Cuộc chiến chống căn bệnh sốt rét đã đạt được rất ít tiến bộ - một tổ chức toàn cầu được dựng lên để làm việc này đã thất bại trong công việc của mình. Đó là kết luận mà tập san y tế rất uy tín Lancet đưa ra hôm 22/4.
Cách đây 7 năm, để ngăn chặn sự bùng phát như vũ bão của dịch sốt rét, một nhóm quy tụ hơn 90 tổ chức từ nhiều nước, trong đó có Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Ngân hàng Thế giới (WB) đã ra đời với tên gọi Roll Back Malaria (RBM, tạm dịch là Đẩy lùi sốt rét). Nhiệm vụ của nhóm là điều phối các hoạt động kiểm soát dịch sốt rét - do muỗi truyền bệnh và hiện diện tại hơn 100 quốc gia - để từ đó giảm bớt số ca tử vong trên toàn cầu. Vào thời điểm RBM được thành lập, WHO ước tính số ca nhiễm bệnh sốt rét trên toàn thế giới là 273 triệu với 90% ở châu Phi và mỗi năm số người phải từ giã cõi đời vì căn bệnh này là hơn 1 triệu, phần lớn trong số đó là trẻ em ở khu vực hạ Sahara châu Phi. Trước mối đe dọa khủng khiếp này, 53 nguyên thủ châu Phi đã nhóm họp thượng đỉnh tại Abuja (Nigeria) vào năm 2000 và ra tuyên bố sẽ chấm dứt tình trạng tử vong vì sốt rét trong vòng 10 năm.
Tuy nhiên, theo Lancet thì đã 7 năm trôi qua nhưng tình hình chẳng lấy gì làm sáng sủa nếu không muốn nói là ngày càng tệ hại đi. Số lượng các ca nhiễm bệnh mỗi năm đang tăng lên, hiện ước tính khoảng 500 triệu ca (tăng 50% so với thời điểm Tuyên bố Abuja được đưa ra) trong khi vắc-xin tiêm phòng thì thiếu hụt trầm trọng. Chưa hết, Lancet còn đưa ra các bằng chứng cho thấy bệnh sốt rét đang kháng lại thuốc điều trị. Theo đó, ký sinh trùng gây ra phần lớn các dạng sốt rét nghiêm trọng đã lờn thuốc chloroquine tại gần như tất cả các khu vực mà dịch bệnh hoành hành dữ dội nhất - 90% là tại lục địa đen. Một cuộc nghiên cứu do các nhà khoa học Anh và Pháp tiến hành trên 1.800 trẻ em ở Tanzania cho kết quả việc kết hợp giữa hai loại thuốc artemether và lumefantrine là cách hiệu quả nhất chữa trị bệnh sốt rét trong trường hợp các thuốc thông thường tỏ ra "bất lực". Tuy nhiên, giá thành của thuốc trên khá cao khiến chỉ một bộ phận nhỏ bệnh nhân đủ khả năng mua dùng. Các nhà khoa học tiên đoán rằng phải 10 năm nữa mới có một loại vắc-xin mới được tung ra thị trường. Trong khi kết quả các cuộc nghiên cứu đã tiến triển rất nhanh trong những năm gần đây thì các loại vắc-xin hiện đang được thử nghiệm chỉ có khả năng bảo vệ 30%.
Và Lancet kết luận: "Mục tiêu chặn đứng tình trạng tử vong do sốt rét vào năm 2010 dường như không thể nào đạt được". Nguyên nhân dẫn đến thất bại đáng buồn này, theo Lancet là do cấu trúc lỏng lẻo của RBM đã khiến nhóm làm việc không hiệu quả. Ngoài ra, công tác tư vấn cũng còn rất hạn chế và việc phân chia trách nhiệm giữa các đối tác với nhau như các quốc gia châu Phi, WHO và WB không rõ ràng. Cuối cùng, tập san kêu gọi RBM hãy chứng tỏ vai trò lãnh đạo mạnh mẽ hơn và sự cam kết từ tất cả các bên có liên quan để biến cuộc chiến chống sốt rét trở thành ưu tiên hàng đầu.