Ngày 4/12/2014. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và VOA News, đại dịch HIV/AIDS vẫn là một trong những thách thức về sức khỏe công cộng quan trọng nhất thế giới, đặc biệt ở các quốc gia có mức thu nhập thấp và trung bình. Mặc dù những nỗ lực đẩy lùi đại dịch đã đạt đến đỉnh điểm nhưngTổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon cho rằngthành tựu trongcuộc chiến chống AIDS vẫn còn mong manh.
10 sự kiện quốc tế về HIV/AIDS
Kết quả của những tiến bộ gần đây trong việc tiếp cận vớithuốc điều trị kháng vi rút (ARV) nên người có HIV dương tính tại sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn, ngoài ra ART đã được xác nhận có tác dụng ngăn cản sự lây truyền HIV.Vào cuối năm 2013, 11,7 triệu người được điều trị ARV ở các nước có mức thu nhập thấp vàtrung bình; con số này chiếm 36% [34-38%] trong số 32,6 triệu [30,8-34.7triệu] người đang sống với HIV ở các nước thu nhập thấp và trung bình.Tiến bộ cũng đã đạt được trong dự phòng lây truyền từ mẹ sang con và giữ cho các bà mẹ sống còn. Trong năm 2013, gần 7 trong số 10 phụ nữ mang thai nhiễm HIV - 970 000 phụ nữ đã nhận được các thuốc kháng virus (ARVs).WHO đã phát hành một loạt các hướng dẫn tiêu chuẩn và cung cấp sự hỗ trợ cho các quốc gia trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách và chương trình nhằm nâng cao và mở rộng quy mô dự phòng HIV, điều trị, chăm sóc và hỗ trợ cho tất cả mọi người có nhu cầu.Tập tin thực tế này cung cấp dữ liệu hiện hành về căn bệnh này và các cách để dự phòng và điều trị.
1. HIV (virus gây suy giảm miễn dịch ở người) gây nhiễm các tế bào của hệ thống miễn dịch (HIV (human immunodeficiency virus) infects cells of the immune system)
Nhiễm HIV dẫn đến tiến triển xấu nhanh chóng của hệ thống miễn dịch, phá vỡ khả năng của cơ thể chống lại một số bệnh nhiễm trùng và các bệnh khác. AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải) dùng để chỉ giai đoạn tiến triển nhất của nhiễm HIV, được xác định bởi sự xuất hiện của bất kỳ trong hơn 20 nhiễm trùng cơ hội hoặc các bệnh ung thư có liên quan.
2. HIV có thể lây truyền theo nhiều cách (HIV can be transmitted in several ways)
HIV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục không được bảo vệ (bằng đường âm đạo hoặc hậu môn) hoặc đường miệng với người bị nhiễm bệnh; truyền máu bị ô nhiễm; dùng chung bơm kim tiêm bị ô nhiễm hoặc các dụng cụ sắc nhọn khác; lây truyền giữa một người mẹ và đứa con trong thời kỳ mang thai, khi sinh con và cho con bú.
3. 35 triệu người đang sống chung với HIV trên toàn thế giới (35 million people are living with HIV worldwide)
Trong năm 2013 trên toàn cầu, ước tính có khoảng 35,0 triệu [33,2-37.2triệu] người đang sống chung với HIV và 3,2 triệu [2,9-3.5triệu] trong số này là trẻ em chủ yếu ở các quốc gia có mức thu nhập thấp và trung bình; ước tính có khoảng 2,1 triệu [1,9-2,4 triệu] người bị nhiễm mới virus.
4. HIV là kẻ giết người hàng đầu thế giới (HIV is the world’s leading infectious killer)
Ước tính có khoảng 39 triệu người đã chết vì các nguyên nhân liên quan đến AIDS cho đến nay, trong đó có 1,5 triệu [1,4-1,7 triệu] vào năm 2013.
5.Có một số cách để ngăn ngừa lây truyền HIV (There are several ways to prevent HIV transmission)
Cách quan trọng để ngăn ngừa lây truyền HIV là thực hành những hành vi tình dục an toàn như sử dụng bao cao su; làm xét nghiệm và điều trị các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, kể cả HIV; tránh tiêm chích, hoặc nếu bạn làm, luôn luôn sử dụng bơm kim tiêm mới và dùng một lần; đảm bảo rằng máu hoặc bất kỳ sản phẩm máu nào mà bạn có thể cần phải được xét nghiệm HIV.
6. Liệu pháp điều trị kháng virus (ART) kết hợp ngăn ngừa virus HIV nhân lên trong cơ thể (Combination antiretroviral therapy (ART) prevents the HIV virus from multiplying in the body
Nếu sự sao chép của virus HIV dừng lại, sau đó các tế bào miễn dịch của cơ thể có thể sống lâu hơn và cung cấp cho cơ thể bảo vệ khỏi bị nhiễm trùng, nếu các đối tác tích cực HIV trong một vài ARV thì khả năng truyền bệnh tình dục đến các đối tác không nhiễm HIV giảm đáng kể 96%.
7. Gần 12 triệu người nhiễm HIV được tiếp cận với điều trị ARV ở các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình vào năm 2013 (Close to 12 million HIV-positive people had access to ART in low- and middle-income countries in 2013)
Theo các tiêu chí điều trị về các hướng dẫn của WHO trong năm 2013 để đạt được mục tiêu điều trị cho tất cả mọi người vẫn còn là một thách thức rất lớn, khoảng 85% của tất cả những người sống chung với HIV đủ tiêu chuẩn điều trị ARV.
8. Ước tính có khoảng 3,2 triệu trẻ em đang sống chung với HIV (An estimated 3.2 million children are living with HIV)
Theo số liệu năm 2013 hầu hết các em sống ở tiểu vùng Saharan châu Phi và bị nhiễm bởi các bà mẹ có HIV dương tính trong quá trình mang thai, sinh con hoặc cho con bú, hơn 240. 000 trẻ em [210. 000-280. 000] bị nhiễm mới HIV trong năm 2013.
9. Lây truyền HIV từ mẹ sang con gần như hoàn toàn có thể phòng tránh (Mother-to-child-transmission of HIV is almost entirely avoidable)
Tiếp cận với các can thiệp dự phòng vẫn còn hạn chế ở nhiều nước có mức thu nhập thấp và trung bình nhưng sự tiến bộ đã đạt được trong một số lĩnh vực như phòng chống lây truyền từ mẹ sang con và giữ cho các bà mẹ sống sót. Trong năm 2013, 7 trong số 10 phụ nữ mang thai nhiễm HIV - 970 000 phụ nữđã nhận được thuốc kháng virus.
10. HIV là yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với việc phát triển bệnh lao hoạt tính (HIV is the strongest risk factor for developing active TB disease)
Trong năm 2013 khoảng 360.000 người tử vong do bệnh lao xảy ra ở những bị nhiễm HIV, con số này là một phần tư trong số ước tính 1,5 triệu người tử vong do HIV trong năm đó, đa số người bị nhiễm HIV và lao cư trú ở vùng cận Saharan châu Phi (chiếm khoảng 78% các trường hợp trên toàn thế giới).
Triển vọng đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS
Đại dịch đã đạt đến đỉnh điểm
Ngày 30/11/2014. LONDON - Các nhà hoạt động AIDS: Đại dịch đã đạt đến đỉnh điểm (AIDS Activists: Pandemic Has Reached Tipping Point). Theo một nhóm chiến dịch hàng đầu chống lại HIV (leading campaign group fighting HIV) thì thế giới cuối cùng đạt đến "sự khởi đầu của việc kết thúc" (the beginning of the end) đại dịch AIDS-căn bệnh đã gây nhiễm và giết chết hàng triệu người trong 30 năm qua.Số người nhiễm mới HIV trong năm vừa qua là thấp hơn so với số lượng người nhiễm HIV dương tính đã gia nhập những người đang nhận được quyền tiếp cận tới các loại thuốc mà họ cần có để làm cho cuộc sống giữ AIDS ở mức thấp nhưng trong một báo cáo đánh dấu Ngày Thế giới phòng chống AIDS 01/12,/2014, chiến dịch ONE một nhóm vận động hoạt động để chấm dứt đói nghèo và căn bệnh có thể phòng ngừa ở châu Phi đã cảnh báo rằng có thể đạt được mốc này không có nghĩa là việc kết thúc đại dịch AIDS xảy ra ở mọi ngõ ngách.
 |
| Các thanh niên di chuyển một dải băng đỏ tại sự kiện nâng cao nhận thức về xét nghiệm HIV nhân ngày Thế giới phòng chống AIDS 1/12, tại Bắc Kinh, Trung Quốc, 27 /11/2014 |
Không phải tất cả các quốc gia đạt đỉnh điểm đó (Not all countries 'there yet')
"Chúng ta đã vượt qua đỉnh điểm trong cuộc chiến AIDS ở cấp độ toàn cầu nhưng không phải tất cả các nước ở thời điểm đó vàcác thành tựu đạt được có thể mất kiểm soát một cách dễ dàng" Erin Hohlfelder, giám đốc chính sách y tế toàn cầu của onE cho biết.Vi rútgây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) gây ra bệnh AIDS lây lan qua máu, tinh dịch và sữa mẹ. Không có thuốc chữa trị khi bị nhiễm bệnh nhưng AIDS có thể được kìm chế ở mức thấp nhất trong nhiều năm với việc sử dụng các loại thuốc kháng virus.Dữ liệu của UN cho thấy trong năm 2013, 35 triệu người sống chung với HIV, 2,1 triệu người mới bị nhiễm virus và khoảng 1,5 triệu người chết vì AIDS đến nay gánh nặng HIV/AIDS tập trung chủ yếu ở vùng cận Saharan châu Phi.Đại dịch AIDS bắt đầu từ hơn 30 năm trước đây và đã bị giết chết đến 40 triệu người trên toàn thế giới.
‘Victory lap’ still elusive' (Giai đoạn chiến thắng' vẫn còn khó nắm bắt)
UNAIDScho rằng đến tháng 6/2014 khoảng 13,6 triệu người trên toàn cầu được tiếp cận với các thuốc điều trị AIDS, một sự cải thiện đáng kểso với 5 triệu người đã được điều trị trong năm 2010."Mặc dù có những tin tức tốt lành nhưng chúng tavẫn chưa giành được chiến thắng", Hohlfelder nói.Bà nhấn mạnhcó nhiều sự đe dọa đến sự tiến bộ hiện nay bao gồm cả một sự thiếu hụt khoảng 3 tỉ đô la trong các khoản tiền cần thiết mỗi năm để phòng chống HIV trên toàn thế giới: "Chúng tôi muốn thấy tài trợ mới táo bạo từ một cơ sở đa dạng hơnvà nhiều hơn từ ngân sách trong nước của châu Phi".ONE cũng lưu ý rằng HIV đang ngày càng tập trung trong các quần thể khó tiếp cận như người tiêm chích ma túy, người đàn ông đồng tính và mại dâm-nhóm những người thường bị kỳ thị và gặp khó khăn khi tiếp cận các dịch vụ điều trị và phòng ngừa.
Thành tựu vẫn mong manh
Ngày 1/12/2014. VOA News - Ngài Tổng thư ký Ban: Tiến bộ trong cuộc chiến chống AIDS nhưngthành tựu vẫn còn mong manh (Ban: Progress in AIDS Fight, But Gains 'Fragile'). Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon ca ngợi sự tiến bộ trên thế giới đã đạt được trong cuộc chiến chống AIDS nhưng cảnh báo "các thành tựu vẫn còn mong manh" (the gains remain fragile).Trong một tuyên bốnhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS(World AIDS Day) vào hôm thứ hai, Ban nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết những khoảng trống trong việc tiếp cận với các thuốc điều trị, đặc biệt với trẻ em và phụ nữ trẻ, những người không nhận được sự chăm sóc cần thiết. Ông kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới làm những gì là cần thiết để đạt được mục tiêu là loại trừ AIDS vào năm 2030.
 |
| Một bệnh nhân bị bệnh giai đoạn cuốigiơ cánh tay của mình trong một nhà tế bần cho những người chết vì AIDS tại chùa Phật giáo Wat Prabat Nampu, tỉnh Lopburi, Bangkok. |
Theo UN, trên thế giới có 35 triệu người đang sống chung với HIV, virus gây ra AIDS, 19 triệu người trong số đó không biết mình bị nhiễm và ngày Thế giới phòng chống AIDS nhằm để kêu gọi thu hẹp khoảng cách trong xét nghiệm và sự sẵn có của các liệu pháp kháng virus.Vùng cận Saharan Châu Phi vẫn chiếm hơn 70% sốngười bị nhiễm HIV nhưng các ca nhiễmmới đã giảm một phần ba kể từ năm 2005,trong khi đósố ca nhiễm đã tăng lên trong khoảng thời gian đó ở Trung Đông và Bắc Phi cũng như ở Đông Âu và Trung Á.
Ngày Thế giới phòng chống AIDS đã được tổ chức vào ngày 01 tháng 12 hàng năm kể từ năm 1988 như là một dịp để biểu thị sự hỗ trợ cho những người sống chung với HIV/AIDS, tưởng nhớ những người đã chết và tập trung vào cuộc chiến chống lại đại dịch.UN đã thiết lập một số mục tiêu cho năm 2015 bao gồm cắt giảm số ca nhiễm HIV qua đường tình dục bằng một nửa (cutting the number of sexually transmitted HIV cases by half), loại bỏ ca nhiễm HIV mới trong người sử dụng ma túy(eliminating new HIV infections among drug users) và đảm bảo rằng tất cả mọi người hội đủ điều kiện sống chung với HIV được tiếp cận với các thuốc kháng virus ARV (ensuring that all eligible people living with HIV get access to antiretroviral therapy).