa của khí hậu, chúng ta cũng phải đảm bảo người dân của chúng ta được chuẩn bị về những tác động mà chúng ta biết rằng được hướng về chúng ta”.
 |
| Ông Kerry đang nói về vấn đề biến đổi khí hậu |
Nằm tại cuối các lưu vực sông Ganges và sông Brahmaputra và với nhiều diện tích là các đồng bằng thấp ven biển, Bangladesh có lịch sử lâu đời về lũ lụt thảm khốc với khoảng 1.000 người/kilomet vuông, quốc gia này có mật độ dân số trên mỗi kilomet vuông cao nhất trên thế giới. Hơn nữa, 80% dân số của quốc gia này có nguồn thu nhập chính phụ thuộc vào nông nghiệp. Tất cả các nhân tố này kết hợp lại làm cho Bangladesh là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất do những tác động của biến đổi khí hậu. Điều này dự kiến sẽ tồi tệ hơn vì biến đổi khí hậu làm nghiêm trọng các hiện tượng thời tiết như mưa gió mùa và lốc xoáy và mực nước biển tăng do sự tan chảy của các tảng băng. Một số chuyên gia ước tính rằng Bangladesh có thể mất 2-3% tăng trưởng GDP do những tác động của biến đổi khí hậu. Bangladesh phải chuẩn bị đối với những biến đổi, nhưng một quốc gia đang phát triển với khoảng một nửa dân số quốc gia,sống trong nghèo đói, họ đang chứng kiến trải qua khó khăn. Đó là lý do tại sao Bangladesh là một trong 3 quốc gia cùng với Colombia và Ethiopiađưa mục tiêu trợ giúp sẵn sàng khí hậu trong giai đoạn đầu của Cơ quan Khí hậu mới của Tổng thống Barack Obama về sáng kiến Phát triển Khả năng hồi phục (Resilient Dvelopment initiative).
Quan hệ đối tác công-tư quốc tế sẽ làm việc với các quộc gia đang phát triển để giúp họ thúc đẩy khả năng hồi phục khí hậu của chính quốc gia họ bằng cách cung cấp cho họ khoa học có liên quan đến tình hình, thông tin, các biện pháp hữu ích và đào tạo. Sáng kiến sẽ tập trung vào việc thích nghi với những tình hình đang biến đổi và khi chương trình hoàn thiện, nhiều quốc gia hơn nữa sẽ được mời tham dự. Ngoại trưởng Kerry cho biết: “khi quốc gia đối mặt với biến đổi khí hậu, không quốc gia nào buộc phải thực hiện một mình bởi vì không quốc gia nào có thể giải quyết mối đe dọa này một mình. Việc đó đòi hỏi tất cả chúng ta mỗi quốc gia trên khắp thế giới, thực hiện những gì mà họ có thể để góp phần đưa ra giải pháp”.
Liệu phong trào thoái vốn có thể chế ngự được biến đổi khí hậu?
Ngày 12/06/2015. BBC News. Liệu phong trào thoái vốn có thể chế ngự được biến đổi khí hậu? (Can the divestment movement tame climate change?). Một công cụ đang dần phổ biến trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu đang nổi lên chính là “thoái vốn" (divestment), thuật ngữ này nói tới việc giảm bớt cổ phần, trái phiếu hoặc các hình thức đầu tư khác, trong trường hợp này là nhằm vào các công ty sản xuất hoặc đốt nhiêu liệu hóa thạch. Trong khi các lãnh đạo toàn cầu chuẩn bị cho một hội nghị khí hậu một mất một còn vào tháng 12/2015 thì liệu sự thoái vốn có thể thay đổi mối liên hệ của chúng ta với nhiên liệu hóa thạch và những nguy hiểm có thể sẽ là gì, hãy hỏi nhà báo các vấn đề xã hội John McManus của chúng tôi? Nó được bắt đầu với một chiến dịch tại các trường đại học Hoa Kỳ. Các sinh viên và các giảng viên, lo lắng về các tác động dự báo của biến đổi khí hậu, đã bắt đầu vận động hành lang các nhà cầm quyền đại học để chuyển hướng đầu tư từ các công ty bòn rút nhiên liệu hóa thạch từ Trái đất. Phần lớn các nhà khoa học cho biết rằng việc đốt nhiên liệu như than, khí đốt và dầu là tác nhân chính của biến đổi khí hậu, và việc cắt giảm chúng là điều không thể tránh khỏi.
Dù các công ty định vị và bòn rút nhiên liệu hóa thạch góp phần tạo nên một phần trong nền công nghiệp hàng tỷ đô-la. Chiến lược thoái vốn có hai mục tiêu. Trước hết, có một mệnh lệnh tài chính, mà những người tham gia chiến dịch nói rút vốn và sự hỗ trợ khỏi các công ty năng lượng khiến cho các công ty này khó khăn hơn trong việc hoạt động trong thị trường. Thứ hai, thoái vốn có thể, phần nào đó, “bêu xấu” các nền công nghiệp cụ thể, khiến họ không phổ biến đối với xã hội rộng hơn. Phong trào này đang lớn dần lên. Cơ quan gần đây nhất tham gia là Hội Bác Sĩ Hoàng Gia Australia (The Royal Australasian College of Physicians_RACP) đại diện cho 21.000 bác sĩ y khoa. Tổ chức này đã thoái vốn khoảng 1,2 triệu bảng lợi tức nhiên liệu hóa thạch từ khoản đầu tư 45 triệu bảng của họ. Một phát ngôn viên cho biết lý do của hội này rất rõ ràng: “Vì RACP là một tổ chức y tế với mục tiêu cải thiện sức khỏe của dân chúng của chúng tôi, thoái vốn là một hành động quan trọng dẫn đến việc giảm khí thải các-bon và đạt được mục tiêu y tế của chúng tôi để đảm bảo những kết quả y tế tốt hơn cho bệnh nhân của chúng tôi trong tương lai”. Thoái vốn có liên quan chặt chẽ đến tư tưởng “Nguy cơ Cac-bon” (Carbon Risk), các nhà tham gia chiến dịch chỉ ra rằng các nguồn dự trữ nhiên liệu hóa thạch chưa bị bòn rút được cho là tương đương năm lần lượng cac-bon có thể được đốt cháy nếu biến đổi khí hậu bị giới hạn lại.
Burn while you can (Đốt cháy trong khi bạn có thể)
Tuy nhiên các nhà sản xuất dầu, khí đốt và than vẫn tính đến việc đốt những nguồn dự trữ trên khi tính đến trị giá tài chính của các công ty của họ. Một báo cáo gần đây bởi Deutsche Bankđã chỉ ra rằng bất kỳ thỏa thuận nào về khí thải tại cuộc họp tới tháng mười một của các lãnh đạo thế giới “có ý định chấp nhận toàn bộ những nguồn dự trữ nhiên liệu hóa thạch đã biết của thế giới không thể được khai thác và đốt”. Tác giả cho biết rằng điều này nghĩa rằng các nhà sản xuất dầu sẽ cố gắn cực đại hóa lợi nhuận từ sản phẩm của họ trong khi họ vẫn có thể - đó là lý do vì sao liên hiệp dầu Opec đang từ chối giảm sản lượng, dù giá vẫn thấp. Chiến lược thoái vốn đã được điều chỉnh từ các chiến dịch trước, đáng kể nhất là phong trào chống phân biệt chủng tộc, các nhà tham gia chiến dịch từ thời đại đó tin vào thoái vốn – và hậu quả nó có đối với kinh tế Nam Phi là một trong số những tác nhân khiến các chính tri gia lên bàn đàm phán, và cuối cùng dẫn đến việc sụp đổ của hệ thống phân biệt chủng tộc. Dù một số người trong số này có thể từng được cho là những người hỗ trợ thèm khát của các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch đã chuyển sang hỗ trợ thoái vốn. Ngài Mark Moody Stuart, trước từng thuộc Shell và công ty mỏ Anglo American, cho biết đó là “điều sáng suốt” (rational) vì nền công nghiệp này thiếu sự tiến bộ về biến đổi khí hậu.
Nhu cầu đang gia tăng (Growing demand)
CEO hiện tại của Shell, Ben Van Beurden, đã chỉ trích sự thoái vốn, dù, gần đây nhất vào tháng Hai trong một buổi phát biểu trong suốt Tuần lễ Dầu mỏ Quốc tế, nói rằng năng lượng có thể tạo ra khác biệt giữa nghèo nàn và thịnh vượng. Trong khi thừa nhận thực tại của biến đổi khí hậu, ông nói rằng nhu cầu đang gia tăng. Sẽ có nhiều người hơn trên hành tinh này, càng nhiều người hơn sống ở các thành phố và các nhiều người vươn lên từ nghèo nàn. “Tất cả họ có một quyền đối với năng lượng, một quyền không nên bị chối bỏ”. Ông Van Beurden cũng nhấn mạnh các mối lo ngại rằng một số tài sản chưa khai thác của Shell-ví dụ như dầu chưa khai thác sẽ bị giao nộp vô giá trị, nói rằng việc đầu tư trong tương lai vốn đã tính đến chi phí tiềm ẩn cao hơn của khí thải các-bon. Các nhà phê bình khác, như là John Gapper, một nhà bình luận của Thời Báo Tài Chính, đã chỉ ra các thiếu sót trong việc nhắm đến chiến dịch thoái vốn. Ông viết, Tại sao, mà các nhà sản xuất năng lượng như Exxon bị nói xấu, trong khi những công ty khác như là Apple, “công ty sản xuất hàng triệu thiết bị điện tử lại thoát được?”. Quả thực vậy, những người khác đã chỉ ra rằng các chiến dịch chống lại các công ty thuốc lá có tác dụng bằng cách thuyết phục người hút thuốc tử bỏ thuốc lá-vậy sao các nhóm biến đối khí hậu không làm việc để khiến các cá nhân từ bỏ hoặc cắt giảm sự tiên thụ năng lượng cá nhân? Còn có thực tế rằng nhiều người phụ thuộc vào các công ty nhiên liệu hóa thạch vì kế sinh nhai của họ như các nhân viên, hoặc những người nhận tiền từ quỹ trợ cấp lương hưu có nên đầu tư cho chính mình. Một số người trong họ đã từng thoái vốn khỏi các công ty năng lượng, hoặc đã hứa sẽ làm vậy bao gồm quỹ đầu tư quốc gia 900 tỷ đô-la của Na Uy, đang bán cổ phiếu trong các công ty than, Giáo Hội Anh cũng đã thoái vốn khỏi than và dầu cát và Quỹ Anh Em Rockefeller, một quỹ từ thiện do những người thừa kế của John D Rockefeller, ông trùm dầu mỏ nổi tiếng điều hành.
Các tổ chức nhỏ hơn cũng có liên quan, như là Quỹ Frederick Mulder có trụ sở tại London, tổ chức đã phân phối các gói trợ cấp để chiến đầu với nghèo nàn và biến đổi khí hậu. Quỹ Eugenie Harvey cho biết họ đã ký vào “Cam kết thoái vốn” (Divest Pledge), cam kết việc sử dụng nguồn vốn của mình để đấu tranh với biến đổi khí hậu. Dù bà đã từ chối rằng các nhà tham gia chiến dịch muốn ngay lập tức đóng các doanh nghiệp than hoặc dầu. “Điều này không có nghĩa những công ty này sẽ rút khỏi thị trường nhưng sẽ giúp tước đi giấy phép xã hội của họ, cách thức tương tự với các doanh nghiệp Nam Phi đã bị tẩy chay trong kỷ nguyên phân biệt chủng tộc. Nó cách ly, nâng cao nhận thức và lên án”, tuy nhiên không phải ai cũng đồng ý. Fiona Reynolds là giám đốc quản lý tại tổ chức Principles for Responsible Investment, một tổ chức phi chính phủ thành lập bởi nguyên Tổng Thư Ký Liên Hiệp Quốc Kofi Annan. Tổ chức này cung cấp một nền tảng cho các nhà đầu tư muốn tích hợp các mối lo ngại môi trường và xã hội vào trong doanh nghiệp của họ. Bà Reynolds cho biết dù các chiến dịch thoái vốn, thế giới vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vòng ba hoặc bốn thập kỷ trong khi các nguồn năng lượng sạch hơn có thể sẵn sàng hoạt động.
Bà cho biết những loại nhiêu liệu này nên được dự trữ cho những ngành công nhiệp thực sự cần chúng như là hàng không và bà muốn các nhà đầu tư nghĩ kỹ về thoái vốn: “Từ quan điểm của một nhà đầu tư, tốt hơn nếu họ tiếp tục làm việc với những công ty, và nói chuyện với họ về việc chuyển hóa sang nền kinh tế các-bon thấp”, nó có thể bao gồm năng lượng mặt trời và gió với các nhà đầu tư trở thành các nhà tiên phong đi đầu công nghệ mới. Vào tháng 12/2015, các lãnh đạo thế giới sẽ tới Pháp để tham dự Hội Nghị Biến Đổi Khí Hậu Liên Hiệp Quốc, để đàm phán về một thỏa thuận bắt buộc pháp lý nhằm giới hạn sự ấm lên toàn cầu xuống dưới 2oC trên các mức nhiệt trung bình tiền công nghiệp, nếu chiến dịch thoái vốn lớn mạnh hơn nữa trước sự kiện này, các nhà hoạt động xã hội có thể giành ưu thế đối với các chính trị gia tại Paris.
Giáo hoàng Francis kêu gọi hành động nhanh chóng đối với sự nóng lên toàn cầu
Ngày 16/06/2015. BBC News. Giáo hoàng Francis kêu gọi hành động nhanh chóng đối với sự nóng lên toàn cầu (Pope to urge swift action on global warming). Theo dự thảo bị rò rỉ từ một thông tri của Giáo Hoàng Francis thì ngài sẽ kêu gọi hành động nhanh chóng để bảo vệ Trái Đất và đấu tranh chống lại sự nóng lên toàn cầu. Tài liệu này được đăng bởi tạp chí L'Espresso của Ý cho biết hiện tượng ấm lên toàn cầu liên hệ trực tiếp tới các hoạt động của con người và việc sử dụng quá mức nhiện liệu hóa thạch. Tòa thánh Va-ti-căng cho rằng sự rò rỉ tài liệu này là một hành động “ghê tởm” (heinous) và cho biết phiên bản cuối cùng sẽ được phát hành vào thứ năm theo kế hoạch.
 |
| Giáo hoàng Francis đặt nhiều trách nhiệm cho sự nóng lên toàn cầu là do các hoạt độngcủa con người, theo dự thảo bị rò rỉ. |
‘Tiêu thụ khổng lồ’ ('Enormous consumption')
Bản thảo có 192 trang của bức thông tri-tài liệu truyền giáo có cấp độ cao nhất một giáo hoàng có thể phát hành có tựa đề “Laudato Si: Vì ngôi nhà chung” (Laudato Si: on the care of the common home). Trong tài liệu, Giáo Hoàng Francis đã trình bày cả hai lý do khoa học và đạo đức cho việc bảo vệ sự sáng tạo của Chúa. Ngài chỉ trích các hoạt động của con người gây ra sự ấm lên toàn cầu, nêu ra sự suy giảm liên tục của đa dạng sinh học tại rừng mưa nhiệt đới Amazon và sự tan chảy sông băng Bắc Cực trong số những ví dụ khác. Bản thảo cũng cho rằng các nước đang phát triển đang phải gánh chịu gánh nặng chủ yếu do “sự tiêu thụ khổng lồ” của một số nước trong những nước giàu nhất. Giáo hoàng kêu gọi tất cả mọi người-không chỉ tín đồ Công giáo ngăn chặn sự phá hủy hệ sinh thái trước cuối thế kỷ này và thiết lập một nhà chức trách chính trị mới nhằm đối phó với ô nhiễm. Phóng viên Caroline Wyatt của BBC cho biết, thông tri này đã được soạn thảo vài tháng trước khi rò rỉ và cho thấy Giáo Hoàng rất tha thiết muốn bức thư này nói lên tiếng nói chung trước cuộc tranh luận tại hội nghị biến đổi khí hậu Liên Hiệp Quốc vào tháng 11 tại Paris.